چشم را اغلب با دوربین عکاسی مقایسه می کنند که نور را از محیط جمع کرده و تصاویر را شکل می دهد. قرنیه و عدسی همانند لنز دوربین عمل می کنند و تصویر اشیاء محیط را بر روی شبکیه که مشابه فیلم در دوربین عکاسی آنالوگ می باشد متمرکز می نمایند.
البته چشم پیچیده تر از هر نوع دوربینی است که تاکنون تولید شده است به عنوان نمونه:
دو چشم ما دائما در حرکت هستند و باید به دقت با یکدیگر هماهنگ شوند تا تصاویری سه بعدی و رنگی از دنیای اطراف فراهم آورند. چشم یک بافت زنده است که نیازمند دریافت دائم خون و مواد مغذی می باشد و دارای شبکه الکتریکی پیچیده ای از سیستم عصبی می باشد فرآیندهایی که بستگی به هزاران ماده و واکنش بیوشیمیایی دارند و آن قدر پیچیده اند که هنوز علم در تکاپوی دانستن آن ها می باشد. چشم باید انرژی نوری را تبدیل به انرژی الکتریکی کند و این انرژی در طول عصب بینایی تا مغز هدایت می شود.
در آن جا این انرژی تبدیل به تصاویر قابل تفسیری از دنیا می گردد. چشم مسئول ایجاد و حفظ ریتم شبانه روزی ساعت بیولوژیکی بدن ما می باشد که متابولیسم بدن فرد را تنظیم می کند. شاید این نکته بسیار جالب باشد که بدانیم چشم است که در انجام تمام این فرآیندها نقش عمده ای را همیشه و در تمام زمان ها انجام
می دهد.
قرنیه پنجره شفاهی در جلوی چشم است و از ورای آن رنگ عنبیه مشاهده می شود. قرنیه بیشتر قدرت انکساری چشم (دو سوم) را دارد و متشکل از 5 لایه مجزا است و بیش از هر قسمت دیگری از بدن پایانه عصبی دارد. همانطور که گفته شد قرنیه علاوه بر عبور دادن نور محیط آن را می شکند و در تشکیل تصویر بر روی شبکیه به عدسی چشم کمک می کند. هر بیماری مزمن قرنیه کراتوپاتی نام دارد. احتمال کراتوپاتی در جریان دیابت وجود دارد که با ابتلا سلول های پوششی و یا کاهش حس اعصاب قرنیه شروع و ممکن است منجر به آسیب جدی و ایجاد کدورت در قرنیه شود و در نتیجه این عارضه عبور نور و انکسار آن از قرنیه و تشکیل تصویر بر روی شبکیه دچار اختلال شده فرد دچار کاهش بینایی گردد.
عنبیه قسمت رنگی چشم است و مثل دریچه ی دوربین است که باز و بسته می شود تا مردمک را گشاد و تنگ ساخته و نور ورودی به چشم را تنظیم کند. عنبیه به لایه پر خون چشم به نام مشیمیه متصل است و حاوی اعصاب زیادی می باشد. دور تا دور عنبیه کانال بافتی ظریفی برای خروج مایع زلالیه از چشم وجود دارد که در صورت بسته شدن آن فشار چشم بالا می رود و گلوکوم یا آب سیاه ایجاد می شود.
صلبیه قسمت سفید رنگ چشم است و مانند صدف محکمی از قسمت های داخلی چشم محافظت می کند. از جنس قرنیه است اما مثل آن بی رنگ و شفاف نمی باشد پرده نازک و شفاف پوششی به نام ملتحمه صلبیه را
می پوشاند.
ملتحمه روی کره چشم را می پوشاند و از روی کره چشم بر می گردد و پشت پلک ها را می پوشاند و به این ترتیب سطح خارچی چشم از ملتحمه و قرنیه تشکیل می شود. ببرای مرطوب نگاه داشتن این سطح اشک که خود ترکیب بسیار حساب شده و دقیقی دارد از غدد اشکی ترشح می شود. لایه اشکی روی سطح قرنیه را پوشانده سبب ایجاد سطح بسیار صافی بر روی قرنیه جهت انکسار نور می گردد.
عدسی چشم ساختار شفافی است که در پشت عنبیه قرار گرفته است و یک سوم قدرت انکساری چشم مربوط به آن است. عدسی در سنین قبل از 40 سالگی انعطاف پذیر است و به عضله ای (عضله مژگانی) متصل است که شکل و قدرت متمرکز سازی آن را تغییر می دهد. تطابق فرایندی است که با تغییر یافتن شکل عدسی فاصله کانونی چشم تغییر یافته و چشم قادر به دیدن اجسام دور و نزدیک می باشد. این فرآیند در افراد با سن بالاتر از 40 سال مختل می شود و به همین دلیل پیرچشمی (عدم توانایی دیدن اجسام نزدیک بدون عینک اصلاحی) اتفاق می افتد. کاهش شفافیت عدسی را کاتاراکت یا آب مروارید می گویند.
جسم مژگانی در اطراف عدسی وجود دارد و عضلاتی دارد که شکل عدسی و قدرت متمرکز کنندگی آن را تغییر می دهند. به علاوه جسم مژگانی خون فیلتر شده به نام زلالیه را به درون چشم ترشح می کند این مایع قرنیه و عدسی را تغذیه می کند (هم قرنیه و هم عدسی فاقد عروق خونی هستند). زلالیه فشار داخلی چشم را ایجاد می کند.
زجاجیه ماده ژلاتینی و شفافی است که اکثر قسمت داخلی چشم را در پشت عدسی پر می کند به شبکیه
می چسبد و ممکن است در طول زمان آبکی شود و ایجاد مگس پران نماید. که به صورت نقاط یا تارهایی است که در دید بعضی افراد ظاهر می شوند به ویژه وقتی که به یک زمینه رنگی روشن (مثل آسمان آبی یا دیوار سفید) نگاه می کنند. متاسفانه زجاجیه داربست خوبی برای رشد عروق غیر طبیعی است درست مانند آن چه در رتینوپاتی دیابتی رخ می دهد.
شبکیه لایه شفاف درونی چشم است که پرده عصبی حساس به نور می باشد و تصویر محیط را به امواج الکتریکی تبدیل می کند. بسیار پر عروق است و حاوی سلول های گیرنده نوری می باشد. سلول های گیرنده نوری با نور تحریک شده ایجاد یک سلسله واکنش های زنجیره ای شیمیایی کرده و جریان الکتریکی تولید
می کند که این جریان های الکتریکی پس از یک سری واکنش ها بین سلول های مختلف شبکیه به عصب بینایی منتقل می شوند.
قسمتی از شبکیه که نور ورودی دقیقا روی آن متمرکز می شود و سبب دید خوب می گردد مرکز بینایی، ماکولا یا نقطه زرد نام دارد.
بیماری شبکیه را رتینوپاتی می گویند. علل مختلفی سبب ایجاد رتینوپاتی می شوند که سردسته آن ها دیابت
می باشد. از سایر علل می توان فشار خون بالا، آنمی سلول داسی شکل، آرتریواسکروز (تصلب شرایین)، بیماری های خود ایمنی، برخی داروها و روش های درمانی (مثل اشعه درمانی در سرطان) را نام برد.
مشیمیه لایه پر خون چشم است که بین صلبیه و شبکیه قرار دارد. به جسم مژگانی و عنبیه متصل می شود و تغذیه و اکسیژن رسانی به لایه های خارجی شبکیه را تامین می کند.
عصب بینایی چشم را با مغز مرتبط می سازد و مسئول ارسال جریان های الکتریکی تولید شده در شبکیه به نقاط مختلف مغز می باشد. عصب بینایی حاوی حدود یک میلیون فیبر عصبی است و توانایی بسیار محدودی برای ترمیم خود دارد (مثل تمام اعصاب بدن) بیماری مزمن عصب را اپتیک نوروپاتی می گویند.
عضلات خارج چشمی (6 عضله برای هر چشم) مسئول حرکت کره چشم هستند.
این عضلات به صلبیه متصل می شوند و هر یک تحت کنترل یک عصب خاص (اعصاب جمجمه ای)
می باشند. در هر چشم 2 عضله سبب حرکت افقی چپ یا راست و 4 تای دیگر سبب حرکت عمودی (بالا یا پایین) می شوند. به علاوه دو عدد از این 6 عضله چشم را در جهت عقربه های ساعت و خلاف آن می چرخانند. بیماری که سب آسیب اعصاب کنترل کننده این عضلات می شود کرانیال نوروپاتی نام دارد.
نکات کلیدی:
چشم ها از طریق سیستم گردش خون و سیستم عصبی با تمام بدن مرتبط می شوند.
هر بیماریی که این سیستم ها را متاثر می سازد باعث ایجاد بیماری در چشم ها می شوند.
دانستن آناتومی چشم سبب درک بهتر از گرفتاری چشم در دیابت می شود.
این مطلب اختصاصی سایت دکتر سلام می باشد استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می باشد
