مبتلایان به بیماری زونا از چه روش هایی مراقبتی باید پیروی کنند این عارضه پوستی ناشی از چه مشکلاتی درون بدن ایجاد می شود چه روش های تغذیه ای به مبتلایان در این زمینه کمک خواهد کرد بهتر است باعوامل تشدید کننده زونا و پرهیزهای تغذیه ای و توصیه های درمانی و تغذیه ای مربوط به این بیماری آشنا شوید .
بایدها و نبایدهای تغذیه ای برای درمان زونا
زونا که برخی اوقات هرپس زوستر نیز نامیده می شود فعال سازی مجدد ویروس واریسلا زوستر (VZV) است که باعث بروز آبله مرغان می شود. زونا (هرپس زوستر) به عنوان یک عفونت ویروسی باعث بروز بثورات دردناک می شود.
در صورت ابتلا به آبله مرغان در کودکی ویروس زونا در بدن به صورت نهفته می ماند که می تواند در بزرگسالی نیز دوباره فعال شده و باعث ایجاد بثورات زونا شود. بثورات می تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند، اما به طور معمول قسمت های کوچک تحت تاثیر این ویروس قرار می گیرند.
درد به طور معمول به عنوان نخستین نشانه زونا نمایان می شود. جوش های تاولی پر از مایع ظرف چند روز پس از شروع درد ایجاد می شوند. برخی افراد مبتلا به زونا با تب، حساسیت نسبت به نور و خستگی نیز دست و پنجه نرم می کنند.
بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، از هر 3 نفر در ایالات متحده حدود یک نفر در برخی از دوره های زندگی خود به زونا مبتلا می شود. علاوه بر این، بیش از 99 درصد بزرگسالان آمریکایی متولد قبل از 1980 به آبله مرغان مبتلا شده اند، اما احتمال افزایش خطر ابتلا به زونا با بالا رفتن سن ارتباط دارد.
ویروس زونا بین 2 تا 6 هفته دوام می آورد و تهدید کننده زندگی فرد نیست، اما برخی از افراد نورالژی پس از ابتلا گرما را تجربه می کنند. این زمانی است که رشته های عصبی آسیب می بینند و باعث درد زونا می شوند كه هفته ها یا ماه ها پس از برطرف شدن بثورات هم ادامه می یابد.
هیچ درمان قطعی برای زونا وجود ندارد، اما پزشک با تجویز داروی ضدویروسی به فرد در کوتاه شدن مدت ویروس و کاهش علائم کمک می کند. اگرچه داروهای ضدویروس یک درمان موثر برای زونا محسوب می شوند، اما تنها گزینه نیستند بلکه چندین روش درمانی طبیعی نیز باعث کاهش درد و ناراحتی می شوند.
حمام درمانی
پاکسازی روزانه تاول ها خطر گسترش عفونت را کاهش می دهد. برای تسکین پوست حمام یا دوش خنک توصیه می شود. خنکی آب می تواند ضمن کاهش درد ناشی از تاول های زونا باعث تسکین خارش ها شود.
برای کاهش علائم برخی حمام ها توصیه می شود به عنوان مثال می توانید یک تا 2 فنجان بلغور جو دوسر کلوئیدی یا نشاسته ذرت را در آب گرم به مدت 15 تا 20 دقیقه خیس کنید.
دقت داشته باشید از آب گرم استفاده نکنید زیرا باعث تشدید تاول های زونا شده و گرما باعث افزایش جریان خون می شود. بعد از حمام بدن خود را به طور کامل خشک کرده سپس حوله خود را برای جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران بشویید.
کمپرس خیس و خنک
علاوه بر حمام برای تسکین درد و خارش همراه با بثورات زونا می توان از کمپرس مرطوب و خنک نیز استفاده کرد. برای تسکین علائم این کار را چندین بار در طول روز انجام دهید. پارچه ای را در آب خنک خیس کرده سپس آب اضافی آن را گرفته و پارچه را روی بثورات و تاول ها بمالید.
خنکی کمپرس درد را کاهش می دهد، بنابراین در صورت نیاز در هر زمانی این روش را تکرار کنید. دقت داشته باشید از کیسه یخ روی بثورات استفاده نکنید زیرا سردی ضمن افزایش حساسیت پوست باعث تشدید درد می شود.
