مگس سفید، مهمان ناخوانده ی پایتخت

در ماه پایانی فصل گرما هستیم و هر جا گرما باشد، حشرات هم حضور دارند. اما این روزها تهران میزبان حشرات ناخوانده ای به نام مگس سفید یا عسلک پنبه میباشد. پراکندگی این حشرات به بزرگ ترین خیابان خاورمیانه یعنی ولیعصر هم رسیده و حتی مردمی که از میدان انقلاب اسلامی و از دیگر مکان های پر رفت و آمد تهران عبور میکنند، شاهد پرسه ی عسلک ها در خیابان پایتخت هستند. در ادامه ی این مطلب قصد داریم نگاهی کلی به علت وجود آن ها و آسیب هایی که دارند داشته باشیم. با ما همراه باشید.

این عسلک ها از کجا می آیند به کجا میروند؟

مگس های سفید دارای گردسفیدی روی بال های خود هستند و به این دلیل است که سفید به نظر می رسند. در شرایط گلخانه طول عمر این حشره 34-21 روز می باشد. هر حشره ماده 200-100 تخم می گذارد و برای ان تا 10 نسل در سال نیز گزارش شده است. این حشرات به رنگ زرد جذب می شوند .بنابراین در  گلخانه ، کارگران نباید لباس زرد رنگ به تن کنند. این حشرات،‌ آفات گلخانه‌ای و مزارع جالیزی هستند که در فضای شهری جزء آفات درجه دو هستند و آفات کلیدی به شمار نمی‌آیند.

یکی از دلایل طغیان این حشره در محیط شهری شرایط آب و هوایی به ویژه افزایش طول دوره گرما در تابستان است؛ وقتی دوره گرما طولانی شود این حشرات افزایش می‌یابند اما دلیل مهم‌تر تغییرات اکو سیستم است؛ یعنی به دلیل استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی بی‌کیفیت در مزارع اطراف تهران، حشرات شکارگر از جمله زنبورها ( که مگس سفید را شکار می‌کنند) از بین می‌روند،‌ در نتیجه مگس‌‌های سفید افزایش می‌یابد.

سرشاخ شدن مگس سفید با پوشش گیاهی شهر تهران

همانطور که از آناتومی این حشرات آگاهید؛ آنها با قطعات دهانی (خرطوم ) خود که از نوع زننده مکنده می باشد، از سطح زیرین برگ ها تغذیه می کنند و از این طریق و نیز از طریق انتقال عوامل بیماری زای گیاهی خسارت خود را به گیاهان (خصوصا در شرایط گلخانه ای ) وارد کنند. این مسئله نگرانی ها را برای پوشش گیاهی سطح شهر افزایش میدهد. همچنین مگس سفید دارای زیرگونه‌های متعددی هستند که بیوتایپ B آن زیرگونه موجود در ایران است. این بیوتایپ یکی از خطرناک‌ترین و مقاوم‌ترین زیرگونه‌های مگس سفید است که سبب بروز آسیب‌های جدی به محصولات کشاورزی و خسارت‌هایی به آن می‌شود. این نوع حشرات می‌توانند آسیب‌هایی را بروی محصولات کشاورزی ازجمله گوجه‌فرنگی گذاشته و موجب شده است که اندک هوای پاک محیط شهری که توسط درختان تأمین می‌شود نیز به خطر بی افتد.

آیا مگس سفید، سلامت انسان را تهدید میکند؟

به گفته کارشناسان اگر مراقبت های فردی نسبت به این حشرات صورت گیرد؛ هیچ خطری انسان را تهدید نمیکند، ولی در صورت سهل انگاری و بی تفاوتی نسبت به آن ها ممکن آسیب های جبران ناپذیری به سلامت انسان وارد کنند.

با توجه به کوچک بودن مگس سفید و اینکه قابلیت ورود به دستگاه تنفسی را از طریق حفرات بینی و دهان دارد، لذا این حشره می‌تواند سبب بروز التهاب و عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی شده و زمینه را برای بروز عفونت‌های فرصت‌طلب قارچی و باکتریایی فراهم کند. افرادی که ساعت‌های طولانی در روز در محیط خارج از خانه حضور دارند یا افراد مستعد به ابتلا به بیماری‌های ریوی و عفونی، کودکان و افراد سالمند باید از ماسک‌های پارچه‌ای یا فیلتر دار استفاده کنند.

این حشره با ورود به مجاری تنفسی می‌تواند باعث تحریک مخاط شده و باعث بروز تظاهرات آلرژیک ازجمله عطسه و سرفه شوند و همچنین آبریزش بینی را خصوصاً در کودکان، افراد مسن و بیماران مبتلابه بیماری‌های زمینه‌ای تنفسی و آلرژیک مانند آسم، بیماری انسدادی تنفسی مزمن (COPD) و… را سبب شود. همچنین مگس سفید درزمینه انتقال آلودگی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد، این موضوع دربارهٔ افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی از قبیل بیماران دریافت‌کننده پیوند، بیماران مبتلابه سرطان، یا آنهایی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، اهمیت بیشتری نیز دارد.

توصیه می‌شود که در صورت ورود مگس سفید به چشم‌ها به‌سرعت چشم‌ها را در معرض جریان آب قرار داده بشویند تا حشره و آلودگی‌ها خارج‌شده و در صورت ورود این حشره به مجاری بینی نیز می‌توان با شستشوی با آب آن را خارج کرد. تداوم حضور مگس‌های سفید موجب فاجعه زیست‌محیطی و بهداشتی برای شهروندان در محیط شهری می‌باشد.

راه های مبارزه با عسلک پنبه

شاید برای همه ی ما جای سوال باشد که این رول های زرد رنگ که دور درختان سطح شهر پیچیده شده و یا تکه کاغذ های آویزان شده از شاخه ها چیست و به چه علت شهرداری از آن ها استفاده میکند؟

همانطور که در ابتدای این گزارش گفته شد، مگس های سفید به رنگ زرد حساس اند و این رول ها با خاصیت چسبندگی ای که دارند؛ دام و تله های خوبی برای شکار این حشرات محسوب میشوند؛ سوای آن، شهرداری با ماشین های مخصوص و یا به صورت دستی روزانه چند مرتبه ،در مناطق خاص، درختان و پوشش های گیاهی سطح شهر را شست و شو میدهد که شاید برای بیرون کردن این مهمان های ناخوانده کارساز باشد.

ولی همه ی این اقدامات زمانی قوت پیدا میکند که از دشمنان طبیعی مگس های سفید نیز استفاده شود و به نحوی مبارزه با حشرات را به دست خود حشرات بسپاریم؛ در برنامه‌های مبارزه بیولوژیک با آفت‌ها می‌توان از گونه‌های مختلف کفشدوزکها و به‌ویژه «کفشدوزک هفت‌نقطه‌ای» استفاده کرد این گروه از حشرات به دلایل بسیاری از اهمیت برخوردار بوده و توانایی کنترل جمعیت شته‌ها و انواع مختلف آفت‌ها را در فواصل زمانی اندکی دارند، به‌طوری‌که در شرایط مطلوب به طور متوسط روزانه از ۲۴ پوره شته باقلا تغذیه می‌کند و یک لارو کفشدوزک هفت نقطه‌ای در طول دوره رشد و نمو خود به طور متوسط از هزار شته و حشره بالغ آن از۹ هزار شته تغذیه می‌کند. کفشدوزک سیاه و شبگزهای گل نیز به صورت مستقیم از پوره‌هایی مگس سفید تغذیه می‌کنند.

زنبور فورموسا روی پوره‌ها ی مگس سفید تخمگذاری می‌کند و زمانی که لارو زنبور فورموسا از تخم خارج می‌شود داخل پوره‌های مگس سفید شده و از آنها تغذیه می‌کند و سپس به صورت زنبور بالغ خارج می‌شود.

شاید دلیل استفاده نکردن از استراتژی حشرات علیه حشرات این بوده که؛ ممکن است کنترل حشرات مبارزه کننده از دست ما خارج شده و از بین بردن مگس سفید باعث قرمز شدن وضعیت شهر شود، به طوریکه گونه های مبارزه کننده دردسر بیشتری برای شهر ایجاد کنند.