جوش و آکنه از کجا می آیند و چگونه از بین میروند؟

حتما در دوران جوانی یک روز از خواب بیدار شدید و دید که لک های گرد و سرخ که درد هم دارند روی صورت شما ضاهر شده. از آن روز به بعد این لک های قرمز با شما همراه بوده و امروز هم شما به آن عادت کردید هم دوستانتان به وضعیت شما. ولی این لک های قرمز که به جوش یا آکنه (acne) معروف هستند واکنش های درون بدن شماست که روی صورت شما پدیدار شده اند. این واکنش ها باید یک جا در طول مدت زمانی مشخص از بین برود. در ادامه با ما همراه باشید تا جلوی این واکنش ها را هر چه زودتر بگیریم.

بزرگترین اشتباهی که اغلب ما در مواجهه با جوشهای پوستی مرتکب می شویم این است که عامل بروز آنها را به غلط، باکتری و یا میکروب می پنداریم. مهمترین عاملی که منجر به بروز این عارضه ناخوشایند در انسان می شود، در درجه اول، تغییرات هورمونی بدن شما و در وحله دوم نیز ناتوانی پوست در دفع بافت مرده از پوست و ناتوانی بدن در پاکسازی این عضو حساس(پوست) است.
برخی از محققین و دانشمندان عقیده دارند که افراط در خوردن و حتی در برخی موارد خوردن غذاهی سرخ کردنی، شیرین و چرب نظیر: پیتزا، شکلات و غذاهای سرخ کردنی زمینه را برای به وجود آمدن این عارضه هموار می کند و در مورد کسانی هم که از این عارضه رنج می برند، اوضاع را به مراتب وخیم تر می کند. بسیاری از کسانی که از این عارضه رنج می برند و یا خود را مستعد ابتلا به آن می بینند، به مرور زمان و با تجربه ای که حاصل می کنند، غذاهای مضر برای خود را تشخیص داده و با پرهیز از خوردن این غذاها تا حدود زیادی موفق به کنترل این عارضه می شوند. اما با این وجود توصیه های زیر را نیز به خاطر داشته باشید:

۱-زیاد در معرض نور خورشید قرار نگیرید!

قرار دادن پوست بدن در معرض نور مستقیم خورشید اگرچه برای برنزه کردن بدن بسیار ایده آل به نظر رسیده و فواید دیگری نیز دارد اما برای کسانی که از عارضه جوشهای پوستی رنج می برند، مضر و نامناسب است. تابش مستقیم و طولانی مدت نور خورشید به پوست، نه تنها عارضه جوشهای پوستی را تشدید می کند بلکه می تواند در طولانی مدت به پیری زودرس پوست و حتی سرطان پوست نیز منجر گردد. من خود از این موضوع اطلاع کامل دارم که اجتناب کردن از تابش مستقیم نور خورشید بر روی پوست، برای کسانی که به دلیل کاری که دارند، باید مدام بیرون از خانه باشند، عملا ناممکن است و به همین علت نیز همانند برخی از متخصصانی که نفسشان از جای گرم در می آید و توصیه های آنچنانی می کنند، قصد توصیه کردن راهکارهای غیر عملی و غیر قابل اجرا را ندارم، اما اگر چنانچه شما هم از این دسته افراد هستید و از جوشهای پوستی نیز رنج می برید، استفاده از ترکیباتی که پوست را از گزند اشعه های مضر ماورای بنفش حفظ می کنند، در مورد شما نتایج قابل قبولی را به دنبال خواهد داشت.

۲-ویتامینها و مکملهای مصرفی خود را چک کنید!