خمیر جوش شیرین و نشاسته ذرت
با استفاده از نشاسته ذرت یا جوش شیرین با آب یک خمیر برای بهبود و رفع خارش ناشی از بثورات زونا تهیه کنید. برای استفاده از این روش دو واحد نشاسته ذرت یا جوش شیرین را داخل یک فنجان ریخته سپس یک واحد آب به آن اضافه کنید تا قوام مورد نظر برای خمیر حاصل شود.
مخلوط را روی بثورات خود بمالید سپس بعد از 10 تا 15 دقیقه محل را بشویید. در صورت نیاز چندین بار در روز از این روش درمانی طبیعی استفاده کنید.
لوسیون ها و کرم های تسکین دهنده
خاراندن بثورات زونا باعث ایجاد زخم و طولانی شدن روند بهبود تاول ها می شود. اگر خارش بعد از حمام، کمپرس خنک یا مخلوط جوش شیرین یا نشاسته ذرت بهبود نیافت می توان از لوسیون ها و کرم های تسکین دهنده استفاده کنید.
لوسیون ها و کرم ها روند بهبودی را تسریع نمی کنند، اما می توانند در کنترل علائم یا کاهش آزاردهندگی آنها کمک کنند البته در نظر داشته باشید از لوسیون های معطر استفاده نکنید زیرا باعث تحریک بیشتر می شوند.
از لوسیون ها و کرم ها به میزان کم استفاده کنید زیرا استفاده بیش از حد از آنها می تواند ضمن عدم خشکی زخم ها روند بهبودی را نیز طولانی کند به همین دلایل از پمادهای آنتی بیوتیکی در زخم ها استفاده نکنید.
اگر قصد استفاده از کرم یا لوسیون را دارید مصرف 3 یا 4 بار در روز از داروی حاوی ماده طبیعی کپسایسین، ماده موثر موجود در فلفل قرمز موثرتر است. کپسایسین برای کمک به تسکین درد اثر ضدالتهابی دارد.
درد ممکن است پس از استفاده اولیه کرم افزایش یابد، اما به آرامی برطرف می شود. این کرم با کاهش سیگنال های درد ارسال شده به مغز عمل می کند. علاوه بر این، می توان لوسیون کالامین را بعد از حمام و دوش برای تسکین پوست تحریک شده و خشک شدن تاول ها استفاده کرد.
◊ عوامل تشدید کننده زونا
– سن بالای ۵۰ سال
– استرس ها (پس آرامش دهی فوق العاده تاثیر گذار است)
– بیماری هوجکین (نوعی سرطان عروقی)
– بیماری هایی که باعث کاهش مقاومت بدن شده باشد.
– استفاده از داروهای ضد سرطان
◊ پرهیزهای تغذیه ای
– لبنیات
– ترشیجات
– مرغ صنعتی
– ماهی
– گوشت گاو و گوساله
– ساندویچ ها
– شکر
– مواد بسته بندی و تنقلات
– کاهش مصرف گوشت (بخصوص گوشت های آلوده موجود در رستوران ها و مراسم ها)
– پرهیز از خوردن تغذیه بسیار گرم
◊ توصیه های درمانی و تغذیه ای
– تفکیک مزاج گرم و سرد در درمان لحاظ شود و لیکن گرایش مزاجی تمام داروهای گیاهی باید با داروهای خنکی بوده باشد.
– حجامت موضعی توسط طبیب حاذق طب سنتی در حوالی تاولها
– درمان فوری یبوست (با شربت سکنجبین عسلی، دمنوش مخلوطی خنمی و پنیرک و بنفشه و گلسرخ همانند دمکردن چای، خوردن سبزی)
– نوشیدن عرق های ترکیبی مثل اسطوخدوس، گل گاوزبان، بادرنجبویه
– نوشیدن داروهای خنک و ضد خارش (مثل کاسنی، شاهتره، همیشه بهار، ختمی، نیلوفر، بید مشک، بید، بنفشه، پنیرک ، عناب ، اسفرزه به روش دم و… )
– ضماد عرق و یا عصاره گیاهان خرفه یا سبزی گشنیز به صورت کوبیده
– دود دادن عنبرنسارا در محل استراحت بیمار (غفلت عجیب مردم از این داروی گیاهی بسیار تاثیرگذار در تمام بیماریها)
– بادرنجبویه – شربت بادام – شربت عسلاب با لیمو – لیموشیرین – لبو – آش برنج گشنیژ- غذاهای گیاهی – روغن گزنه مالیدن در صورت مزاج بلغمی باشد.
