سرگرم شدن اطفال با انواع بازی های مختلف در هر سنی چگونه میسر خواهد بود در هر رده سنی از چه روش هایی باید کمک بگیریم تا فرزندانمان را علاقه مند به ورزش و تحرک کنیم
اولین باری که با دوچرخه رکاب زدید،یادتان هست؟ آن روز چند بار زمین خوردید و بلند شدید؟ چه زمانی اولین بار خنکای آب استخر را روی پوست‌تان احساس کردید و دل بسته شنا و بازی‌های آبی شدید؟ و چه زمانی برای اولین بار دل‌تان خواست پا به توپ شوید و توپ را تا اوج آسمان پرواز بدهید؟ رفتار کودکان در برابر ورزش کردن دقیقا به دو شکل تقسیم‌بندی میشود.
که هیچ علاقه‌ای به بازی و ورزش نداشته و نشستن و انجام بازی‌های فکری یا کامپیوتری را به هر کار دیگری ترجیح می‌دهند.
رفتار هرکدام از آنها ابتدا به وی‍ژگی‌های شخصیتی و دوم به هدایت و رفتار والدین با کودکان بازمی‌گردد. اگر فرزندتان از گروه اول است،مشکل خاصی ندارید،فقط باید ورزش مناسب سن و علاقه او را درنظر بگیرید. اما گروه دوم کارشان کمی سخت است.
بحث درباره بچه‌هایی که علاقه به ورزش ندارند را به زمان دیگری موکول می‌کنیم. این بار قرار است درباره انتخاب ورزش متناسب به سن کودک و معرفی پنج ورزش که هر کدام تاثیر مثبتی به لحاظ جسمی و روانی روی کودک دارند را بررسی کنیم. نوروز است و بد نیست برنامه ریزی برای تحرک بدنی بیشتر فرزندتان را ازهمین تعطیلات که فرصت بیشتری دارید، آغاز کنید.
قدم اول؛دو تا پنج سالگی
پیش از این سن، اگر بازی و ورزش هم درکار باشد- که بهتر است باشد- به همان توپ قل دادن‌ها و پیاده‌راه رفتن همراه با پدر و مادر خلاصه میشود. دلیل آن هم سه نکته است.
اول اینکه کودک امکان جدا شدن از والدین به مدت طولانی را ندارد. دوم اینکه هنوز کودک به حدی نرسیده که بتواند آموزش آکادمیک و منظم را فراگیرد و سوم اینکه توانایی کودک برای انجام بسیاری از کارها اندک بوده ونیازمند همراهی والدین برای فراگیری است.
از سن دوسالگی به بعد، می‌توان روی «آموزش»به معنای عمومی آن سرمایه‌گذاری کرد. در دو تا پنج سالگی هم بهتر است وجه «بازی – تفریحی»ورزش‌ها پررنگ‌تر از آموزشی آن باشد.
ورزش‌های مناسب: دو، حرکات موزون و ریتمیک، آموزش هدفمند پرتاب اشیاء مانند توپ، گرفتن توپ به عنوان حرکتی هدفمند و شنا.
روش ورزش:هر کدام از این حرکت‌ها باید با همراهی مربی یا والدین انجام شوند.
مدت زمان: از نیم ساعت برای سن پایین شروع و تا یک ساعت برای سن بالاتر طول بکشد.
قدم دوم، شش تا 9 سالگی
از این سن به‌تدریج قدرت بینایی و تمرکز از راه دیدن تکمیل میشود. حرکت‌ها با تمرکز بیشتر انجام شده و کودک توان تمرکز برای یادگیری را دارد. در این فاصله سنی مفاهیمی مانند فاصله، سرعت، مکان و زمان برای کودک مفهوم پیدا می‌کند.
ورزش‌های مناسب: ورزش‌های توپی ساده، دو ، ژیمناستیک، شنا،تنیس، آموزش فعالیت‌های هنر- ورزشی.
روش ورزش:در سن پایین بهتر است مربی، نظارت مستقیم روی فعالیت کودک داشته باشد. با نزدیک شدن به 9سالگی، ورزش‌ها می‌تواند تحت نظارت مربی اما گروهی انجام شود. حضور والدین ضروری نیست.