محققین و متخصصین علم تغذیه میزان مجاز مصرف ید را در حدود ۱۵۰ میکروگرم در روز توصیه می کنند. اما بسیاری از پزشکان بر این عقیده هستند که مصرف بیش از این مقدار در روز با جوشهای پوستی همراه خواهد بود. بنابراین از مصرف مکملهایی که دزهای غیر معقولی از این عنصر را وارد بدن می کنند، پرهیز کنید. استفاده از اکثر مکملهای افزاینده ترشح طبیعی هورمون تستوسترون نیز همانند تزریق مستقیم خود تستوسترون می تواند منجر به بروز آکنه و جوشهای پوستی گردد. این عارضه مخصوصا در جوانانی دیده می شود که به اقتضای سن کمی که دارند، بیشتر از بالغین در معرض خطر به وجود آمدن جوش در پوست هستند. این دسته از افراد در انتخاب مکمل مناسب باید نهایت دقت را به خرج دهند. مکمل zma علیرغم اینکه ترشح طبیعی تستوسترون را افزایش می دهد، منجر به بروز عارضه جوشهای پوستی نیز نمی گردد. ورزشکاران ایرانی علاوه بر اینکه باید در انتخاب مکمل مناسب دقت کنند، باید در حین خرید از اصل بودن آن نیز اطمینان حاصل کنند. در آمریکا و در کشورهای اروپایی انواع قلابی استروئیدها تا حدودی در بازار عرضه می شوند اما به ندرت می توان مثال زد که نمونه قلابی مکملی که کمپانی سازنده، آن را به قیمت مناسب و در سطح گسترده پخش می کند، تهیه و در بازار عرضه شود. اما قلابی سازی نه تنها در استروئیدها، حتی در مورد مکملهای موجود در بازار ایران نیز بیداد می کند.

چندی قبل پدری با من تماس گرفت تا در مورد مشکلی که برای دخترش به وجود آمده بود با من مشورت کند. دختر جوان این پیر مرد در اثر مصرف افراطی مکملهای چربی سوزی که اغلب از نوع قلابی و خطرناک نیز بوده، علاوه بر اینکه به بیماری های روانی، صرع و غیره مبتلا شده بود، به شدت نیز دچار جوش در کل بدن گردیده بود، به طوری که حتی پدر وی نیز رغبت نکرد دست وی را بگیرد و از ماشین پیاده کند. جالب این که همه این اقدامات نیز به تجویز و توصیه مشاوران کنترل وزن مراکز لاغری و برای رساندن این دختر از همه جا بی خبر به تناسب اندامی مشابه با جنیفر لوپز صورت گرفته بود! عجب جنیفری می سازند که حتی پدرش هم رغبت نمی کند نگاهش کند!

۳-از شستن بیش از حد ناحیه جوش زده خودداری کنید!

بسیاری از کسانی که از جوشهای پوستی رنج می برند، شستن زیاد ناحیه جوش زده را خوب و مفید تلقی کرده و برای درمان قطعی این عارضه، مدام دوش می گیرند و انواع اقسام صابونها را امتحان می کنند. این در حالی است که متخصصین پوست عقیده دارند که شستن بیش از ۲ الی ۳ بار در روز نه تنها نتیجه مطلوب نخواهد داشت بلکه وضعیت جوشها را وخیم تر نیز خواهد کرد. جوشها اغلب در صورت، سینه، پشت، و در دیگر نقاط بدن دیده می شود. شستن افراطی جوشها معمولا با ترشح چربی بیشتر در ناحیه جوش زده همراه بوده و کمکی به درمان آن نمی کند. استفاده از ضد عفونی کننده های قوی نظیر الکل سفید و یا استفاده افراطی از فرآورده ها و کرمهای به اصطلاح درمان کننده آکنه نیز توصیه نمی شود. این دسته از ترکیبات علاوه بر اینکه پیری زودرس را به دنبال دارد، درمان واقعی جوشهای پوستی را نیز به تعویق می اندازد.

۴-از کندن و دست کاری جوشها خودداری کنید!

بسیاری از کسانی که از جوش و یا از دیگر عوارض پوستی رنج می برند، ناخواسته و ناخودآگاه نقاط ضایعه را دست کاری کرده و آنها را مدام می کنند. وسوسه انجام این کار به قدری قوی است که حتی برخی از افراد علیرغم دشتن اطلاعات و آگاهی لازم در مورد عوارض این کار، آن را خوداگاهانه نیز انجام می دهند. فشردن جوشها باعث نفوذ باکتریهای موجود در آنها به لایه های عمیق تر شده و احتمال نفوذ عفونت به خون را فراهم می کند. این موضوع را به خاطر داشته باشید که جوشها گذرا بوده و قابل درمان هستند. اما اگر جوشها را دستکاری کنید و یا آنها را بکنید، جای این جوشها و لکه های باقیمانده از آنها تا ابد مهمان شما خواهند بود. اگر باور نمی کنید امتحان کنید و یا از کسانی که امتحان کرده اند بپرسید.

۵-پوست خود را از چربی و از عوامل عفونت زا دور نگه دارید!

بر خلاف آنچه که اغلب مردم فکر می کنند، رعایت نکات بهداشتی ساده و پیش پا افتاده که در برخی موارد چندان هم مهم جلوه نمی کند، در پیشگیری و درمان جوشهای پوستی بسیار موثر است. به جای اینکه درمان جوشهای پوستی را در مصرف کرمهای گران قیمت فرانسوی و ایتالیایی جستجو کنید، بهداشت پوست را رعایت کنید، دستهای خود را مرتبا بشویید، از دست کاری کردن جوشها خودداری کنید، و پس از هر جلسه تمرین نیز دوش بگیرید.

۶-استرس را از خود دور کنید!

استرس تاثیر مستقیم بر جوشهای پوستی ندارد اما این پدیده مخرب روانی می تواند تعادل هورمونی بدن را تحت تاثیر قرار داده و آن را بر هم بزند. نتیجه استرس حتی به صورت چرب شدن پوست و بروز جوشهای پوستی نیز دیده می شود.

۷-از الگوی مناسب تمرینی پیروی کنید!

عادت کردن به تمرین روزانه نه تنها توقف روند رو به رشد عضله سازی را سبب می شود بلکه موجب بروز آکنه و جوشهای پوستی در ورزشکاران جوان نیز می گردد. بدین صورت که انرژی اضافی که در حین تممرین تخلیه نمی شود به صورت جوشهای پوستی دیده می شود. این عارضه در مورد ورزشکارانی که از داروهای استروئیدی بهره گرفته و از الگوی تمرینی مناسبی نیز پیروی نمی کنند، به وفور دیده می شود.
برای به حداقل رساندن امکان بروز جوش در بدن توصیه های زیر را مد نظر داشته باشید: به هنگام تمرین از لباس های کتانی، پنبه ای و یا نخی گشاد استفاده کنید. استفاده از تی شرت های تنگ و چسبان نایلونی به طوری که در میان ورزشکاران ایران نیز به فراوانی دیده می شود، تحت هیچ شرایطی توصیه نمی شود. پس از تمرین نیز دوش مختصر و مفید را فراموش نکنید.

۸-به سلامت خود اهمیت دهید!

مصرف آب فراوان در طول روز یکی از رموز سلامت و تندرستی است که کمتر نیز مورد توجه قرار گرفته است. خواب کافی، تمرین مناسب، آب فراوان و موارد مشابه علیرغم اینکه بسیار ساده و پیش پا افتاده به نظر می رسند اما در سلامت بدن و در پیشگیری از جوش و سایر ناراحتی ها و عوارض پوستی بسیار موثر اند.

«جوشهای غیر ملتهب»

اغلب جوشهایی که در بدن آدمی دیده می شود از نوع غیر ملتهب بوده و درمان آن نیز چندان مشکل نیست. این جوشها اغلب به رنگ سفید دیده می شود که نوک آنها نیز سیاه است. برای درمان این قبیل جوشها نیازی به مصرف دارو نیست. شما تنها با رعایت کردن موارد و توصیه های ذکر شده در این مقاله به راحتی موفق به کنترل و درمان آن می شوید.

«جوشهای ملتهب»

نوک این جوشها غالبا به رنگ سفید دیده می شود. این نوع از جوشها معمولا توسط باکتریها عفونی شده و متورم می شوند. این نوع از جوشها نیز ممکن است بدون مصرف دارو و تنها با رعایت موارد یاد شده درمان گردد اما برخی از انواع این جوشها نیز نیاز به مرقبتهای پزشکی داشته و درمان آن نیز تنها با مصرف دارو امکان پذیر می گردد. برای درمان این قبیل جوشها از داروهایی نظیر: «Accutane» و یا آنتی بیوتیکهای خوراکی نظیر: «تتراسایکلین»، «سولفا» یا «اریترومایسین» استفاده می شود.

امکان بروز آکنه در چه کسانی بیشتر است؟

معمولا این ژنتیک است که تعیین می کند آیا شما در طول دوره ورزشی و یا حتی در طول عمر خود دچار عارضه یاد شده خواهید شد یا نه. در صورتی که والدین شما نیز مستعد ابتلا به آکنه (جوشهای پوستی) باشند، احتمال اینکه شما نیز در دوره ای از عمر خود به این عارضه مبتلا شوید، بیشتر است. افرادی که در سنین زیر ۱۰ سال به فرم خفیف آکنه مبتلا می شوند، به احتمال قوی در بزرگ سالی و در دوران بلوغ نیز این عارضه را تجربه می کنند. اشاره به این نکته نیز ضروری است که با بالا رفتن سن و با برقرار شدن تعادل هورمونی در بدن، از شدت بروز این عارضه در آدمی نیز به طور محسوسی کاسته می شود. بهترین راه مقابله با جوشهای پوستی پیشگیری است.

داروهایی که در از بین رفتن جوش مؤثر اند:

Benzoyl Peroxide: این دارو نوعی آنتی بیوتیک موضعی است که برای درمان و کنترل جوشهای خفیف ساخته شده است. مصرف این دارو علاوه بر کشتن میکروبهای پوست این قسمت از بدن را به طور مناسب و مطلوبی خشک کرده و زمینه را برای بروز آکنه نامساعد می کند. این دارو به صورت کرم و محلول شستشوی صورت تهیه و عرضه می شود. البته اشاره به این نکته نیز ضروری است که جوشهای پوستی ناشی از مصرف استروئیدها اگرچه در نگاه اول بسیار حاد و خطرناک به نظر می رسند اما با قطع مصرف استروئیدها، کمتر شده و با مصرف این قبیل داروها نیز به راحتی قابل درمان هستند.

Salicylic Acid : این دارو نیز به صورت کرم و یا به صورت محلولهای شستشوی صورت تهیه و عرضه می شود. از این دارو در درمان و کنترل جوشهای باز و جوشهایی که از خود ترشح پس می دهند، استفاده می شود.

Sulfur : این دارو در جذب چربی زاید پوست و در کنترل عفونت جوشها بسیار موثر و کارامد عمل می کند. این دارو غالبا به صورت ماسک صورت عرضه می شود.

Kaolin : این ماده که خاک و گل چینی نیز نامیده می شود، با جذب چربی های زاید پوست، از شدت ضایعات پوستی می کاهد. این دارو نیز به صورت ماسک صورت تهیه و عرضه شده است.

Hydroquinone U.S.P : این دارو برای از بین بردن و محو کردن لکه های سیاه بر جای مانده از جوشهای پوستی ساخته و عرضه می شود. مصرف این دارو که به صورت محلول نیز عرضه می شود، به روشن شدن پوست صورت نیز کمک می کند.

Natural Acids : این ترکیب نیز که حاوی اسید های طبیعی مورد نیاز پوست است برای ترمیم و بازسازی پوست و برای از بین بردن لکه های بر جا مانده از جوشها بسیار مفید و مناسب تشخیص داده شده است.

Guggulesterones : این ترکیب که توسط کمپانی های مکمل سازی نیز تهیه و عرضه می شود، منحصرا برای مصرف کنندگان داروهای استروئیدی طراحی و ساخته شده است. سازندگان این مکمل ادعا می کنند که این فرآورده با کم کردن تعداد جوشها، کوچک نمودن حجم آنها و در نهایت با حذف کامل آنها کمک زیادی به حفظ سلامت پوست شما خواهد کرد.

سفیده تخم مرغ: شاید این نوع درمان اندکی قدیمی و از مد افتاده به نظر برسد اما سفیده تخم مرغ به دلیل اینکه سرشار از پروتئین و دیگر مواد مغذی مورد نیاز بدن و پوست است، مالیدن آن بر روی جوشها در طولانی مدت تاثیر مطلوبی بر کنترل و درمان آنها خواهد داشت. سفیده تخم مرغ سالم و تازه و ترجیحا محلی را بر روی پوست بدن بمالید و تا خشک شدن کامل، منتظر بمانید. در طول روز چند بار این عمل را تکرار کنید. در عرض چند هفته نتیجه مطلوبی خواهید گرفت.

دستور کلی

به هنگام صبح محل جوشها را با اسفاده از «سالیسیلیک اسید» و یا «بنزویل پروکساید» خوب بشوییدو سپس محل ضایعه را با یک پارچه نرم و پنبه ای خوب تمیز و خشک کنید. سپس کرم «بنزویل پروکساید» را به محل ضایعه بمالید. این عمل را بعد از ظهر همان روز نیز تکرار کنید. به هنگام شب نیز می توانید از ماسکهای صورت که در این مقاله به برخی از آنها هم اشاره شد، استفاده کنید.

جوش و آکنه از نگاه طب سنتی:

بر اساس طـب قـدیـم و گـفته افرادی کـه جــوش صورت دارند بعضـی از خوراکیـها در بدتر کردن جـوش صورت دخیل میـباشند و پرهـیز از این خوراکیها باعث بهبودی در جوش میشود .

از جمله غذا و خوراکیهایی که باعث این علت میشوند شامل : غذاهای چرب ، تنقلات ، خرما، کشمش ، محصولات دریایی ( ماهی و میگو ) ، بعضی از میوه جات ( موز ، کیوی ، خرمالو ) و غیـره .  بهـترین راهکار پرهـیز از مواد غذایی و خوراکیهایی است که فرد اظهار میکند با خوردن آنها جوش صورتش بدتر میشود.

مالش پیاز پخته شده روی پوست در درمان جوش موثر است.

مالش ترکیب گلاب و دم کرده گیاه رازیانه و آب‌جعفری روی پوست و نیز مالش دم کرده گیاه “باریجه” و “استخودوس” روی پوست در درمان جوش موثر است.

حجامت پشت گوش و زیر چانه، فصد عروق داخل بینی و استفاده از زالو در ناحیه پشت گوش نیز نقش موثری در درمان جوش دارد.

 “آکنه و بثورات” پوستی که در فرهنگ گفتاری متداول نام جوش را به خود گرفته، به‌خودی خود بیماری محسوب نمی‌شود و در حقیقت نوعی واکنش بدن به نابسامانی‌های داخلی بدن است.

رویکرد درمانی طب سنتی به جوش همچون تمام بیماری‌ها، ریشه‌ای، کامل و برحسب مزاج و طبع است.

فرونشاندن حرارت کبد، اصلاح خلط دموی و صفراوی با گیاه کاسنی، عناب، زرشک و خاکشیر که معمولا به شکل دم کردنی و جوشاندنی یا خیس کردنی استفاده می‌شود، برای درمان جوش به کار می‌رود.

مصرف هندوانه، انجام حجامت عام ( بین دو کتف ) و فصد نیز در درمان جوش مورد تاکید و موثر است.