از بیماری پوستی رزاسه چه میزان اطلاع دارید این عارضه چه تاثیرات مخربی روی پوست ما می تواند بگذارد و باعث چه تغییراتی روی آن می شود چه راههای درمانی برای آن وجود دارد؟
التهاب و قرمزی های موقت یا دائمی روی پوست صورت، عروق گشاد شده، جوش های ریز و … جزو عمده نشانه های یک بیماری پوستی به نام رزاسه هستند که در سراسر دنیا میلیون ها نفر را مبتلا و زندگی را برایشان سخت کرده است. رزاسه یک بیماری کم و بیش شایع است که در بیشتر موارد به سختی درمان می شود. با این حال، خوشبختانه روش های زیادی برای تسکین عوارض و التهاب های ناشی از آن وجود دارد.
با دکتر سیمین ابراهیم زاده متخصص پوست و مو درباره این بیماری، انواع آن و روش های مقابله با آن گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید.
رزاسه چه نوع بیماری است و چه مناطقی را بیشتر درگیر می کند؟
– رزاسه یک بیماری التهابی مزمن و پیشرونده و کم و بیش رایج پوستی است که در بیشتر اوقات به سختی درمان می شود. این بیماری پوستی، صورت را درگیر می کند و متاسفانه روی زندگی اجتماعی بیشتر مبتلایان تاثیر منفی می گذارد.
نوع رایج و کم دردسر رزاسه بیشتر ناحیه بین دو ابرو، روی چانه و در واقع مرکز صورت را گرفتار می کند. البته نوعی از رزاسه نیز وجود دارد که چشم ها را درگیر می کند.
مشخصه اصلی این نوع رزاسه قرمزی و گُر گرفتگی پوست است که با استرس، تغییرات دمایی، مصرف بعضی خوراکی ها و … تشدید می شود. یکی از نشانه های ظاهری پوست این افراد ضایعه «تلانژکتازی» است. تلانژکتازی ضایعه عروقی به معنای گشاد شدن عروق زیر پوست به خصوص گونه ها و بینی است. این افراد معمولا زمینه پوستی چرب دارند و امکان دارد در دوران نوجوانی دچار آکنه و جوش بوده باشند. علاوه بر این امکان دارد دانه های قرمز یا جوش های چرکی نیز روی قسمت های قرمز وجود داشته باشد.
در مرحله دیگر این بیماری پوسته های ریز، مشابه پوسته های اگزمای سبورئیک روی پوست دیده می شوند. معمولا این نشان ها در گونه ها بیشتر بروز می کنند.
اشاره کردید که امکان دارد رزاسه چشم را نیز درگیر کند، در این باره بیشتر توضیح دهید.
– در بعضی افراد رزاسه فقط چشم را درگیر می کند و خود را به صورت ورم ملتحمه و التهاب پلک نشان می دهد، طوری که دچار علائمی مانند قرمزی، خارش چشم، شالازیون های مکرر (برجستگی کوچکی که در لبه پلک در زیر پوست) یا بلفاریت یا ورم و التهاب پلک می شوند؛ البته امکان دارد چند سال قبل از نمایان شدن علائم رزاسه روی پوست، چشم های فرد مبتلا نشانه های اشاره شده را بروز دهند اما معمولا بیمار این مشکلات چشمی را به خاطر نمی آورد و آنها را بی ارتباط با علائم پوستی می داند.
یکی دیگر از انواع رزاسه، رزاسه ندولر است. در این نوع رزاسه برجستگی های ملتهب کوچک و زیادی بروز می کنند که بیشتر روی پیشانی و گونه ها دیده می شوند. وقتی بیمار این برجستگی ها را لمس می کند، شن ریزه هایی زیر پوست خود احساس می کند. اگر این برجستگی ها روی ناحیه بینی بروز کنند آن را متورم و حجیم جلوه می دهند. به این حالت ناخواشیند «رینوفیما» گفته می شود.
این افراد علاوه بر برجستگی های متورم، دچار مشکل کشیدگی پوست نیز هستند، بنابراین به اشتباه تصور می کنند کشیدگی پوست ناشی از خشکی پوست است و سراغ کرم های چرب کننده می روند اما این افراد پوست چربی دارند و استفاده از این کرم ها مشکل را تشدید می کند.
این مشکل پوستی بین چه افرادی رواج بیشتری دارد؟ آیا رنگ پوست یا جنسیت و سن و سال در آن نقش دارد؟
– رزاسه در خانم هایی با پوست روشن و 30 تا 50 ساله شیوع بیشتری دارد. البته رزاسه در آقایان نیز دیده می شود اما شیوع آن کمتر است. معمولا آقایان بعد از 50 سالگی به این مشکل پوستی دچار می شوند. قربانیان این بیماری پوستی معمولا پوست چرب تری دارند. خانم های یائسه به دلیل تغییرات هورمونی زیاد و گُر گرفتگی بیشتر در معرض رزاسه قرار دارند.
آیا عامل اصلی ابتلا به این بیماری مشخص شده است؟
– عامل اصلی ابتلا به این بیماری پوستی همچنان ناشناخته است اما در حالت کلی رزاسه را واکنش التهابی سیستم ایمنی بدن می دانند که مجموعه از از عوامل مانند پوست چرب، انگل دمودکس، گشاد شدن عروق، جنسیت، تغییرات هورمونی و … ممکن است زمینه ساز بروز آن شوند.
چه عواملی باعث تشدید رزاسه می شود؟
– مهمترین مسئله در تشدید این بیماری آفتاب است. افرادی که دچار این بیماری هستند، برای مقابله با عود و تشدید بیماری باید از کرم های ضد آفتاب مناسب، شامل کرم های ضد آفتابفیزیکال استفاده کنند چون ضد آفتاب های شیمایی باعث سوزش و قرمزی بیشتر پوست می شوند.
استرس، حمام گرم، سونا، بخار آب، تغییرات ناگهانی دما، استفاده از کرم های چرب و مصرف بعضی مواد غذایی مانند غذاهای تند یا کاکائو، مصرف غذاها و نوشیدنی های خیلی داغ، بی خوابی و انجام ورزش های سنگین باعث تشدید رزاسه می شوند که باید از آنها پرهیزی شود. همچنین دستکاری کردن جوش ها باعث ایجاد جوشگاه می شود.
علاوه بر موارد ذکر شده، مصرف داروهای کورتیکواستروئید (کورتون ها) که برای درمان بیماری های دیگر تجویز می شوند و داروهای گشادکننده عروق خونی مانند داروهای کنترل کننده فشار خون نیز ممکن است باعث تشدید وضعیت این بیماری شود. البته این افزایش قرمزی نباید همراه با تپش قلب و تعریق باشد؛ در غیر این صورت ممکن است نشان دهنده وجود بیماری های پنهانی مانند فئوکروموسایتوما باد که نوعی تومور بوده و با افزایش فشار خون و فلاشینگ یا برافروختگی صورت همراه است.
این مشکل همچنین ممکن است نشان دهنده بیماری «پلی سیتمی ورا» باشد که در آن میزان گلبول های قرمز بیمار بیش از اندازه است و البته علائم دیگری نیز دراد. در حالت کلی توصیه می شود اگر التهاب، قرمزی و برافروختگی صورت با نشانه های دیگری مانند تعریق، تپش قلب و … باشد، حتما به پزشک مراجعه شود.
روش های درمانی رزاسه کدامند؟
– از آنجا که رزاسه بیشتر صورت را درگیر می کند، تاثیر نامطلوبی روی اعتماد به نفس افراد می گذارد و بر اساس بررسی های انجام شده توسط محققان بین المللی از هر 10 نفر، 8 نفر از وجود بیماری خود اطلاعی ندارند. بسیاری رزاسه را ناشی از مسائل عصبی می دانند و تصور می کنند با بهبود وضعیت روحی شان قرمزی و جوش ها نیز از بین خواهند رفت.