1- مشاوره مالیدنی برای زونا: یک فنجان آب سبزی شوید تازه (غیر گلخانه ای) و نصف دیگر فنجان عسل کنار (سدر) مرغوب را بهم زده و مخلوط را جوشانده و سپس در یک ظرف در دار گذاشته و در آن را محکم می بندند . این مرهم روی زونا مالیده و گذاشته شود .
2- مشاوره مالیدنی برای زونا : مازو ۵ گرم + گلنار ۵ گرم + جفت بلوط ۵ گرم + تخم مورد ۵ گرم ، همه را نرم کوبیده و در نصف لیوان سرکه ی انگور پخته و روزی سه مرتبه مالیده شود
3- مشاوره خوردنی برای زونا: اسطوخدوس ۲۵ گرم + خارخاسک ۲۵ گرم + گل بنفشه ۲۰ گرم + ریشه اریسا ۳۰ گرم ، خارخاسک و اریسا را نیمکوب کرده و دو قاشق غذاخوری در پانصد سی سی آب کمی جوشانده و قبل از غذا دو استکان میل شود.
مشاوره خوردنی برای زونا : گل بنفشه + اسطوخدوس + خارخاسک +ریشه ایرسا
اهداف درمانی: تخفیف درد با داروهای مالشی
بیشتر بخوانید:در این مواقع دور رژیم گرفتن را خط بکشید
آیا مواد غذایی برای بهبودی زونا وجود دارند؟
مواد غذا سرشار از مواد مغذی به ویژه مواد غذایی حاویی و ویتامین های A ، B12، C و E می توانند به حمایت از سیستم ایمنی بدن کمک کنند. مصرف لیزین نیز در مهار ویروس موثر است.
سیستم ایمنی ضعیف باعث تشدید زونا می شود. برخی از تغییرات رژیم غذایی ضمن تقویت سیستم ایمنی بدن از گسترش زونا به سایر قسمت های بدن جلوگیری می کنند. با خوردن برخی از مواد غذایی و اجتناب از مصرف برخی دیگر برای تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن خود گام بردارید.
رژیم غذایی زونا شامل مواد غذایی سرشار از ویتامین هایA ، B12، C و E و اسید آمینه لیزین است. مواد غذایی که باعث بهبود می شوند عبارتند از:
- میوه های نارنجی و زرد رنگ
- سبزیجات دارای برگ سبز
- گوشت قرمز
- تخم مرغ
- مرغ
- ماهی
- لبنیات
- غلات کامل
- حبوبات
- لوبیا
- گوجه فرنگی ها
- اسفناج
با بهبود و کنار آمدن با اثرات زونا می تواند مواد غذایی را احت بخورید. با این حال، در صورت ابتلا به زونا باید از مصرف برخی مواد غذایی خودداری کنید برخی از این مواد غذایی عبارتند از:
- مواد غذایی و آب میوه حاوی مقادیر زیاد قند
- مواد غذایی سرشار از آرژنین (از جمله شکلات، ژلاتین و آجیل)
- کربوهیدرات تصفیه شده
- مواد غذایی سرشار از چربی اشباع شده
مصرف زیاد این مواد غذایی ضمن تضعیف سیستم ایمنی بدن به طور بالقوه ویروس را طولانی می کند. مواد غذایی حاوی مقدار زیاد آرژنین حتی می توانند باعث تولیدمثل ویروس شوند.
بیشتر بخوانید:یک هفته رژیم چاقی تضمینی قسمت اول
لیزین
لیزین به عنوان یک اسید آمینه تصور می شود از رشد برخی ویروس ها از جمله تبخال زوستر جلوگیری می کند. برخی از افراد فکر می کنند رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی لیزین به درمان بیماری زونا و ویروس های دیگر تبخال کمک کند.
در این زمان، شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد افزایش مصرف این اسید آمینه می تواند علائم زونا را بهبود بخشد.
مواد غذایی سرشار از زینک و ویتامین های A ، B12، C و E
رژیم غذایی متعادل به شما در جبران کمبود مواد مغذی که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود کمک می کند. موارد زیر برای حفظ سیستم ایمنی سالم بسیار مهم است:
- زینک
- ویتامین A
- ویتامین B12
- ویتامین C
- ویتامین E
در اینجا منابع خوبی برای هر ماده مغذی آورده شده است.
- زینک/ ویتامین A/ ویتامین B12/ ویتامین C/ ویتامین E
- گوشت قرمز زرده تخم مرغ صدف گوشت بذر آفتابگردان
- صدف گوشت گاو ساردین بادام جعفری
- نخود فرنگی سالمون گوشت گاو ماهی قزل آلا قزل آلا
- تخم مرغ سیب زمینی شیرین غلات غنی شده ماهی قزل آلای رنگین کمان کیوی
- صدف هویج شیر یا شیر غنی شده لیمو آووکادو
کربوهیدرات های پیچیده
جایگزین کربوهیدرات های ساده با کربوهیدرات های پیچیده به طور بالقوه می تواند به شما در کاهش التهاب کمک کرده و سلامت کلی را بهبود بخشد. کربوهیدرات های پیچیده حاوی فیبر بیشتری هستند و غلات کامل ارزش غذایی بیشتری را تامین می کنند. برخی از انواع کربوهیدرات های پیچیده عبارتند از:
- نان آرد کامل نان سبوس دار نانی که با آرد سبوس نگرفته پخته باشند
- برنج قهوه ای
- جو
- کینوا
- سیب زمینی شیرین
- جو دوسر کامل
- ماکارونی سبوس دار
- کوسکوس غلات کامل
داروهای هومیوپاتی یا گیاهی
برای کمک به کاهش یا مدیریت علائم زونا درمان های هومیوپاتی همراه با درمان معمولی در نظر گرفته می شود. هومیوپاتی به عنوان یک داروی جایگزین رویکرد اجازه دادن به بدن برای بهبودی خود را پذیرفته است.
در حال حاضر، شواهد علمی کمی وجود دارد که از استفاده از داروی هومیوپاتی به عنوان درمانی برای هر بیماری پشتیبانی کند. علاوه بر این، سازمان غذا و داروی ایالات متحده ایمنی یا اثربخشی هیچ داروی هومیوپاتی را کنترل نمی کند، بنابراین در صورت تمایل برای استفاده از این روش ها نخست با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از مکمل ها و داروهای گیاهی نیز به بدن در مبارزه با ویروس کمک می کند و بی خوابی و اضطراب ناشی از زونا را درمان می کند. این شامل:
- ملاتونین
- روغن پونه کوهی
- اکیناسه
- بادرنجبویه
- چای سبز
- اسیدهای چرب ضروری
قبل از مصرف هرگونه مکمل نخست با پزشک خود مشورت کنید. در صورت تشدید علائم یا عدم بهبودی به پزشک مراجعه کنید.
مواد غذایی ممنوعه برای افراد مبتلا به زونا
زونا به طور معمول روی یک طرف بدن یا صورت بثورات دردناکی ایجاد می کند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های CDC می گوید این بثورات تاول هایی دارد که بعد از 7 تا 10 روز برطرف می شوند. اجتناب از مصرف مواد غذایی مختل کننده سیستم ایمنی بدن ممکن است در کوتاه شدن مدت شیوع زونا کمک کند. برخی بر این باورند افزایش مصرف آمینو اسید لیزین و کاهش مصرف آرژنین نیز به بدن به خلاص شدن هر چه سریع تر از شر ویروس کمک می کند اگرچه تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
مواد غذایی که افراد مبتلا به زونا نباید مصرف کنند
در صورت ابتلا به زونا بهتر است از مواد غذایی مختل کننده عملکرد سیستم ایمنی بدن خودداری شود.
