چرا برخی افراد از تماشای شکست دیگران لذت میبرند؟ علت شادی این افراد چیست؟ در علم روانشناسی به این پدیده رفتاری Schadenfreude گفته می شود. این رفتار ناشی از لذت افراد مختلف از مشاهده سختی و مصیبت اطرافیان آن هاست.
در دانش روانشناسی شادی از تماشای شکست خوردن دیگران یا Schadenfreude این‌طور معنا می‌شود: لذت شدید و رضایت‌مندی مغرورانه از دیدن بدبختی و شکست خوردن دیگران؛ از تماشای شکست خوردن افراد ثروثمند و زورمند؛ از دیدن شکست خوردن رقبیان؛ از دیدن زمین خوردن دشمنان و صدمه دیدن آنان. شاید برای شما هم عجیب باشد که ما مجبوریم این کلمه آلمانی، یعنی Schadenfreude، که تلفظ سختی هم برای بسیاری از مردم غیرآلمانی دارد را بدون تغییر به زبان‌های دیگر وارد کنیم. چرا زبان‌های دیگر مانند انگلیسی یا فارسی، اصطلاح خاص خودشان را برای رساندن این مفهوم ندارند؟
آیا Schadenfreude نوعی نگرش سالم یا واکنش صحیح است؟
گفته می‌شود که رسانه‌ها لذت میبرند از این‌که قهرمان‌سازی کنند و بعد آن قهرمان را زمین بزنند. درواقع، خود ما هم دیده‌ایم که فرد مشهوری در فضای رسانه‌ای دائما بالا و بالاتر می‌رود، اما به‌طور ناگهانی از اوج ابرها سقوط می‌کند و با سر به زمین می‌خورید! انگاری چیزی که بالا می‌رود، باید روزی به قعر زمین برگردد. Schadenfreude اساسا به نگرش افراد نسبت به افراد بسیار موفق در زمینه‌های مختلف برمی‌گردد. در این زمینه، دو قطب افراطی وجود دارد:
افرادی که دیگران موفق را شدیدا ستایش می‌کنند و به آنان به طرز غیرعادی احترام می‌گذارند و افرادی که از دیگران موفق متنفر هستند. جوامعی که Schadenfreude در آن‌ها نمایان می‌شود، معمولا ابهامات عمیق و زیادی درباره هر گونه موفقیت و موقعیت و برتری ناشی از آن درون خودشان دارند. به این ترتیب، افراد موفق و بلندپرواز در این جوامع ارزشمند محسوب می‌شوند، به خاطر تلاش‌ها و توانایی‌های‌شان مورد ستایش قرار می‌گیرند و از آنان توقع می‌رود که منافع زیادی را به جامعه خودشان تقدیم کنند. با این حال، افراد موفق و بلندپرواز در همین جوامع حق ندارند که مغرور باشند یا حالت از خود راضی به خودشان بگیرند، در غیر این صورت باید مجازات شوند. در سطح فردی، افراد متعارف‌تر، سنتی‌تر، محافظه‌کارتر و اقتدارگرا، علاقه دارند که موفقیت را با پاداش همراه کنند، چون متعارف و سنتی بودن عموما تسلیم شدن در مقابل اقتدار را راحت‌تر می‌کند. به‌علاوه، رعایت کردن مرزهای قواعد اجتماعی و احترام گذاشتن به پایگاه‌های اجتماعی از پیش تعیین‌شده در میان این افراد رایج‌تر است.
شاید شما هم بپرسید که افراد مختلف در صورت مواجهه با شکست خوردن افراد موفق باید چه واکنشی نشان بدهند؟ پاسخ این سوال به این مساله بستگی دارد که شما در اعماق ناخودآگاه‌تان تا چه میزان با فرد شکست‌خورده موافق هستید یا او را ستایش می‌کنید؟ به هر حال ما همگی در زندگی روزمره با سطوحی از Schadenfreude مواجه می‌شویم یا شاهده Schadenfreude در دیگران هستیم، اما بعضی از افراد واقعا فعالانه در این معضل مشارکت دارند. درواقع، آنان به افراد حسود و متجاوزی تبدیل شده‌اند که با رویکرد خصمانه به دیگران می‌نگرند و به‌جای تلاش کردن برای کسب موفقیت، تمام انرژی خودشان را صرف حمله کردن به دیگران می‌کنند. بنابراین، می‌توان گفت که اعتیاد پیدا کردن به حالت Schadenfreude و تلاش برای رخ دادن آن می‌تواند شدیدا برای فرد و جامعه مخرب باشد