مدت زمان: مدت زمان مناسب و تعیین شده برای انجام هر ورزش.
قدم سوم، 10 تا 12 سال
قدرت بینایی کودکان در این سن به تکامل رسیده است. بنابراین می‌توانند اصول و مفاهیم وابسته به این قدرت،یعنی قدرت بینایی را درک کنند. به همین دلیل می‌توانند ورزش‌های نیازمند با چند مهارت همزمان مانند فوتبال، والیبال،بسکتبال، اسکی و… را انجام دهند. در واقع ذهن آنها توان و تمرکز انجام چند خرده فعالیت که درکنار هم مهارت اصلی را شکل می‌دهد،داراست.
برای مثال، آنها می‌توانند مجموعه فعالیت‌هایی مانند تمرکز روی کنترل سرعت، هماهنگ شدن با گروه، دریافت توپ،حفظ و کنترل توپ،تعیین هدف و پرتاب در بازی مانند فوتبال را به طور همزمان آموخته و تکرار کنند. در این سن ورزش انتخاب شده حکم مربی برای ارتقا و حفظ تعادل و تمرکز کودک را دارد.
- ورزش مناسب: انواع ورزش‌ها متناسب با علاقه کودک
- روش ورزش: با همراهی مربی
- مدت زمان: مدت مناسب و تعیین شده برای انجام هر ورزش
به این دو ویژگی دقت کنید
ممکن است بچه‌ها در سنی خیال‌پردازی کنند،که اصلا در دوره‌ای این ذات کودکی است؛اما دروغ نمی‌گویند. بنابراین به حرف‌شان اطمینان داشته باشید یا حداقل به آن توجه کنید. برای مثال، اگر از رفتار مربی گله دارند،به این موضوع دقت کنید. شاید واقعا مساله‌ای وجود دارد. بنابراین بعد از ثبت‌نام فرزندتان در کلاس ورزش،حتما به این دو نکته دقت کنید.
امنیت: پیش از ثبت‌نام او و حتی بعد از آن به دقت شرایط فضای آموزشی، اعم از مهارت مربی،فضای آموزشی،دستگاه‌ها،وضعیت نظافت و رسیدگی به محیط ورزشی را بررسی کنید. برای این کار میتوانید از فرزندتان هم سوال کنید. اما سوال‌ها باید به این شکل باشد.
خانم یا آقای مربی با شما مهربان است؟ کسی را دعوا هم می‌کند؟ قبل از ورود به استخر به شما یاد داده که دوش بگیرید؟ حتما به شما گفته که در آب با هم شوخی خطرناک نکنید و…
روش آموزش: برای سنجش این مساله هم میتوانید از فرزندتان سوال کنید؛ سوال‌هایی شبیه به این. چند بار استخر رو شنا کردی؟ چقدر استراحت کردی،خسته که نمی‌شوی؟ بچه‌ها هم مثل تو سرحال شنا می‌کنند؟ شنا کردن آقا یا خانم مربی را هم دیده‌ای؟ خوب شنا می‌کند؟
چهار ورزشی که نباید آنها را فراموش کرد
بعضی ورزش‌ها فقط تحرک بدنی نیستند. به این دلیل که وجه آموزشی – پرورش‌شان پررنگ است. چهار ورزشی که به آنها اشاره میشود،همین ویژگی را دارند. بخشی از ویژگی این ورزش‌ها به تاثیر جسمی و بعضی دیگر به تاثیر مثبت روانی آنها بازمی‌گردد.
ورزش‌های توپی
رویای بسیاری از کودکان به ویژه پسر بچه‌ها فوتبالیست شدن است! بنابراین اغلب بدون اینکه نیازی با هل دادن آنها به سمت بازی با توپ باشد،خودشان پا به توپ می‌شوند. اما علاقه آنها را می‌توان به شکل مناسب از سنی که به آن اشاره شد،هدفمند کرد.
تاثیر جسمی: کشش عضلات، تحریک اسکلت استخوانی به رشد و بازسازی، افزایش مهارت مرتبط به بینایی و حرکات پا در فوتبال و بینایی و حرکات دست در بسکتبال یا والیبال، ایجاد و افزایش مهارت حفظ تعادل.