کربوهیدرات های حاوی قند بالا
کربوهیدرات های حاوی گلیسمی زیاد به سرعت در بدن تجزیه می شوند و جهش سریع قند خون را ایجاد می کنند. افزایش سطح قند خون باعث آزاد شدن مولکول های التهابی و رادیکال های آزاد می شود که بدن را تحت فشار قرار می دهد.
گنجاندن بیش از حد کربوهیدرات های با گلیسمی بالا در رژیم غذایی می تواند به طور بالقوه سیستم ایمنی بدن را به خطر بیاندازد و التهاب را افزایش دهد. حتی یک وعده غذایی با قند خون بالا می تواند باعث افزایش التهاب شود. برخی از نمونه های مواد غذایی سرشار از قند عبارتند از:
- آب نبات و شیرینی
- کیک و کالاهای پخته شده
- نوشیدنی های شیرین
- غلات شیرین
- سس های شیرین
- بستنی
- نان سفید
- برنج سفید
مواد غذایی بسیار فرآوری شده
مواد غذایی بسیار فرآوری شده اغلب غنی از نمک، قندهای اضافه شده و اسیدهای چرب امگا 6 هستند که باعث التهاب و ضعف سیستم ایمنی بدن می شوند. اسیدهای چرب امگا 6 گزینه ضروری است، اما اکثر افراد در رژیم غذایی خود مقدار زیادی دریافت می کنند. اسیدهای چرب امگا 6 باعث التهاب می شوند در حالی که اسیدهای چرب امگا 3 مانع آن می شوند.
برخی تحقیقات می دهند مصرف بیش از حد نمک سیستم ایمنی بدن را مختل می کند. در یک مطالعه در سال 2015 یک گروه 6 نفره غذا خوردند:
- 12 گرم نمک به مدت 50 روز
- 9 گرم نمک به مدت 50 روز
- 6 گرم نمک در روز به مدت 50 روز
- برای 30 روز آخر 12 گرم نمک
محققان دریافتند هنگامی که شرکت کنندگان 12 گرم نمک در روز می خورند سطح بالاتری از نوعی گلبول سفید به نام مونوسیت در خون آنها وجود دارد، همچنین دارای سطح بالایی از IL-23، IL-6 و IL-10 پایین تر بودند. در کل، این نشانگرها نشان دهنده التهاب بیش از حد و پاسخ ایمنی است. نمونه هایی از مواد غذایی بسیار فرآوری شده عبارتند از:
- غلات شیرین شده
- چیپس و مواد غذایی پرچرب به عنوان میان وعده
- نوشیدنی های انرژی زا شیرین و نوشابه های گازدار
- کلوچه، کیک، پای و شیرینی
- نان و کراکرهای پرچرب و کم فیبر
- غذاهای سرخ شده
الکل
الکل تقریبا همه جنبه های سلامتی از جمله سیستم ایمنی بدن را مختل می کند. اکثر داروهایی که برای درمان زونا استفاده می شوند هشدارهای خاصی برای نوشیدن الکل ندارند، اما هنوز هم ایده خوبی است که از ترکیب مصرف الکل و داروها تا حد ممکن خودداری کنید.
✅ آیا زونا واگیردارد؟
از خاراندن و دست زدن به ضایعات خودداری شود.
بیمار مرتب دست های خود را بشوید.
زنان حامله که قبلا” آبله مرغان نگرفته اند دوری کنند.
افرادی که به هردلیل دچار ضعف سیستم ایمنی هستند باید از تماس با فرد مبتلا خودداری کنند.
در پایان
زونا فعال سازی مجدد ویروسی است که باعث آبله مرغان می شود که باعث بروز بثورات خارش دار می شود که به طور معمول یک طرف بدن یا صورت را تحت تاثیر قرار می دهد.
رژیم غذایی متعادل و کم کربوهیدرات گلیسمیک و غذاهای فرآوری شده می تواند به سیستم ایمنی بدن برای مقابله با ویروس کمک کند. برخی تحقیقات نشان می دهد کاهش مصرف آرژنین و افزایش مصرف لیزین به مهار رشد ویروس کمک کند اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
مترجم: الهه زارعی
لینک مرتبط: زونا به سراغ چه افرادی میرود؟
بسيار مفيد