کاهو سرشار از ویتامین هاى (آ، ب ، ث ) و داراى آهن ، آهک (اکسید کلسیم ) فسفر، منیزیم ، ید، منگنز، روى ، سدیم ، و مس است خاصیت آن خنک است و تشنگى را می دهد.گیاهى است داراى برگهاى بزرگ و پهن و ساقه اى پوشیده از برگهاى ، آنرا خام مى خورند و از آن سالاد هم درست مى کنند، بذر آن کاشته مى شود.
نامها:
نام فارسی: کاهوی بستانی معروف به کاهو سالاد
نام آن در عربی و طب سنتی ایران: خَسّ (همان کاهوی پرورشی)
ترکی: خاس
فرانسه: Laitue cultivee
انگلیسی: Lettuce
نام علمی: Lactuca sativa L.
کاهو به طور کلی از نظر گیاهشناسی و خواص طبی به دو دسته تقسیم می شود 1) کاهوی بستانی یا پرورشی و اهلی 2) کاهوی وحشی یا کاهوی بری خودرو
کاهوی پرورشی گیاهی است از خانواده Compositae
خصوصیات گیاه شناسی:
کاهوی پرورشی گیاهی است علفی یکساله دارای برگهای پهن و دراز برنگ سبز روشن، چرب و شفاف، کمی شیرین، نازک و لطیف، مطبوع، سهل الهضم و خنک که در ایران در سطح وسیعی کشت آن بخصوص در شمال ایران مرسوم است.
اما کاهوی بری گیاهی است با برگهای باریکتر و بلندتر، بدون چربی و کمی سفت تر، سبزتر و تلخ نسبت به نوع بستانی
طبیعت و مزاج بستانی آن: سرد و تر در اوایل دوم
طبیعت و مزاج تخم آن: در دوم سرد و خشک
افعال و خواص آن در TIM:
صاف کننده خون است چنانکه صاحب کافی محمد ابن یعقوب کلینی از حضرت ابی عبدالله (ع) نقل می کند که بر شما باد خوردن خس که مولد خون صالح و صاف کننده خون است.
دافع ضرر اختلاف آب و هوا، آرام بخش، کم کننده صفرا و یبوست صفرا و سودا، ضد درد و مسکن، خواب آور، ملین، مدربول، ضد سرفه که ناشی از گرمی و خشکی باشد. خود گیاه کاهو مقوی و تونیک است. بادشکن، ضد سم، مسهل ضعیف، رفع کننده تشنگی، برای جذام، جنون، درد پستان، زخم مثانه و مجاری ادرار، پختن و خوردن آن با سرکه جهت برانگیختن اشتها و رفع یرقان و تسکین درد معده، پخته آن خاصیت غذایی بیشتری دارد و مؤثر بر درد سینه و ازدیاد شیر است.
در چین از تخم کاهو برای رفع ورم دستگاه تناسلی و برای روییدن مو در جای زخم ها همچنین ازدیاد ترشح شیراستفاده می کنند. در کتاب مخزن الادویه آمده است که تخم آن مخدّر، خواب آور و مسکن مواد متحرکه می باشد.
مضرات:
در خوردن کاهو چه بصورت خام یا پخته نباید زیاده روی شود زیرا موجب عوارضی از جمله ازدیاد فراموشی و کم شدن حافظه، ضعف دید چشم، نفخ زیاد و کم شدن نیروی جنسی می شود؛ که برای رفع این عوارض می توان از نعنا، کرفس، هلیله پرورده و زیره استفاده کرد.
مصلح: مصطکی
بدل: خشخاش
منابع:
- مخزن الادویه جلد 2
- معارف گیاهی – جلد 2 – تألیف حسین میر حیدر
- تحفه حکیم مؤمن
- قانون – ابن سینا
