یکی از عوامل مهم در زیبایی انسان ها، موی سر می باشد که تاثیر زیادی در برقرار کردن ارتباط های اجتماعی دارد. مو یکی از بخش های است که باید حواستان به آن باشد و از آن به خوبی مراقبت کنید تا از آسیب های احتمالی در امان بمانند. در این مقاله از دکتر سلام به عوامل ریزش مو و روش کاشت مو پرداخته ایم. با ما همراه شوید.
علاوه بر پاکیزگی و خوش‌حالت بودن مو، حجم مو نیز مهم است به طوری که از دست دادن آن موجب استرس و فشار روحی می‌شود و فرد مبتلا مدام نگران نگاه و کنایه اطرافیان است. به دلیل تمام این مسائل، انسان به دنبال راهی برای رفع این مشکل بوده و با وجود درمان‌های بسیاری که برای این مشکل وجود دارد، شاید بتوان گفت یکی از امیدهای افراد به کاشت موست. کاشت موی طبیعی روشی است ، برای افرادی که دچار ریزش مو یا طاسی شدید شده‌اند، قابل انجام است و یکی از راه‌های جبران طاسی سر است. این روش در سال‌های اخیر دچار تحولات شگرفی شده و در صورتی‌که به درستی انجام شده باشد، به سختی می‌توان کاشت مو را در یک فرد تشخیص داد. ضمن آنکه با یک جراحی سرپایی می‌توان نتایج شگفت‌انگیزی را شاهد بود. به همین دلیل با دکتر فرامرز صفائی، بورد تخصصی جراحی(پلاستیک –ترمیمی) گفت‌وگویی را درباره آنچه باید درباره کاشت مو بدانید داشته‌ایم که می‌خوانید.
چرخه رشد مو به چه صورت است؟
در فردی که دچار ریزش مو نیست، سرعت رشد مو یک سانتی‌متر در ماه است. به طور کلی چرخه رشد مو به 3 مرحله تقسیم می‌شود؛ مرحله اول آناژن نام دارد که مرحله رشد فعال موست. در این مرحله فولیکول‌های مو به سرعت تکثیر می‌شوند. در فردی که دچار ریزش مو نیست 90 درصد موها در این مرحله قرار دارند. طول این دوره در افراد متفاوت است اما به‌طورکلی از 3 تا 8 سال ذکر شده است. مرحله بعدی مرحله کاتاژن است که یک مرحله دگرگونی است. این مرحله حدود 2 تا 3 هفته طول می‌کشد و به دنبالش فازی به نام تلوژن شروع می‌شود که در حقیقت فاز استراحت است و رشد مو در آن متوقف می‌شود. در این مرحله اتصال فولیکول مو ضعیف‌تر می‌شود و در نهایت مو می‌ریزد. این مرحله هم به طور معمول 3 تا 4 ماه طول می‌کشد و در آن رشد قابل توجهی در گرافت‌های مو دیده نمی‌شود و تا این مرحله پشت سر گذاشته شود، موها وارد مرحله رشد می‌شود. به طور عادی تمام افراد این مراحل را می‌گذرانند. به‌طورکلی10 درصد موها در افراد عادی که دچار ریزش مو نیستند در مرحله استراحت قرار دارند و اگر میزان ریزش مو بیشتر از رشد مو باشد به تدریج نازک شدن موها و بر اثر داشتن سیر پیشرونده مسئله طاسی ایجاد می‌شود.
مرحله تلوژن به طور شایع بعد از کاشت مو رخ می‌دهد و به همین دلیل است که رشد قابل توجهی در گرافت مو دیده نمی‌شود تا این مرحله پشت سر گذاشته شود. علاوه بر آن بر اثر تروماهای جراحی حین کاشت، بعضی از موهای طبیعی فرد وارد مرحله کاتاژن و سپس تلوژن می‌شوند.
