چطور از چاق شدن در عید نوروز جلوگیری کنیم؟

هرساله خاطرات شیرین نوروز تا مدت‌ها در ذهن همه ما ایرانیان، شادی‌آفرین و توأم با لذت است.

اما گاه با کمال شگفتی شاهدیم که برخی از هموطنانمان پس از تعطیلات سال نو دچار اختلالات و عوارض جدی در سلامت خود می‌شوند که اکثرا تا مدت‌ها گریبانگیرشان خواهد بود، در حالی که منطقا بعد از گذراندن یک دوران شیرین و شاد، باید افراد از سلامت جسمی و روحی بیشتری برخوردار باشند.

پس علت این وضعیت نامطلوب چیست؟

برای یافتن علت این مسأله بهتر است نگاهی داشته باشیم بر تغییراتی که در دوران نوروز در زندگی انسان رخ می‌دهد. در ایام عید معمولا افراد اوقات خود را به دید و بازدید و مهمانی می‌گذرانند و فرصتی جهت تحرک جسمی و ورزش برایشان باقی نمی‌ماند.

از سوی دیگر در تعطیلات سال نو، به علت مهمانی‌ها یا مهمانداری‌های مکرر، برنامه غذایی افراد کاملا تغییر می‌کند و دگرگونی قابل توجهی در الگوی غذایی خانواده‌ها رخ می‌دهد، بدین معنا که طبق سنت دیرینه ما ایرانیان، در مراسم جشن و سرور، انواع شیرینی زینت‌بخش میز پذیرایی است.

علاوه بر آن، همراه چای نیز معمولا یک ماده شیرین مانند باقلوا، سوهان، گز، شکلات، قند و امثال آن سرو می‌شود. آجیل یکی دیگر از موادی است که در مهمانی‌ها و جشن‌های خانوادگی همراه شیرینی بر سر میز پذیرایی قرار دارد. میوه نیز از دیگر خوراکی‌های مورد مصرف در مهمانی‌ها است.

در بررسی ترکیبات شیرینی می‌بینیم که مواد اصلی آن را آرد، شکر و روغن تشکیل می‌دهد، البته در تهیه برخی از شیرینی‌ها از تخم‌مرغ، خامه، زعفران یا خلال مغزها نیز استفاده می‌شود. ترکیبات اصلی شیرینی همگی جزء مواد پرکالری محسوب می‌شوند.

لازم به ذکر است که هر یک گرم آرد و نیز یک گرم شکر، هر یک 4 کیلوکالری انرژی در بدن تولید می‌کنند و هر یک گرم چربی 9 کیلوکالری انرژی به بدن انسان می‌رساند.

با توجه به اینکه شیرینی‌ها را به خصوص در ایام جشن و سرور و برای مراسم مخصوص (مانند نوروز) معمولا چرب‌تر و شیرین‌تر از مواقع عادی تهیه می‌کنند، می‌توانیم به این نکته پی ببریم که چه میزان بالایی کالری فقط در اثر مصرف شیرینی به بدن انسان می‌رسد.

اینک با یک محاسبه ساده می‌توانیم میزان کالری اضافی که در مهمانی‌ها در هر روز از ایام عید به بدن انسان می‌رسد، تخمین بزنیم.

به عنوان مثال یک برش شیرینی مانند پای سیب حدود 200 کیلوکالری انرژی تولید می‌نماید و هر 100 گرم آجیل مخلوط، حاوی حدود 530 کیلوکالری است. حال چنانچه در تعطیلات سال نو، در روز 2 برش شیرینی و 100 گرم آجیل مصرف شود، در روز نزدیک به 950 کیلوکالری انرژی اضافی به بدن می‌رسد که البته این میزان، مازاد بر انرژی دریافتی معمول روزانه است.

به این ترتیب طبیعی است که افراد بعد از ایام نوروز افزایش وزن قابل توجهی پیدا کنند و اکثرا این اضافه وزن بعد از پایان تعطیلات و بازگشت زندگی به حالت عادی، قابل جبران نخواهد بود، بنابراین هر ساله چند کیلوگرم وزن اضافی، ارمغان تعطیلات نوروز برای افراد خواهد بود که فردی با وزن طبیعی را بعد از چند سال تبدیل به شخصی سنگین وزن و چاق خواهد کرد. تأسف‌بارتر آنکه مسأله به همین جا خاتمه نمی‌یابد و پیامدهای جدی‌تر و دردناک‌تری به دنبال خواهد داشت.

بسیار شاهد بوده‌ایم که افراد میانسال یا سالمند پس از تعطیلات سال نو به افزایش فشارخون مبتلا شده‌اند، در حالی که این عارضه قبلا گریبانگیر آنان نبوده و در ایام نوروز به علت استفاده از نمک زیاد در غذا، مصرف آجیل شور و افراط در خوردن گوشت قرمز دچار افزایش فشارخون شده‌اند. در مواردی نیز آزمایشات پاراکلینیکی بعد از تعطیلات عید، افزایش چربی‌های نامطلوب خون را در بسیاری از افراد به خصوص سالمندان و میانسالان نشان می‌دهد که یکی از دلایل مهم آن، استفاده از غذاهای سرخ کرده و چرب و افراط در مصرف شیرینی‌جات و مواد شیرین است.

از آنجایی که در ایام نوروز وقت افراد بیشتر صرف دید و بازدید می‌شود و یا برخی از اشخاص از موقعیت تعطیلات استفاده می‌کنند و به مسافرت می‌روند، لذا مصرف آب را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. همچنین نظر به اینکه در این ایام افراد اکثرا در مهمانی‌ها یا در رستوران غذا مصرف می‌کنند، به علت عدم اطمینان از شستشو و ضدعفونی کردن سبزی یا مواد سالاد، از مصرف این دسته از مواد خوراکی خودداری می‌نمایند. این طرز تغذیه هنگامی که با کمبود تحرک نیز همراه باشد، منجر به بروز یبوست شدید می‌شود.