تاثیر روانی: حضور در جمع، همراهی با دیگران برای حفظ نظم، همکاری گروهی، فراگیری مهارت سرگروهی و مدیریت درصورتی که به‌عنوان سرپرست انتخاب شوند.
دوچرخه‌سواری
همه ما رکاب زدن به دوچرخه را از لحظه‌ای شروع کردیم که پدر یا مادر پشت زین دوچرخه را گرفتند و در مسیر رهایمان کردند. بعد هم اول یک چرخ و بعد هم چرخ دیگر را برداشتند تا واقعا دوچرخه‌سواری کنیم. از دو سالگی، سه چرخه‌سواری و از پنج سالگی دوچرخه‌سواری ورزشی است که کودکان می‌توانند آن را انجام دهند.
تاثیر جسمی: کشش عضلات پا و کمک به دیر بسته شدن صفحه‌های استخوانی و افزایش قد، تمرکز، حفظ تعادل، افزایش حجم تنفسی و جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی در بزرگسالی، جلوگیری از افزایش وزن کودک بهویژه در دوره بلوغ.
تاثیر روانی: افزایش اعتماد به نفس کودک، احساس استقلال، احساس رهایی، انجام مهارت بدون حضور والدین و شروع زندگی در اجتماع به تنهایی، هماهنگی با محیط زیست و دوستی با طبیعت.
اسکیت
شاید به این ورزش بتوان لقب،نوع دیگر از راه رفتن را داد! راه رفتن به شیوه سهل و سریع که برای انجام آن هم باید مهارت‌هایی را کسب کرد. امکان عبور از موانع،سرعت بالا و تفاوت در حین راه رفتن از وی‍ژگی‌های مثبت حسی این ورزش است. بهترین زمان آموزش آن از پنج سالگی به بعد است.
تاثیر جسمی: افزایش مهارت حفظ تعادل، هماهنگی حرکت اعضای بدن به ویژه پاها با چشم،
تاثیر روانی: احساس استقلال، حس آزادی و رهایی و اعتماد به نفس
پیاده‌روی
به ظاهر این حرکت یعنی پیاده‌روی نه ورزش محسوب میشود و نه ورزشی برای کودکان. اما تاثیر مثبت آن با بسیاری از ورزش‌ها برابری می‌کند. این ورزش بهویژه برای کودکانی که اهل ورزش نیستند،حرکت مفید و شروع مناسبی برای ورزش است.
تاثیر جسمی: حفظ تعادل و هماهنگ کردن قدم‌ها، همراهی با دیگران، کنترل وزن و تناسب اندام.
تاثیر روانی: احساس آزادی،تخلیه هیجان بهویژه در نوجوانان، ارتباط با طبیعت و حضور در اجتماع، اعتماد به نفس، کمک به تشخیص مسیر
به مهارت او دقت کنید
تقسیم‌بندی ذکر شده بدون در نظر گرفتن علاقه کودک به ورزش است. درواقع الگویی به والدین ارائه می‌کند که بتوانند براساس سن کودک، ورزش و شیوه مناسب آموزش آن را بیاموزند. اما به غیر از مساله سن باید به این مهارت‌ها نیز دقت کرد.
علاقه:
محال است بتوانید از کودکی که به ژیمناستیک علاقه ندارد، ژیمناست تربیت کنید! بنابراین ورزش را براساس علاقه او انتخاب کنید.
مهارت‌های فیزیکی:
توقع نداشته باشید فرزندتان با ساختار فیزیک بدنی ظریف بتواند ورزش‌های سخت انجام دهد. به ساختار و فیزیک بدنی او دقت کنید و بعد ورزشی را برایش درنظر بگیرید. درغیراین صورت فقط زمینه آسیب جسمی و روانی او را فراهم کرده‌اید.
مهارت حضور در جمع:
اگرچه روانشناسان توصیه می‌کنند حضور کودکان غیراجتماعی در جمع‌ها می‌تواند وضعیت آنها را تغییر دهد اما همیشه این مساله اتفاق نمی‌افتد. بنابراین بهتر است برای این کودکان ورزش‌های انفرادی مانند شنا،تنیس، اسکی و… انتخاب شود.
روحیه کودک:
بعضی از کودکان ذاتا روحیه جنگنده دارند. این کودکان بهتر است در ورزش‌هایی وارد شوند که انرژی آنها را در مسیر صحیح قرار دهد. ورزش‌های رزمی از جمله این ورزش‌هاست.
10 تاثیر شاخص ورزش
اگر قرار باشد فارغ از نوع ورزش و تحرک بدنی،10 ویژگی را برای ورزش کودکان درنظر بگیریم، می‌توان به این موارد اشاره کرد.
1. تنظیم عملکرد دستگاه گردش خون و قلب: حجم تنفسی کودکانی که از کودکی عادت به ورزش دارند، یک و نیم برابر آنهایی است که از کودکی ورزش نکرده‌اند.
2. جلوگیری از رسوب چربی در رگ‌ها: تحقیقات نشان می‌دهد از دو سالگی،درصورت تغذیه نامناسب،خطر تجمع چربی در رگ‌ها وجود دارد. ورزش یکی از راهکارهای جلوگیری از تجمع چربی در رگ‌هاست.
3. بهبود عملکرد ریه‌ها: ورزش منظم به ویژه از دوره کودکی باعث افزایش ظرفیت ریه‌ها میشود.بنابراین میزان اکسیژن دریافتی بیشتر شده و به طور کلی عمل دم و بازدم و تصفیه خون به خوبی انجام میشود.
4. کنترل قند خون: از آنجایی که ماهیچه‌ها برای تحرک بدنی نیازمند مصرف هیدرات کربن هستند بنابراین میزان قند خون خودبه خود با ورزش کردن کنترل خواهد شد.
5. کنترل وزن: بدن درست مانند ماشینی است که میزان سوخت دریافتی آن باید متعادل با میزان مصرف باشد. درغیر این صورت اضافی ترکیب‌های دریافتی بهویژه چربی در بدن تجمع یافته و باعث اضافه وزن میشود.
بنابراین تحرک بدنی یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری از تجمع کالری اضافی در بدن است. کودکانی که از سن کم ورزش می‌کنند، سلول‌های‌شان کمتر مستعد تجمع چربی و ابتلا به اضافه وزن هستند.
6. کمک به ساخت و تقویت اسکلت استخوانی: یکی از محرک های مهم برای استخوان‌سازی، تحرک بدنی است. برای رشد قدی، استحکام استخوان‌ها و کاهش خطر پوکی استخوان در بزرگسالی،بهترین کار تحرک بدنی است.
7. جلوگیری از خطر ابتلا به سرطان: افرادی که از کودکی عادت به ورزش دارند،در بزرگسالی کمتر درمعرض خطر ابتلا به سرطان بهویژه سرطان کولون، پروستات،سینه و دستگاه دفع ادرار قرار دارند.
8. کنترل فشار خون:هرچه کودک از استرس و اضطراب دور باشد به همان نسبت روان سالم‌تری خواهد داشت. افرادی که دچار استرس و اضطراب نیستند کمتر در معرض خطر افزایش فشار خون قرار دارند. ورزش یکی از راهکارهای مفید کاهش استرس و اضطراب است و درنتیجه کنترل فشار خون است. کودکان مضطرب و بزرگسالان درمعرض فشار خون بالا هستند.
9. کنترل انرژی: کودکی با شیطنت و بازی معنا پیدا می‌کند. اما بعضی از کودکان بیش از اندازه پرتحرک هستند. برای کنترل این کودکان و تخلیه انرژی نهفته در آنها بهترین کار، ورزش است.
10. حضور در جمع: یکی از راهکارهای حضور در اجتماع و مراوده سالم،ورزش است. کودکانی که ورزش می‌کنند بیش از آنهایی که ورزش نمی‌کنند،اجتماعی هستند. تاثیر ورزش‌های گروهی در تنظیم رابطه درست بین کودک و اجتماع بسیار مهم است.
وب سایت همشهری شش و هفت – سها دادمند:
