مبتلا به دیابت یعنی ، قند خون در سطح بسیار بالا است. با گذشت زمان، این می تواند مشکلاتی را برای کلیه ها، اعصاب، پاها و چشم ها بوجود آورد. ابتلا به بیماری دیابت هم می تواند شما را در معرض خطر بیماری های قلبی و استخوان و اختلالات مفصل قرار دهد. عوارض دیگر دیابت در دراز مدت عبارتند از مشکلات پوستی، مشکلات گوارشی، اختلال عملکرد جنسی، و مشکلات مربوط به دندانها و لثه ها. سطح قند خون بسیار بالا یا بسیار پایین نیز می تواند به شرایط اضطراری منجر شود در افراد مبتلا به دیابت علت می تواند عفونت، برخی از داروها، است.
همانند هر روش درمانی، درمان دیابت قندی عوارضی دارد که مهمترین آن حملات هیپوگلیسمی یا افت قند خون می باشد که اینک به تشریح آن می پردازیم.
هیپوگلیسمی
قند خون توسط عوامل متعدد عصبی و هورمونی هر روز در محدوده باریک 72 تا 144 میلی گرم در دسی لیتر تغییر می کند. هیپوگلیسمی طبق تعریف عبارتست از کاهش غلظت قند خون به کمتر از حد طبیعی.
علل هپیوگلیسمی در بیماران دیابتی
1- مصرف بیش از حد انسولین یا داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون
2- فراموش کردن یا دیر خوردن یک وعده غذایی اصلی یا میان وعده
3- دریافت ناکافی مواد نشاسته ای درغذاهای اصلی یا میان وعده ها
4- انجام ورزش بیش از حد معمول یا ورزش برنامه ریزی نشده
5- درگیری کلیوی یا کبدی در بیمار دیابتی که به دلیل کاهش توان دفع دارو باعث افزایش غلظت داروهای پایین آورنده ی قند در خون می شوند.
6- تداخل اثر داروهای پایین آورنده ی قند خون با دیگر داروهای مصرفی بیمار دیابتی.
7- طبق برخی مطالعات انجام شده 65 % بیماران دیابتی نوع یک و 11 % بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم، دچار دوره هایی از حملات هیپوگلیسمی می گردند که نیازمند کمک شخص دیگر برای درمان می باشند.
علائم و نشانه های هیپوگلیسمی
علائم و نشانه های افت قند خون ممکن است در بیماران مختلف متفاوت باشد، اما در یک فرد علایم نسبتاً یکسان می باشد. این علائم عبارتند از:
· رنگ پریدگی و تعریق
· تپش قلب، افزایش ضربان قلب یا فشار خون بالا
· ناآرامی و اضطراب
· تحریک پذیری
· احساس مورمور یا سوزش در زبان و لبها و انگشتان
· گرسنگی
· تهوع یا استفراغ
· احساس گرما یا ضعف
· سردرد
· خستگی یا خواب آلودگی
· از حال رفتن یا گیجی
· تاری دید
· رفتار غیر طبیعی و عصبانیت
· فراموشی
· حملات تشنج
· اغما
توجه: بیماران دیابتی ممکن است دچار افت قند خون بدون علامت شوند که عواقب وخیمی در بردارد. افت قند خون در افراد دیابتی که دارو مصرف نمی کنند یا از قرص (متفورمین) مصرف میکنند، ایجاد نمی شود.
هیپوگلیسمی شبانه
این عارضه حالتی است که به صورت تعریق شبانه، خروپف، دیدن کابوس وخواب عمیق در 50 در صد بیمارانی که انسولین دریافت می کنند، بروز می کند. حداکثر حساسیت به انسولین در ساعت 2 یا 3 بامداد ظاهر می شود که ممکن است با اوج فعالیت انسولین ، همراه باشد. در این حالت درمان عبارتست از تغییر تزریق انسولین NPHاز قبل از شام به زمان قبل از خواب یا تغییر در مقدار انسولین تزریقی.
هیپوگلیسمی و مصرف الکل
مصرف الکل در اسلام حرام است اما برای اقلیتهای مذهبی مصرف همزمان الکل و داروهای پایین آورنده قند خون در بیماران دیابتی ممکن است، خطرناک باشد. الکل ممکن است ساعت ها پس از مصرف بر اثر کاهش تولید گلوکز در کبد و مصرف ناچیز غذا باعث افت قند خون شود. این حالت به خصوص در میگساری های شبانه باعث افت قند خون ناشتا می شود.
خطر هیپوگلیسمی در چیست؟
نگرانی عمده در بروز هیپوگلیسمی مربوط به اثرات مخرب احتمالی آن بر روی مغز است. از آنجایی که گلوکز، سوخت عمده سلولهای مغزی است، افت شدید قند خون می تواند سبب اختلال کار مغز به صورت حاد و یا دائمی شود و در صورت طولانی شدن افت قند خون ممکن است مرگ مغز روی دهد.
آستانه قند خون
تغییرات و رویدادهایی که به دنبال افت قند خون درسطح هورمون های تنظیم کننده قند خون در یک فرد سالم ایجاد می شود به شرح ذیل است:
– وقتی قند خون به کمتر از 81 یا 83میلی گرم در دسی لیتر رسید، ترشح انسولین قطع می شود.
– وقتی قند خون به کمتر از 68 میلی گرم در دسی لیتر رسید، ترشح گلوکاگون و اپی نفرین زیاد می شود.
– وقتی قند خون به کمتر از 67 میلی گرم در دسی لیتر رسید، ترشح هورمون رشد زیاد می شود.
– وقتی قند خون به کمتر از 58 میلی گرم در دسی لیتر رسید، ترشح کورتیزول زیاد می شود.
آستانه قند خون برای بروز علائم افت قند خون حدود 54 میلی گرم در دسی لیتر است. همچنین آستانه قند خون برای ایجاد اختلال در عملکرد شناختی حدود 47 میلی گرم در دسی لیتر است. این آستانه ها در بیماران دیابتی از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است.
در برخی افراد تا زمانی که غلظت قند خون به حد 20 میلی گرم در دسی لیتر نرسیده ، عملکرد دستگاه عصبی دچار اختلال نمی شود. زیرا دراین بیماران به طور جبرانی جریان خون مغز افزایش می یابد. باید دانست در تنظیم قند خون عوامل هورمونی مختلفی مؤثر هستند که انسولین مهمترین آنهاست و باعث کاهش میزان قند خون می شود و نیز هورمونهای متقابل انسولین که در تنظیم قند خون نقش دارند شامل گلوکاگون، اپی نفرین ، هورمون رشد و کورتیزول، که در برابر افت قندخون مقاومت می کنند .
درمان
درمان هیپوگلیسمی وابسته به وضعیت بالینی بیمار است . بطوری که روند درمان در فردی که دچار بی هوشی و اغما گردیده با فردی که هوشیار می باشد، کاملاً متفاوت است.
الف) درمان در مواردی که فرد هوشیار است(قادر به خوردن است):
مصرف گلوکز بهترین درمان کاهش قند خون است. موارد زیر را در صورت کاهش قند خون باید مصرف کرد:
– یک قاشق غذا خوری پودر گلوکز درآب
– یا 8 تا 10 قرص گلوکز
– یا 3 تا 4 حبه قند بزرگ
اگر گلوکز در دسترس نیست موارد زیر را مصرف کنید:
– یک قاشق غذاخوری عسل یا شکر
– یا نصف لیوان آب میوه
– یا 5 عدد پاستیل
-اگر احساس بهبود نکردید ومیزان قند خونتان همچنان پایین است، 5 دقیقه بعد مراحل قبل را تکرار کنید. در صورت عدم تاثیر ، 10 دقیقه بعد یک لیوان شیر یا دو عدد بیسکویت و پنیر مصرف کنید.
ب) درمان در حالت اغما:
درمان ابتدایی بیماری که دچار اغما یا اغتشاش شعور شده است ، تزریق یکجای 50 سی سی گلوکز 50 درصد بصورت وریدی است که بهتر است ابتدا یک نمونه گیری از خون جهت بررسی آزمایشگاهی انجام گیرد.
در صورت عدم دسترسی به فراوردۀ وریدی گلوکز، می توان از گلوکاگون وریدی، عضلانی یا زیر جلدی به میزان یک میلی گرم استفاده نمود.
در مرحله بعدی تزریق مداوم گلوکز 5 تا 10 در صد تا رسانیدن سطح قند خون به 100 میلی گرم در دسی لیتر لازم است.
منبع-http://diabetestma.org
