مصرف به اندازه ی نمک برای بدن افراد لازم است. اما موضوع اینجاست که سرانه ی مصرف نمک در ایران از حد نرمال عبور کرده است. مصرف بیش از اندازه نمک عوارض زیادی را در بدن به جای می گذارد. این عوارض در فصل تابستان بیشتر از دیگر فصول است.
کی از عوامل بسیار مهم در شکل گیری عادت های غذایی هر فرد، باورها و اعتقادهای تغذیه ای او است. این باورها تحت تاثیر عوامل مختلف از قبیل آگاهی و اطلاعات تغذیه ای و البته آداب و سنن اجتماعی و خانوادگی است…
یکی از باورهایی که در ذهن بیشتر هموطنانمان نقش بسته و جمع کثیری از مردم به آن عقیده دارند، این است که در فصل تابستان و روزهای بلند و گرم آن لازم است، مصرف نمک را افزایش دهند زیرا به علت تعریق فراوان در دفع نمک بسیار زیاد است و نیاز بدن به آن بیشتر می شود، ولی آیا واقعا افزایش مصرف نمک در فصل تابستان ضرورتی دارد؟
وجود سدیم، یعنی ماده اصلی نمک طعام، برای سلامت انسان مفید و ضروری است اما زیاده روی در مصرفش می تواند زیان آور باشد. البته این به آن معنا نیست که باید نمک طعام را از برنامه غذایی خود حذف کنیم و هنگام طبخ غذا به هیچ وجه به آن نمک اضافه نکنیم بلکه لازم است در مصرف نمک اعتدال را رعایت کنیم تا دچار مشکل نشویم.
شرح وظایف سدیم
حتما می پرسید مگر سدیم در بدن چه وظایفی بر عهده دارد؟ این ماده معدنی، حجم پلاسمای خون را تنظیم می کند، به حفظ تعادل فشار اسمزی مایعات خارج سلولی کمک می کند، عناصری را که در بدن تشکیل اسید می دهند، بی اثر می کند و نیتریت بدن را در حالت خنثی نگه می دارد، باعث انتقال جریان های عصبی در بدن می شود و به کنترل انقباض های عضلانی کمک می کند پس اگر انسان در شرایط کمبود شدید سدیم قرار گیرد، به عوارضی مبتلا می شود. کاهش مقدار سدیم در مایعات خارج سلولی باعث به هم خوردن موازنه آب خارج و داخل سلولی می شود، برای برقراری تعادل اسمزی، پتاسیم که یک ماده معدنی داخل سلولی است همراه آب از داخل سلول خارج می شود و خروج پتاسیم از سلول باعث از دست رفتن آب داخل سلولی می شود و نتیجه این تغییرات، کاهش فشارخون، احساس خستگی و به هم خوردن تعادل الکترولیتی بدن است که عوارض ناگواری دارد.
چرا نمک زیادی ممنوع است؟
اول اینکه، راه اصلی دفع سدیم از بدن، کلیه ها (یعنی ادرار) است نه عرق. دوم، معمولا هر روزه مقدار کمی سدیم از طریق عرق دفع می شود، سوم، هنگامی که به علت گرمای شدید محیط یا تحرک خیلی زیاد، تعریق به مقدار قابل توجهی افزایش پیدا می کند، غدد عرق بعد از مدتی مانع دفع زیاد سدیم از بدن می شوند که این امر به علت واکنش دفاعی بدن در برابر این وضعیت است. چهارم، در زندگی شهرنشینی، افراد به طورکلی خیلی کمتر در معرض گرمای شدید قرار می گیرند زیرا در خانه، محل کار و اتومبیل از کولر استفاده می شود، به علاوه، معمولا فعالیت جسمی به خصوص در تابستان و در معرض آفتاب کاهش می یابد بنابراین تعریق آنقدر شدید نیست که انسان را به کمبود سدیم مبتلا کند. پنجم، تمام موادغذایی کم و بیش حاوی سدیم هستند، البته بدون آنکه به آنها نمک اضافه شود مثلا گوشت، شیر، تخم مرغ، پنیر، ماست و… به طور طبیعی مقداری سدیم دارند. البته سدیم موجود در موادی مانند انواع سبزی و میوه مقداری کمتر از سایر موادغذایی است. به این ترتیب استفاده از نمک حتی در فصل های گرم سال و به هنگام تعریق هم به مقدار زیاد، نه تنها لازم نیست بلکه برای سلامت انسان زیان دارد.
عوارض افراط در مصرف نمک
از آنجا که یکی از وظایف سدیم نگهداری آب در بدن است، افراط در مصرف نمک باعث افزایش آب خارج سلولی و ایجاد تورم می شود به طوری که افرادی که مقدار زیادی نمک مصرف می کنند، معمولا مبتلا به ورم در اطراف چشم ها یا روی پاها و دست ها می شوند. در ضمن، مصرف نمک زیاد از عوامل مهم بروز پرفشاری خون است و از آنجا که در زندگی صنعتی امروزی، عوامل محیطی و تغذیه ای مختلف می توانند باعث افزایش فشارخون شوند، افراط در مصرف نمک، مزید بر علت و باعث اختلال های قلبی عروقی و بروز سکته می شود از دیگر عوارض نامطلوب افراط در مصرف نمک، کاهش بازجذب کلسیم در کلیه هاست که باعث دفع کلسیم از طریق ادرار می شود. این امر در نهایت نرمی استخوان در کودکان، نوجوانان و جوانان و پوکی استخوان در افراد میانسال و سالمند را در پی دارد. ابتلا به پوکی استخوان یا «مرگ خاموش»، از خطرهایی است که انسان های متمدن و افرادی که در شهرهای بزرگ صنعتی زندگی می کنند، به شدت تهدید می کند. با توجه به مطالب فوق، شاید این سوال برایتان مطرح شود که مصرف چه میزان نمک در روز لازم است؟ بین ۵ ۳ گرم نمک طعام همراه غذا (چه هنگام طبخ غذا و چه نمکی که هنگام مصرف به غذا یا موادغذایی اضافه می شود) توصیه شده است.