انواع مو و خصوصیات آن کدامند؟
به طور کلی در انسان 3 نوع مو تشخیص داده شده است. یک نوع مو(lanugo) که روی پوست جنین را می‌پوشاند و بسیار ظریف، نرم و بدون رنگدانه است و معمولا تا ماه هشتم بارداری هم می‌ریزد. نوع دوم مو (Vellus) موهای کوچک، نرم با قطر کمتر از03/0 میلی‌متر و با طول یک سانتی‌متر است که معمولا بدون رنگدانه بوده، ریشه سطحی داشته و در قسمت فوقاتی درم قرار دارد. نوع سوم مو (Terminal) موهای بزرگ‌ترند، قطر بیشتر از 6/0 میلی‌متر دارند و طولشان هم بیشتر از یک سانتی‌متر است. اغلب حاوی رنگدانه هستند و ریشه‌هایشان هم در قسمت زیرجلدی قرار دارد.
در زمان بلوغ این موها در برخی از نواحی بدن مانند زیربغل، صورت و سرتحت‌تاثیر هورمون‌های آندروژنیک به موهای ترمینال تبدیل می‌شوند.
چه عواملی باعث ریزش مو می‌شوند؟
به طور کلی می‌توان ریزش مو را به 2 نوع دارای الگو (سیکاتریسیل) و بدون الگو (نان سیکاتریسیل) تقسیم کرد که ریزش موی دارای الگو شایع‌ترین فرم است که هم مردان و هم زنان را درگیر می‌کند که در این فرآیند موهای ترمینال بزرگ و دارای رنگدانه به طور پیشرونده جای خود را به موهای ظریف و بدون رنگ می‌دهند. به طور کلی ریزش مو با الگوی مردانه، ریزش موی آندروژنیک در خانم‌ها، ریزش مو به دنبال تروماها و جراحی‌ها و علل مادرزادی را می‌توان از عوامل مهم ریزش مو برشمرد. آنچه درباره کاشت مو بیشتر در آقایان می‌توان دید، الگوی ریزش موی مردانه است. بعد از آندروژن‌ها یکی دیگر از عوامل ریزش مو در آقایان فاکتورهای ژنتیک است هر چند هنوز به طور مشخص ژنی مسئول ریزش شناخته نشده است.
ریزش مو با الگوی زنانه چیست؟
در ریزش مو با الگوی زنانه تاثیر آندروژن به اندازه الگوی ریزش موی مردانه نیست هر چند که برخی خانم‌ها ریزش مو الگوی مردانه دارند. دسته دیگری از خانم‌ها هستند که به دلیل داشتن تومورهایی که هورمون جنسی مردانه ترشح می‌کنند، ریزش موی مردانه دارند ولی بیشتر خانم‌هایی که دچار ریزش مو با الگوی زنانه می‌شوند، آنزیمی دارند که غلظتش در سر خانم‌ها 5 برابر غلظت آن در آقایان است. این آنزیم تبدیل تستوسترون به استروژن را افزایش می‌دهد و طی واکنش‌های شیمیایی میزان آندورژن‌های آزاد خون کاهش می‌یابند. در مورد عوامل ژنتیک در خانم‌ها هم نحوه وراثت به طور کامل شناخته شده نیست.
علل ریزش موی بدون الگو
دسته دیگری از ریزش موها بدون الگوست و به 2 گروه عمده تقسیم می‌شود؛ در گروه اول بعد از ریزش اسکار ایجاد می‌شود و پوست براق به نظر می‌رسد. علل شایع این نوع ریزش مو به 4 دسته عفونت‌ها، بیماری‌های التهابی، علل تروماتیک و نئوپلاسم‌ها تقسیم می‌شود. در گروه دوم پوست ضخامت خود را حفظ می‌کند و شفافیت طبیعی خودش را هم از دست نمی‌دهد و هیچ اسکار خاصی را به جا نمی‌گذارد. علل عمده این مشکل متابولیک بوده و یکی از آنها هم کمبود آهن و بیماری‌های تیروئید است در خانم‌هایی که به دلیل کمبود آهن قسمت مرکزی موها نازک می‌شود و تشخیص الگوی زنانه داده می‌شود، می‌توان دوره درمانی با آهن را به مدت 6 ماه برای آنها در نظر گرفت و در بسیاری از موارد نیازی به کاشت نیست.
در انتخاب بیمار برای کاشت مو باید به چه مواردی توجه کرد؟
سن: ایده‌آل‌ترین افراد برای کاشت مو افرادی هستند که بالای 30 سال دارند. افراد زیر 30 سال هرچند بیشترین متقاضیان را تشکیل می‌دهند، اما کاندیداهای خوبی نیستند زیرا ریزش موی فعال این افراد هنوز متوقف نشده و الگوی نهایی ریزش مو در آنها به طور کامل مشخص نشده است. قطر تنه مو: قطر تنه‌مو بسیار حیاتی و مهم است. افرادی که قطر موی آنها زیاد است در مقایسه با افرادی که قطر موی آنها کم است، کاندیدای بهتری هستند زیرا بعد از انجام کاشت مو تراکم بهتری را می‌توان شاهد بود. ناحیه دهنده مو: اگر میزان واحد فولیکول‌های مو در ناحیه دهنده بیش از 80 در سانتی‌متر مربع باشد فرد کاندیدای عالی‌ای برای کاشت موست. شدت طاسی: شاید میزان طاسی مهم‌ترین معیار در انتخاب فرد برای کاشت مو باشد. به عنوان مثال افرادی که دچار ریزش مو وسیع هستند و تنها یک نوار باریک در پشت سرشان باقی می‌ماند، کاندیدای خوبی برای کاشت مو نیستند، چون میزان موی ناحیه دهنده کم است و این تعداد کم مو نمی‌تواند رضایت بیمار را جلب کند. انتظارات بیمار: فرد متقاضی کاشت مو باید انتظارات واقع‌گرایانه از کاشت مو داشته باشدکه بیشتر انتظارات غیرواقع‌گرایانه در خصوص میزان تراکم و خط رویش موست.
چه بیماریی‌هایی ممکن است در کاشت تداخل ایجاد کند؟
برخی بیماری‌ها هستند که ممکن است مانع از انجام کاشت مو شوند ولی اگر بتوان آنها را کنترل کرد، تداخلی نخواهند داشت. به عنوان مثال بالا بودن فشار خون می‌تواند موجب خونریزی شدید طی یا بعد از عمل کاشت مو شود ولی اگر فشار خون بیمار هنگام و بعد از عمل کنترل شود، معمولا مشکلی به وجود نمی‌آید. حتی بیمارانی که جراحی بای‌پس قلب انجام داده‌اند به شرط آنکه یکسری عوامل را رعایت کنند و میزان کاشت مو در هر جلسه کم باشد، می‌توانند تحت عمل کاشت مو قرار بگیرند. گروه دیگری از بیماران که ممکن است مورد سوال قرار بگیرند بیماران دیابتی هستند که در این مورد هم با کنترل بیماری و با رعایت فاصله 6 ماهه بین کاشت‌ها می‌توان عمل کاشت را انجام داد. برخی بیماری‌های پوستی نیز وجود دارد که ممکن است مانع از کاشت موی موفقیت‌آمیز شود، در این دسته از افراد تا زمانی که بیماری کنترل نشده و تا 6 ماه بعد از ثابت ماندن شرایط بیماری نباید عمل کاشت مو را انجام داد.
طبقه‌بندی ریزش مو در آقایان و خانم‌ها
مهم‌ترین طبقه‌بندی در مورد طاسی آقایان طبقه‌بندی نوروود(Norwood) است که ریزش مو را به 7 نوع تقسیم می‌کند. در مورد خانم‌ها هم چند نوع طبقه‌بندی وجود دارد که یکی از آنها به لودویگ (Ludwig) معروف است و آن را به 3 گروه تقسیم می‌کند.
مراقبت بعد از کاشت مو
معمولا تا 72 ساعت بعد از کاشت مو بهتر است فرد استراحت کند و زیر سرش زاویه 45 درجه داشته باشد تا ورم ناشی از کاشت مو کمتر شود. هر چند نباید استراحت مطلق داشته باشد. به دلیل تزریق داروها ممکن است ورمی در ناحیه پیشانی ایجاد شود که طی چند روز از بین می‌رود. درصورتی که بعد از جراحی از پانسمان استفاده شده باشد، روز دوم بعد از کاشت باید به کلینیک مراجعه شود تا پانسمان‌شان عوض شود. فرد طی 2 هفته اول نباید فعالیت ورزشی شدید داشته باشد و از تماس با آفتاب بپرهیزد. نکته مهم این است که تمام موهایی که به هر 3 روش کاشته می‌شود، می‌ریزد. این ریزش مو ممکن است از هفته سوم شروع شود و تا ماه سوم هم حتی ادامه پیدا کند. از ماه سوم به بعد است که موها شروع به رشد می‌کنند. بنابراین برای مشاهده اثرات رشد باید90 تا 120 روز صبر کرد و برای مشاهده نتایج کامل توصیه می‌شود از 8 ماه تا یک سال وقت بگذارند.
روش های کاشت مو کدام‌ها هستند؟
به طور کلی 3 روش عمده برای کاشت مو وجود دارد، FUT، FIT و روش ترکیبی. در روش FUT یک نوار مو از ناحیه پشت سر بیمار برداشته می‌شود. بسته به اندازه سر بیمار، میزان موی مورد نیاز، تراکم در ناحیه پشت سر و انعطاف‌پذیری پوست طول این نوار می‌تواند از 18 تا 24 سانتی‌متر و عرض آن از 15 تا 20 میلی‌متر باشد. بعد از برداشت نوار واحدهای فولیکولی زیر میکروسکوپ به صورت گرافت‌های حاوی یک، 2 ، 3 و 4 تار مو تقسیم می‌شود. به گرافت‌های حاوی یک یا 2 تار مو میکروگرافت و به گرافت‌های حاوی 3 یا 4 یا بیشتر تار مو مینی‌گرافت گفته می‌شود. با این روش معمولا بین 200 تا 1500 گرافت یا4 تا 6 هزار تار مو به‌دست می‌آید.
با استفاده از سوزن‌ها یا تیغ‌های مخصوص سوراخ‌هایی در ناحیه گیرنده ایجاد شده و گرافت‌های آماده شده در آنها قرار داده می‌شوند. محل برداشت نوار از پشت سر بخیه زده می‌شود که اگر محل برداشت بدون کشش دوخته شود، به صورت یک خط باریک باقی می‌ماند و توسط موهای پشت سر پوشانده شده و دیده نمی‌شود. در صورتی که پوست پشت سر تحت کشش نباشد و الاستیسیته آن خوب باشد، می‌توان در صورت لزوم 9 تا 12 ماه بعد روش FUT را تکرار کرد.
در روش FITبرش جراحی وجود ندارد بلکه با پانچ‌های مخصوص فولیکول‌ها را از نواحی پشت سر به صورت جداگانه برمی‌دارند و در نواحی مورد نظر می‌کارند. از آنجا که در محلی که مو از آن برداشته می‌شود دیگر مو رشد نمی‌کند باید این کار به صورت منتشر انجام شود تا تراکم ناحیه دهنده خیلی کم نشود. در صورتی‌که تراکم موی بیمار در ناحیه پشت سر خوب باشد، روش ارجح FUT است و موفقیت پیوند مو در این روش بیش از 95 درصد است.
در روش ترکیبی که چند سالی است متداول شده در صورتی که بیمار منطقه طاسی وسیع داشته و تمایل داشته باشد کاشت مو در یک مرحله انجام شود، استفاده می‌شود. در این روش ابتدا روش FUT و سپس در همان روز یا روز بعد روش FIT انجام می‌شود.
مراقبت قبل از کاشت مو
بیمار باید از 10روز قبل از عمل از داروهایی مانند پروفن، آسپیرین و آنتی‌هیستامین استفاده نکند و اگر از داروهای موضعی مانند ماینوکسیدیل استفاده می‌کند 2 هفته قبل از عمل آن را قطع کند چون این دارو پرخونی موضعی ایجاد می‌کند. شب قبل از پیوند مو با یک شامپو باید سر را شسته و در صورت استفاده از روش FIT یا روش ترکیبی سر را بتراشد. بهتر است وعده غذایی قبل از پیوند مو مختصر ولی مقوی باشد و از نوشیدن مایعات زیاد و چای قبل از کاشت مو خودداری شود.
منبع: ناطقان
