ناز کردن خانمها، هم در فرهنگ عامه و هم در توصیف شعری حافظ، بیانگر یک سنت رفتاری بسیارسنتی است.
صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را
که سر به کوه و بیابان تو داده‌ای ما را
یکی از جدیدترین تحقیقات که در فصلنامه European Journal of Personality منتشر شده است توانسته است بخشی از دلائل نازِ معشوق و اینکه دستیابی به او باید سخت باشد را توضیح دهد. به نظر می رسد زنان از دوران اجداد باستانی تاکنون، به طور عمد به مردانی که به آنها اظهار علاقه می کردند روی خوش نشان نمی دادند تا بتوانند مردی که انرژی بیشتر برای خواستن و دست یابی به آنها نشان می دهند را از بقیه جدا سازند.
نویسنده این مقاله تحقیقی دکتر پیتر جانسون دستیار پروفسور دانشکده روانشناسی دانشگاه استرالیایی Western Sydney می گوید: « چون ارزش بیولوژیک زنان در مرحله جفت یابی بیشتر از مردان است زنان بیشتر از مردان از شیوه ناز کردن برای تشخیص جفت مناسب استفاده می کنند.» او در ضمن می افزاید « اما مردانی که تلاش می کنند دست نیافتنی تر باشند شانس جفت یابی و رابطه جنسی شان کمتر خواهد شد.»
شاد کن جان من ، که غمگین است
رحم کن بر دلم ، که مسکین است
روز اول که دیدمش گفتم
آنکه روزم سیه کند این است
روی بنمای، تا نظاره کنم
کارزوی من از جهان این است
دل بیچاره را به وصل دمی
شادمان کن، که بی‌تو غمگین است
فخرالدین عراقی
تحقیق فوق که بر روی گروه های چند صد نفره از دانشجویان امریکایی صورت گرفته است شاید به خاطر شرائط مشخص زندگی دانشجویی، شاید تفاوت هایی با سایر گروه های سنی و اجتماعی پیدا کند ولی روند عمومی رفتارها و واکنش ها می تواند از عمومیت نسبی برخوردار باشد.
در یکی از تحقیقات، محققین لیست بلند بالایی از ترفندهای رفتاری را در برابر ۵۰۰ دانشجوی دختر و پسر قرار می دهند تا از میان آتها، کلک مورد علاقه شان را مشخص کنند. در این سنجش، ادای « حس اعتماد زیاد داشتن» و « مشغول صحبت با دیگری هستم» بیشتر از بقیه مورد استفاده قرار گرفته است. در مجموع، در این بخش از تحقیق، مشاهده شده است که زنان بیشتر از مردان از این ترفندهای رفتاری استفاده می کنند.
در تحقیق دیگر، از ۳۰۰ دانشجوی امریکایی خواسته شده است تا از درون لیست دلائلی که در حین جفت یابی در رفتار زوج ها برای گریز پا بودن بروز می کند دو مورد را دستچین کنند که از این میان « وانمود کردن به دستیابی سخت تر، باعث خواستنی تر شدن فرد مزبور می شود» و « یافتن فردی که از تعهد بیشتری برخوردار است» توسط آنها برجسته شده است.
وقتی پای خرج کردن پول و گذراندن وقت و توجه برای دستیابی به یک جفت مورد علاقه به میان می آید یک گروه دیگر متشکل از ۴۲۵ دانشجوی امریکایی اذعان داشته اند که هر چقدر فرد مورد علاقه شان دست نیافتنی تر باشد میل بیشتری برای توجه و حتی صرف هزینه و وقت برای انها ایجاد می شود.
