رسانه های اجتماعی و عواقب آن بر سلامت ذهنی و جسمی 

پیشرفت رسانه های اجتماعی و تکنولوژی در دهه های گذشته بر زندگی همه ما اثر گذاشته است؛ آیا آنها بر سلامت ذهنی و جسمی ما نیز اثر داشته است؟ زندگی مدرن امروزه، در واقع یک مجله چند منظوره از تکنولوژی تکامل یافته و رسانه های اجتماعی است. در برابر رسانه های ارتباطی، تنظیم تغییری سریع درهر قسمت از زندگی ما میتواند سخت باشد. آیا تکنولوژی و رسانه میتواند بر سلامت ذهنی و جسمی ما موثر باشد؟

تکنولوژی باعث ارتقای زندگی بسیاری از مردم شده است. بیشتر از نیمی از بزرگسالان در ایالات متحده، زندگی بدون گوشیهای هوشمندشان را نمیتوانند تصور کنند.  بر طبق نظر سنجی انجمن روانشناسی  امریکایی “استرس در بین امریکایی ها” در سال 2017، نشان داده شد که 99 درصد از بزرگسالان به وسایل الکترونیکی خود وابسته هستند؛ نزدیک به 86 درصد به کامپیوتر خود، 74 درصد  به گوشیهای هوشمند و 55 درصد به تبلت خود وابسته هستند.

نظرسنجی همچنین گزارش داده است که بین سالهای 2015-2005 درصد بزرگسالانی که از رسانه های اجتماعی خود استفاده میکنند، از 7 درصد به 65 درصد صعود کرده است. درصد استفاده بزرگسالانی که بین 29-18 سال بوده اند، از 12 درصد به 90 درصد در هر دوره صعود کرده است. بنابراین درصد استفاده از رسانه های اجتماعی و تکنولوژی صعود بسیار سریعی داشته است.

فیس بوک و اینستاگرام به تنهایی، به حدود 2 میلیون نفر استفاده کننده خود در ماه مباهات میکنند. بر اساس تحقیقات اخیر توسط مرکز مطبوعاتی نورک، نوجوانان مابین سنین 17-13 سال، سیستم رسانه های اجتماعی ترجیحی خود را تغییر داده و حالا بیشتر دوست دارند تا از اسنپ چت و اینستاگرام استفاده کنند. یافته های کلیدی این نظرسنجی شامل این حقیقت است که در حدود 76 درصد از نوجوانان از اینستاگرام، 75 درصد از اسنپ چت، 66 درصد از فیسبوک، 47 درصد از توئیتر و کمی کمتر از 30 درصد از لینکدین و دیگر برنامه ها استفاده میکنند.

آنها همچنین دریافته اند که اگرچه 91 درصد از نوجوانان بطور منظم از “نوشتن” در رسانه ها استفاده میکنند، 40 درصد نیز فقط از رسانه های اجتماعی مخصوص نوشتن مثل واتس آپ، کیک و لاین استفاده میکنند. رسانه های اجتماعی و رسانه های نوشتاری در حال تبدیل به بخش جدایی ناپذیر از چگونگی تعامل افراد با شبکه های اجتماعی است. درحقیقت برای بسیاری از نوچوانان و جوانان، نوشتن پیامک و ارتباط با شبکه های اجتماعی در حال حاضر بیشتر از تعاملات بین فردی گسترده شده است.

1- ظهور افرادی که بطور دائم در حال بررسی اکانت های خود هستند

پیشرفت های تکنولوژی و رسانه ای در دهه های گذشته، پدیده ای به نام “چک کننده های ثابت“ را به وجود آورده است. یک فرد “چک کننده ثابت”، فردی است که با ملاحظه و تقریبا به طور وسواسی ایمیل ها، متون و حساب های رسانه های اجتماعی خویش را چک میکند. این پروفایل  در بین 43 درصد از افراد امریکایی مشابه است. اتصال مداوم در یکی از شبکه ها، با میزان بالای سطوح استرس آنها مرتبط است.

علاوه بر این 18 درصد از افرادی که به عنوان “استفاده کننده از شبکه های تکنولوژی” شناخته شده اند، به عنوان یک منبع مهم از استرس نیز شناسایی شده اند. بطور متوسط در روز، 65 درصد از امریکایی ها با ملاحظه و دقت ایمیل شخصی خود را چک میکنند؛ 52 درصد متون و 44 درصد شبکه های اجتماعی خود را چک کرده و 28 درصد نیز میگویند که به همان میزان با ایمیل خودشان کار میکنند (دریافت و ارسال ایمیل).

سطوح استرس در بین چک کننده های ثابت، نسبت به افرادی که در این شبکه ها درگیر نیستند، بطور قابل توجهی بالاست. برای مثال در مقایسه با 27 درصد از چک کننده های غیر ثابت، 42 درصد از چک کننده های ثابت در باره اثر شبکه های اجتماعی بر روی سلامت ذهنی و جسمی خود نگرانند.

بنابراین به عنوان نتیجه ای از تکنولوژی باید گفت این افراد نسبت به غیر ثابت ها احساس بیشتری از جدا شدن از خانواده را دارند، حتی زمانیکه با اعضای خانواده در یک اتاق هستند. بیشتر از 3/1 این افراد میگویند که علاقه ای به دیدن و ملاقات دوستانشان و افراد فامیل ندارند، که این نیز ناشی از شبکه های اجتماعی است.

2- اتصال دیجیتالی و رفاه و سلامتی

در حالی که بسیاری از مردم با جدایی و سم زدایی این شبکه های اجتماعی قویا موافقند، درواقع فقط 28 درصد از آنها به طور دوره ای ارتباط خود را قطع و یا تغییر می دهند. فعل و انفعالات شبکه های اجتماعی میتواند یک اثر بزرگ بر روی رفاه افراد و رضایت آنها داشته باشد.

بسیاری از مطالعات نشان داده اند که گذراندن زمان بیشتر در شبکه های اجتماعی، با افزایش ریسک تنهایی و افسردگی همراه است که این پرسش را پیش میکشد که :

آیا مردم ناراضی و ناشاد از شبکه های اجتماعی استفاده میکنند و یا شبکه های اجتماعی بر روی شادی مردم اثر داشته و آنها را به سمت نارضایتی سوق می دهد؟

3- تاثیر رسانه های اجتماعی بر شادی 

در یک مطالعه که اخیرا در ایندیانای امریکا توسط محققین انجام شده، کاوشهایی در دوستی های ضد و نقیض و تجربه شده توسط استفاده کنندگان از شبکه های اجتماعی صورت گرفته است. بطور متوسط  دوستی های متناقض افرادی که نسبت به دوستانشان در شبکه های اجتماعی محبوب هستند، بیشتر به سمت کاهش شادی کشیده میشود.

در این مطالعه نشان داده شده بود که شادی، با محبوبیت هم بستگی دارد؛ همچنین نشان داده شده بود که اکثریت افراد در شبکه های اجتماعی، به واسطه هم بستگی بین دوستی و محبوبیت، ناشادند. بطور کلی یافته ها حاکی از آن است که استفاده کنندگان از شبکه های اجتماعی ممکن است نسبت به زمانی که با دوستانشان بطور واقعی سرگرم هستند، دچار افزایش سطوح نارضایتی اجتماعی بشوند. هر کدام از این دو گروه ممکن است احساس رضایت لازم را نداشته و تصور کنند که گروه دیگر به راستی خوشحال است.

4- تاثیر رسانه های اجتماعی بر انزوا

مقدار زمانی که در شبکه های اجتماعی گذرانده میشود نیز، بر روی سلامت ذهن اثر دارد. تجزیه و تحلیل ملی که به وسیله دانشمندان دانشگاه پیتزبورگ  از پنسیلوانیا انجام شد، نشان میدهد که زمان بیشتری که بزرگسالان بین سنین 32-19 سال در شبکه های اجتماعی میگذرانند، بیشتر احتمال دارد تا آنها را به انزوای اجتماعی بکشاند. این مهمترین قسمت از این تحقیق است؛ چون مشکلات سلامت ذهنی و انزوای اجتماعی در بین جوانان، به صورت یک اپیدمی درآمده است.

پروفسور پرایماک نویسنده و محقق از مرکز تحقیق رسانه ای ، سلامت و تکنولوژی میگوید: ما بطور ذاتی موجوداتی اجتماعی هستیم؛ اما زندگی اجتماعی در عوض اینکه ما را به سمت یکدیگر بکشاند، تمایل به جداسازی ما از یکدیگر دارد. درحالی که بنظر می رسد شبکه های اجتماعی فرصتهایی را برای پر کردن جای خالی ما در اجتماع فراهم میکند، اما من فکر میکنم  این یک راه حل برای مردمی که به آن امیدوارند، نیست.

5- رسانه های اجتماعی و افسردگی

در مطالعه انجام شده دیگری که به وسیله مدرسه پزشکی پیتز انجام گرفته، نشان داده شده است که گذراندن دوره های منظم روی شبکه های اجتماعی در جوانان، همراه با افسردگی است. در مقایسه با افرادی که شبکه های اجتماعی را کمتر مورد استفاده قرار می دهند، بازدید کنندگانی که به طور مکرر از این شبکه ها استفاده میکنند، 7/2 برابر بیشتر در معرض خطر افسردگی گسترده هستند.

بیشتر از 4/1 شرکت کنندگان این تحقیق، به عنوان افرادی با شاخص های بالای افسردگی طبقه بندی شده بودند. به همین ترتیب، نشستن برای تماشای ماراتن فصل دیگری از نمایش تلویزیونی محبوب با خطر خستگی، چاقی، تنهایی و افسردگی مرتبط بود. اگرچه این تحقیق چاپ شده در “روانشناسی سایبری، رفتارها و شبکه های اجتماعی” به ما میگوید: شما در مجموع نباید استفاده از این شبکه ها را قطع کنید، اما به سادگی میتوانید رفتارتان را بر روی سایتهای شبکه های اجتماعی تغییر داده و گاهگاهی داشتن یک زنگ تفریح میتواند به بالا بردن و ترقی روح شما کمک شایانی بکند.

در تایید تحقیقات پیشین، این مطالعه دریافته است که در کمین بودن فیسبوکی، ممکن است دلیل احساسات منفی باشد. گرچه اگر از طرف روشن آن نگاه کنیم، همانگونه که در تحقیقات پیشین نیز نشان داده شده بود، ارتباط فعال با دوستان نزدیک چه در زندگی حقیقی و یا در فیس بوک، ممکن است به راستی باعث افزایش حس سلامتی و خوشی فرد شود.

6- ارتباط دیجیتالی، خانوادگی و بچه ها

والدین، اغلب برای تعادل خانودگی و شبکه های دیجیتالی مبارزه میکنند، آنها میتوانند در روبرویی با این نبرد ثابت، زمان استفاده از این شبکه ها را برای فرزندانشان محدود کنند.  اهمیت صفحه نمایش این تکنولوژی خانوادگی، بر طبق شواهدی مثل :”ارتباط بین زمان استفاده از صفحه دستی و تاخیر گفتاری در بچه های جوانتر، ارتباط بین اعتیاد به دستگاه موبایل و افسردگی و اضطراب در دانش آموزان، ارتباط بین قرار گرفتن در معرض صفحه نمایش و کیفیت پایین تر خواب”، افزایش یافته است.

بررسی تحقیقاتی در بیش از 120000 نوجوان نشان داده است که ارتباط بین زمان استفاده از صفحه نمایش و رفاه، در بهترین حالت و حتی در بالاترین سطح از سرگرمی، ضعیف است. یافته ها که در علوم روانشناسی نیز چاپ شده است، میگوید که کنترل استفاده از صفحه نمایش اثری بر روی رفاه و سلامتی نوجوانان ندارد.

یک مطالعه چاپ شده در “روان درمانی چهارگانه”، دریافته است که یک همبستگی کوچک بین زمان  استفاده افراطی از صفحه نمایش و سطوح افسردگی در نوجوانان و بزهکاری در آنها وجود دارد. منابع گوناگون صفحه نمایش به طور فزاینده ای در زندگی روزانه ما تعبیه شده است؛ فرقی نمیکند چه در کارهای آموزشی باشد یا اجتماعی و یا شخصی.

به کار گیری زمانهای محدود از صفحه نمایش، ممکن است باعث عدم نگهداری راههای بیشماری که برای انتخاب صفحه نمایش مناسب برای زندگی مدرن وجود دارد، شود. همراه با محبوبیت روزافزون برنامه های سلامت بر روی گوشیهای هوشمند، باید درست مثل پیدا کردن یک رستوران خوب، حل کردن مشکلاتی مثل افسردگی، استرس، نگرانی و عدم خواب کافی نیز به همان اندازه مورد توجه برنامه های گوشیهای هوشمند قرار گیرد.

میلیونها نفر از مردم، پریشانی روانشناختی و عدم موفقیت را تجربه کرده و یا از مراکز سلامت ذهنی کمک میگیرند. با وجود این تناقض معین بین نیاز و دسترسی به خدمات، برنامه های گوشیهای هوشمند میتواند در فراهم کردن راهکارهای درمانی جذاب و مقرون به صرفه کمک کند.

7- بازی های ویدیویی و تجاوز

بازیهای ویدیویی محیط دیگری است که پر از دستاوردهایی است که شهرت بد دارند. به وسیله برخی تحقیقات نشان داده شده است که ارتباطی بین بازی های ویدیویی و خشونت وجود دارد. اگرچه در یک مطالعه که در مجله “ارتباطات” چاپ شده است، دریافته اند که هیچ ارتباطی بین پرخاشگری مشاهده شده در فیلمها و ویدیو گیم ها و خشونت در زندگی واقعی وجود ندارد. در جامعه میزان محدودی از منابع و توجه به مسئله کاهش جرم و جنایت وجود دارد.

پروفسور فرگوسن میگوید: در اینجا خطر شناسایی اشتباه مشکل وجود دارد. مشکلاتی مثل خشونت افسانه ای، ممکن است باعث انحراف جامعه از نگرانی های فوری مثل فقر، تحصیلات و تفاوتهای حرفه ای و سلامت ذهنی شود. پزشکان مرکز سلامت بالتیمور دریافته اند که در حالی که 4 ساعت بازی با ویدیوگیم ممکن است نشانه های افسردگی را در نوجوانان تحریک کند، استفاده مکرر از رسانه های اجتماعی و پیام رسان های فوری ممکن است باعث کاهش این نشانه ها در برخی افراد شود.

در حالی که انجام بازیهای ویدیویی به مدت 4 ساعت در روز میتواند یک رفتار نگران کننده باشد، اما هر کسی که این کار را میکند در معرض خطر نشانه های گسترده اعتیاد یا افسردگی نیست. دکتر مایکل کولدرکاراس از بخش سلامت ذهنی بلومبرگ میگوید: اگر این نوجوانان برای بازی با دوستانشان در کنار هم بنشینند و یا به طور منظم با آنها گفتگوی رسانه ای (چت) به صورت آنلاین داشته باشند، این میتواند بخشی کاملا طبیعی از الگوی توسعه باشد. ما نباید فرض کنیم که همه آنها مشکل دارند.

با وجود یک ریسک بالقوه سلامت ذهنی، روند دهه های گذشته نشان می دهد که استفاده از تکنولوژی و رسانه های اجتماعی افزایش یافته است. در نتیجه بعید است این مشکلات یه همین زودیها، تغییری کند. بنابراین پاسخ  درست کردن یک راه اتصال پیوسته از هر جنبه از کار، خانه، و زندگی ما، شاید کاهش زمان استفاده از این کانالها و یا قادر بودن به قطع ارتباط آن نباشد.بخصوص از زمانی که استفاده از اینترنت با افزایش ضربان قلب و فشار خون مرتبط شد.

در یک مطالعه از 12 میلیون کاربر فیس بوک، نشان داده شد که استفاده از رسانه های اجتماعی همراه با زندگی طولانی تر است؛ اگرچه این همبستگی زمانی وجود دارد که فیس بوک به حفظ و افزایش روابط اجتماعی ما در زندگی واقعی خدمت کند. زندگی مدرن ممکن است باعث افزایش ریسک برخی از مشکلات سلامت ذهنی و فیزیکی شود؛ اما یک تعادل قابل توجه بین حرکت رو به جلوی ارتباط اجتماعی در دنیای واقعی و مجازی ممکن است برای رسیدگی دائمی سلامت ذهنی به ما کمک کند.

برگردان: سیما آزادفلاح

هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است

مقاله های مرتبط:

ناامنی رسانه‌های اجتماعی برای کودکان اروپایی

رفتارهای خاص در فضای مجازی بعضی از افراد

تاثیرات منفی اپلیکیشن های تلفن همراه بر سلامتی

عواقب سرگرم شدن در شبکه های اجتماعی