نداشتن شناخت کافی از این بیماری باعث می شود عده کمی نسبت به درمان آن اقدام کرده، تا مدت های مدید نشانه های آن را تحمل کنند. همین امر نیز باعث پیشرفت بیماری می شود. در حالت کلی برای درمان و کنترل نشانه های رزاسه، متناسب با نوع و مرحله پیشرفت آ«، از درمان های زیادی مانند پمادهای موضعی – کرم های حاوی کورتون – داروهای خوراکی، آنتی بیوتیک ها – به دلیل دارا بودن خواص ضد التهابی – مانند تتراسایکلین، داکسی سایکلین و لیزرها استفاده می شود.
در بعضی موارد در مناطق جوش دار دمودکس دیده می شود. دمودکس نوعی انگل است که زیر میکروسکوپ قابل مشاهده بوده و باید تحت درمان مخصوص قرار گیرد. بعد از بهبودی جوش ها برای درمان حالت قرمزی و فلاشینگ، به خصوص در صورت وجود تلانژکتازی نیاز به لیزر وجود دارد. پزشک متخصص می تواند به کمک لیزر دو جداره عروق گشاد شده را به هم وصل کرده و اتساع عروق را رفع کند زیرا در شرایط استرس زا، گرمای هوا و عوامل دیگر این عروق متسع شده و تجمع خون در این عروق باعث افزایش قرمزی و فلاشینگ می شوند؛ بنابراین درمان نواحی مبتلا به تلانژکتازی باعث بهبود وضعیت پوست و رفع قرمزی آن می شود.
برای درمان رینوفیما که در آن بینی به دلیل وجود ضایعات برجسته، بزرگ و حجیم شده، برداشتن ضایعات و پاکسازی ناحیه بینی انجام می شود. این برجستگی ها توسط لیزرهایی مانند CO2 تراشیده می شود تا نمای بینی صاف تر و کوچکتر شود. پیش از این، ضایعات را توسط کوتر صاف می کردند. با این حال، متاسفانه تاکنون درمان قطعی این مشکل پوستی پیدا نشده است و در نهایت درمان هر چه که باشد، استفاده از کرم های ضد آفتاب بسیار مهم است. این افراد باید از محصولات پاک کننده ملایم پوست و مرطوب کننده های فاقد عطر استفاده کنند.
اشاره کردید که مصرف مواد غذایی تند و داغ باعث تشدید رزاسه می شود؛ آیا مواد غذایی دیگری نیز وجود دارند که باعث بهبود علائم بیماری شوند؟
– واقعیت این است که خود فرد بهتر از هر کس دیگری می تواند تاثیر مواد غذایی روی پوست خود را تشخیص دهد اما در متون علمی به مواد غذایی خاصی برای بهبود وضعیت رزاسه اشاره نشده است.
معمولا عوامل محیطی مانند بخار، آفتاب، آب سرد یا خیلی داغ و غذاهای تند باعث تشدید قرمزی و التهاب پوست می شوند که باید از آنها دوری کرد. در حالت کلی می توان گفت داشتن یک برنامه غذایی مناسب که به کاهش التهاب بدن کمک می کند، در کنترل و کاهش نشانه های رزاسه نیز موثر است. برای داشتن چنین رژیم غذایی مناسبی باید مصرف قهوه، قند، چربی های ترانس، محصولات لبنی پرچرب، مواد غذایی سرخ کردنی، غذاهای فراوری شده مانند سوسیس و کالباس و نوشیدنی های گازدار تا حد امکان محدود شود.
مصرف روغن های خوب مانند امگا 3 که در حالت کلی به بهبود وضعیت پوست و سلامت آن کمک می کند، توصیه می شود. مصرف میوه و سبزیجات تازه که باعث بروز حساسیت و واکنش های غذایی نمی شود و سرشار از ویتامین های E، A، C و آنتی اکسیدان ها هستند، برای کنترل نشانه های رزاسه موثر است. این ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها برای ترمیم و به طور کلی سلامت پوست مفیدند اما تاکنون هیچ ماده غذایی معجزه گری برای کنترل این بیماری التهابی ذکر نشده است.
مجله سلامانه – فاطمه مهدی پور:
