بعضی از کودکان از همان ابتدا در خطر ابتلا به دیابت هستند و اگر از همان ابتدا مواظب نباشید و یا تشخیص داده نشود، متاسفانه به دیابت مبتلا می گردد. اگر شما مادری هستید که فرزندی مبتلا به دیابت دارید، دست کمک دراز کنید و تا جایی که انرژی دارید برای درمان این بیماری تلاش کنید. با دکتر سلام همراه باشید.
دکتر عليرضا معروف: اينکه بفهميد فرزندتان ديابت دارد، سخت است و پذيرفتن اين موضوع و کنارآمدن با آن سخت‌تر اما بايد بدانيد اين بيماري در کودکان، نادر نيست و پيشگيري و آگاهي درمورد آن از اصول اساسي است. هر روز تعداد کودکان مبتلا به ديابت در حال افزايش است و برخي کودکان حتي پيش از تولد درحالي‌که در شکم مادرشان هستند به ديابت مبتلا هستند. بيماري ديابت نوع يک در کودکان شايع‌تر است و مي‌تواند در هر دوره کودکي بروز کند اما معمولا بين 6 تا 13 سالگي خود را نشان مي‌دهد. امروزه ميزان ابتلا به ديابت نوع دوم نيز به‌ويژه در بزرگسالان و کودکاني که اضافه‌وزن دارند در جهان به‌شدت افزايش يافته است. ديابت نوع يک معمولا بر اثر اختلال در عملکرد سلول‌هاي بتاي لوز‌المعده در توليد انسولين ايجاد مي‌شود. ديابت نوع دوم بر اثر مقاومت سلول‌ها به انسولين و به دليل تغييرات سبک زندگي، استرس‌ها، استفاده از فست‌فودها، نوشيدني‌هاي گازدار، چاقي و سابقه خانوادگي ابتلا به ديابت رخ مي‌دهد. شايد به زبان ساده بتوان گفت پيشگيري از ابتلا به ديابت نوع يک امکان ندارد اما با تغيير سبک زندگي تا حدود زيادي مي‌توان از ابتلا به ديابت نوع دوم پيشگيري کرد. کنترل نادرست قند خون در کودکان مي‌تواند بر رشد و بلوغ آنها تأثير گذارد. اگر کودک شکايتي نداشته باشد و علائم اين مشکل ناديده گرفته شود، اولين علائم اين بيماري مي‌تواند بسيار پيچيده باشد که به آن «کتواسيدوز ديابتي» مي‌گويند. قبول بيماري فرزندتان کار سختي است اما با کمي دانش و آگاهي درباره اين بيماري و با يک آزمايش خون تشخيصي مي‌توان از بسياري از علائم خطرناک پيشگيري کرد. شما مي‌توانيد به کودکتان کمک کنيد زندگي شاد و آرامي مانند ديگر کودکان داشته باشد. تشخيص ديابت در کودکان ممکن است در ابتدا سخت و گيج‌کننده باشد اما آرام‌آرام شما و فرزندتان ياد مي‌گيريد چگونه و چقدر انسولين تزريق کنيد و حتي مي‌توانيد کالري مصرفي روزانه کودکتان را اندازه بگيريد و هر روز قند خونش را کنترل کنيد. درمان با انسولين در ديابت نوع يک ممکن است در طول زندگي فرزندتان هيچ‌وقت متوقف نشود. عوارض اين بيماري مي‌تواند افزايش يا کاهش سطح قند خون و همچنين علائم فيزيولوژيک ناشي از نرسيدن انسولين باشد. علائم پايين‌‌آمدن قند خون بي‌تحرکي، سرگيجه، تعريق، گرسنگي، سردرد، رنگ‌پريدگي، تغيير رفتار يا گيجي، کج‌خلقي، احساس خارش در اطراف دهان، ناهوشياري حاد و موقت است که همگي به درمان اورژانسي نياز دارند. بايد بدانيد مديريت ديابت در کودکان با بزرگسالان متفاوت است. همه خانواده بايد آگاه باشند که ديابت چگونه بدن را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد و اهميت سطح گلوکز طبيعي را در مبارزه با ديابت کودک درک کنند.
براي آنکه فرزندتان مبتلا به ديابت نشود از همان دوران خردسالي تا جاي ممکن سعي کنيد از مصرف غذاهاي بسته‌بندي‌شده و کنسروها دوري کرده و چربي‌هاي ترانس موجود در مارگارين، بيسکوئيت‌ها، کيک‌هاي بسته‌بندي‌شده و ماکاروني را از وعده غذايي‌هايتان حذف کنید. کودکانتان بايد حتما تحرک داشته باشند و ورزش کنند. سعي کنيد آنها را به پارک ببريد تا پياده‌روي کنند مخصوصا اگر در معرض چاقي‌اند. از خواب کودکتان غافل نشويد و مطمئن باشيد کافي مي‌خوابند. خواب کم کودک مي‌تواند خطر ابتلا به چاقي مفرط و ديابت نوع دوم را افزايش دهد و وابستگي شديدي بين اين دو موجود است. در هفته حداقل يک وعده غذايي کرفس داشته باشيد يا اينکه کرفس را در سالاد بريزيد. کرفس از منابع عالي منيزيم است و خط ابتلا به ديابت را در کودکان و بزرگسالان تا 20 درصد کاهش مي‌دهد.
چگونه تشخيص دهيد فرزندتان ديابت دارد؟
اگر کودکتان يکي از اين علائم را دارد حتما به آن توجه کنيد و جدي بگيريد:
تشنگي مفرط: کودک با قند خون بالا، به‌طور متناوب احساس تشنگي مي‌کند.
تکرر ادرار مفرط: کودک مرتب به دستشويي مي‌رود يا حتي با نداشتن سابقه شب‌ادراري دچار اين مشکل مي‌شود.
گرسنگي بيش از حد: کودک ممکن است گرسنگي زيادي را تجربه کند.
کاهش وزن: کاهش ناگهاني سريع وزن مي‌تواند يکي از علامت‌هاي خطر باشد.
ضعف: کودک به‌طور مکرر احساس بي‌حالي مي‌کند.
مشکلات چشمي: کودک ممکن است دچار تاري ديد شود.
عفونت‌هاي مکرر
کتواسيدوز ديابتي: اگر کودک به ديابت مبتلا باشد ممکن است دچار اين عارضه شود. تهوع، درد شکمي، تنفس سريع و خستگي از علائم اين وضعيت اورژانسي است. کتواسيدوز ديابتي در صورت درمان‌نشدن حتي مي‌تواند کشنده باشد.
فرزندم ديابت دارد، بايد چه کنم؟
1- ابتدا بايد روابط مطمئن و قابل اطميناني ميان پزشک و والدين باشد تا ديابت کودک به بهترين شکل ممکن مديريت شود.
2- والدين بايد نحوه تزريق انسولين را به کودک ياد بگيرند و زماني که کودک به اندازه کافي بزرگ شد اين کار را به خود او هم آموزش دهند.
3-والدين بايد اهميت پايش سطح قند خون کودک، سطح مراقبت و چگونگي سنجش را بدانند.
4- پزشک تغذيه براي مديريت غذاي کودک بسيار مهم و بخشي از تيم درمان است. کودک مبتلا حتما بايد برنامه تغذيه‌اي داشته باشد.
5- پرهيز غذايي انسولين و برنامه غذايي بايد کودک را به‌سمت وزن ايده‌آل، رشد بهينه، رشد رواني و عاطفي مناسب سوق دهد. کودکان مبتلا به ديابت يا در خطر مبتلا به آن بايد روزانه سه وعده غذايي اصلي و دو تا سه ميان وعده داشته باشند؛ البته بهتر است همه خانواده غذاي يکسان مصرف کنند و وعده‌هاي غذايي هم در فواصل منظم مصرف شوند.
6- فعاليت بدني براي کودکان مبتلا به ديابت بسيار مهم است اما توصيه‌هاي غذايي بايد با آن همراه باشد. همراه‌داشتن ميان‌وعده، آب و مکمل‌ها زماني که کودک ورزش مي‌کند، کنترل سطح قند خون قبل از ورزش، حين ورزش و بعد از آن الزامي است. مربي را از ديابت فرزندتان آگاه کنید و مواردي را که هنگام بروز مشکل بايد رعايت کند، گوشزد کنيد.
7- مدرسه و دوستان بايد درباره شرايط فرزندتان و امکان افت قند خون بدانند. بايد تست قند خون و برنامه ويژه درماني در وضعيت‌هاي اورژانسي ممکن باشد. اگر کودک دچار افت قند خون يا ساير حالات اورژانس شد، نزديکان او بايد بتوانند به او کمک کنند.
8- نکات مربوط به مهماني‌ها، تعطيلات و هرگونه تغييري در سبک زندگي و سلامت کودک بايد به‌دقت با خود او بررسي شود.
9- رفتارهاي عصبي و بي‌نظمي در دوره نوجواني بسيار شايع است. شايد آنها به روان‌شناس نياز داشته باشند تا در اين دوره به آنها کمک کنند.
ما نمي‌توانيم ديابت را درمان کنيم اما تشخيص زودهنگام، کنترل مناسب قند خون و مراقبت مي‌تواند رشد بهينه کودک را تضمين کند. شما مي‌توانيد از عوارض حاد پيشگيري کنيد و عوارض طولاني‌مدت را به تأخير اندازيد.
وقایع روزانه
