روزی می‌رسد که به نوجوانی می‌رسند و تبدیل به مردها و زن‌های کوچکی در مقابل چشمانمان می‌شوند. نوجوانی اما دوره حساسی است که گاهی در این دوره کار برای پدر و مادرها سخت می‌شود. بچه‌ها با انواع و اقسام سرکشی‌ها در مقابل والدین می‌ایستند و مشکلات مختلفی را به‌وجود می‌آورند. یکی از مسائل اصلی‌ای که والدین در این سن با نوجوانان دارند تفریحات و برنامه‌های خارج از خانه نوجوان است که آنها عمدتا با دوست و رفیق‌هایشان همراه می‌شوند و گاهی در این‌باره کار به افراط کشیده می‌شود که در اصطلاح والدین می‌گویند نوجوان ما خیلی اهل رفیق‌بازی است؛ جایی که پدر و مادر همراه فرزندشان نیستند و همین باعث ترس و نگرانی والدین می‌شود. با ما همراه باشید تا حواشی این موضوع را بررسی کنیم.
- دستپاچه نشوید
مهم‌ترین چیزی که باید پیش از هر چیز حواستان به آن باشد این است که دستپاچه نشوید و نگرانی و ترس بر قدرت تصمیم‌گیری و انتخاب عاقلانه‌تان تأثیر نگذارد. این درست است که گردش‌های بچه‌ها در دوره نوجوانی در خارج از خانه نگران‌کننده و گاهی هم ترسناک به‌نظر می‌رسد اما همین که شما به فکر باشید و سعی کنید عاقلانه فضا را مدیریت کنید برای رسیدن به نتیجه مطلوب کافی است و نگرانی بیش از حد و ترس و آَشفتگی فقط کار را خراب‌تر می‌کند. اکثر نوجوانان به‌خصوص اگر در خانواده‌هایی متعادل و سالم زندگی بکنند معمولا این دوره را بدون مشکل خاصی سپری می‌کنند. پس پیش از هر چیز توکل بر خدا، توجه و دقت و منطق و دوری از اضطراب را فراموش نکنید.
- فضای اطراف فرزندتان را بشناسید
شما باید با یک برنامه‌ریزی بلندمدت و حتی از کودکی در یک فضای صمیمی و دوستانه به فرزندتان بفهمانید که باید دوستان، آشنایان و فضاهایی را که به آنها می‌رود برای شما تعریف کند. پایه این بحث البته دوستی با نوجوان و حرف زدن با او است. شما باید سعی کنید ساعت مشخصی از روز را به نوجوانتان اختصاص دهید و خود را موظف کنید تا در فضای دوستی و محبت با فرزندتان صحبت کنید. این صحبت همیشه نباید پیرامون موضوعی و هدف‌دار باشد. بلکه همین عادت صحبت و گفت‌وگو کردن باعث می‌شود که در درازمدت شما با جهان اطراف فرزندتان آشنا شوید و بهتر محیط او را بشناسید.
- با نوجوانتان همراه شوید
همراهی و رفاقت شما با فرزندتان بهترین فرصتی است که می‌تواند باعث رفع نگرانی شما شود. پدری که برنامه‌های مشترک ورزشی و تفریحی با فرزند پسر و دوستانش برگزار می‌کند یا مادری که میزبان جلسات دوستانه دخترش در خانه می‌شود، هرچند به ظاهر زحماتی را متحمل می‌شود اما در واقع روی آینده و سلامت فرزند خود سرمایه‌گذاری می‌کند و مستقیما اما نامحسوس و به‌گونه‌ای که باعث ناراحتی و احساس محدودیت در فرزندش نشود او را کنترل می‌کند.
- منبع قدرت در خانه شمایید
داستان‌ها و افسانه‌های پدرسالاری و مادرسالاری و فرزندسالاری را فراموش کنید. واقعیتی که باید به آن توجه کنید این است که تحت هر شرایطی منبع تصمیم‌گیری و قدرت در خانه شما هستید. البته منظور من از شما، ترکیبی از پدر و مادر است. والدین به‌عنوان منبع قدرت باید همیشه تصمیم‌گیرنده نهایی در خانواده باشند. جابه‌جایی این منبع قدرت از سمت والدین به سوی فرزندان در هر سن و سالی که باشند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به بار خواهد آورد. البته منظور از منبع قدرت و تصمیم‌گیری، دیکتاتوری و خشونت نیست. منظور این است که در فرایندی محترمانه و دوستانه نظرات همه خانواده شنیده شود و به آن اهمیت داده شود اما تصمیم‌گیرنده نهایی در خانواده پدر و مادر باشند. این پدر و مادر هستند که تصمیم می‌گیرند فرزندشان در چه برنامه‌هایی شرکت کند و کجا برود؛ یعنی برای هر برنامه‌ای که فرزند شما دارد باید حتما اجازه پدر یا مادر را داشته باشد و تحت هیچ شرایطی نباید بدون اجازه والدین برنامه‌ای برگزار شود.
- حد و مرز نوجوانتان را مشخص کنید
گفتیم که تصمیم‌گیرنده شمایید. البته که اینطور است اما بسیار مهم است که حدود و چارچوب کلی رفتار فرزندتان را برای او مشخص کنید. فرزند شما باید بداند در چارچوب خانواده چه رفتارهایی بهنجار و چه رفتارهایی نابهنجار است؛ مثلا یک نوجوان باید بداند در برنامه‌ریزی و قوانین خانواده ساعت بیرون ماندن از خانه به چه ساعت‌هایی محدود می‌شود و مثلا قبل از چه ساعتی حتما باید در خانه حضور پیدا کند. خط‌قرمزهایی مثل رابطه با جنس مخالف، شب در خارج از خانه ماندن، مصرف دخانیات و… باید کاملا برای او روشن و واضح باشد و پیش از هر برخوردی مضرات و آسیب‌های آن برای او به‌صورت غیرمستقیم و هوشمندانه توضیح داده شده باشد. در اینجا هم همراهی و میزبانی شما در برنامه‌های فرزندتان می‌تواند ضمن بازتر نشان دادن حد و مرزها آسیب‌های رفتاری مربوط به فرزندتان را مدیریت کند.
- دوگانه آزادی یا سختگیری؟
حالا شما به‌عنوان مادر یا پدری که می‌خواهید در خانه هم آزادی به فرزندتان بدهید و هم او را کنترل کنید چه باید بکنید؟ برای برگزاری هر برنامه یا حضور در هر جایی فرزند شما باید از والدین یا یکی از آنها اجازه بگیرد و گرفتن این اجازه ضروری است. برای هر موردی که پیش می‌آید جلسه کوچک و جمع و جوری برگزار کنید. در این جلسه نوجوان توضیح می‌دهد که کجا می‌خواهد برود و چه کسانی همراه او خواهند بود. لازم نیست زیاد به جزئیات حساسیت نشان دهید اما واجب است اطلاعات‌تان در حدی باشد که درصورت لزوم بتوانید فرزندتان را پیدا کنید. پس از توضیحات فرزندتان شما باید مجوز رفتن یا عدم‌موافقت‌تان را اعلام کنید. سعی کنید مخالفت‌هایتان ضمن حفظ حد و مرزها و چارچوب‌ها از هر 3-2 مورد درخواست، یک‌بار باشد تا حد تعادل رعایت شود. ضمنا سعی کنید دلیل مخالفت و یا نگرانی‌تان را هم برای فرزندتان توضیح دهید اما قاطعانه بر تصمیم خود بایستید.
- ایستادگی در برابر بی‌قانونی در عین محبت
این یک اصل ثابت شده است که هر اتفاقی که برای فرزند شما بیفتد و در هرفضایی که قرار بگیرد، میزان صمیمیت و محبت شما با او با احتمال سالم و موفق درآمدن او از آن حادثه و اتفاق و آسیب رابطه مستقیم دارد؛ یعنی به میزانی که شما بتوانید فضای خانه را در عین اقتدار و قاطعیت، با محبت و دوستی رقم بزنید احتمال آسیب‌پذیری و لطمه خوردن فرزندتان در موقعیت‌های مختلف شخصی و اجتماعی کاهش پیدا می‌کند. این البته نافی قاطعیت و ایستادگی شما در برابر بی‌قانونی نیست. در عین محبت و دوستی با فرزندتان باید بی‌قانونی و بی‌توجهی به حد و مرزها و قوانین، جریمه مشخصی داشته باشد. جریمه‌ها و تنبیه‌ها هم باید شفاف و مشخص باشند؛ مثلا فرض کنید فرزند شما به خانه دوستش رفته و بدون اینکه خبر بدهد و هماهنگ کند به جای ساعت 7عصر ساعت 9آمده است. پس از ورود او به خانه ابتدا خودتان را کنترل کنید. داد زدن هیچ کمکی به شما نمی‌کند. با قاطعیت به سراغ او بروید. و یادآوری کنید که 2 ساعت از زمان قرار شما گذشته و باعث نگرانی شما شده است. بعد هم طبق قرار قبلی مثلا او را از استفاده از تلفن همراه محروم کنید یا جلسه بعدی قرار دوستانه او را لغو کنید یا برنامه‌هایی از این دست. ممکن است در ادامه فرزند شما کمی سروصدا به پا کرده و اعتراض کند اما سعی کنید با محبت و قاطعیت جریمه را عملی کنید.
همشهری آنلاین
