افرادی که از داشتن دندان های نامرتب رنج می برند، با هر بار جلوی آینه رفتن یا لبخند زدن به این فکر می کنند که کاش دندان های صاف و مرتبی داشتند. این آرزو این روزها دیگر دست نیافتنی نیست. علم دندانپزشکی نه تنها در زیباسازی دندان ها به خوبی پیشرفت کرده است بلکه روش های راحت تر و ساده تری را برای رسیدن به نتیجه مطلوب به کار می گیرد.
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک برطرف شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.
نحوه عملکرد ارتودنسی چگونه است؟
دستگاه های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان ها آنها را جا به جا می کند. این نیرو با اطلاع کامل از میزان آنها و محاسبه با روش های خاص درمانی انجام می شود. پس از هر بار کشیدن سیم ها کمی درد ایجاد می شود که معمولا بعد از چند روز از بین می رود. نکته مهم آن است که درمان ارتودنسی نیاز به نظم خاص و آماده سازی دارد. حین ارتودنسی باید جرم گیری، ترمیم پوسیدگی، کشیدن دندان و آموزش بهداشت انجام شود تا پس از اتمام ارتودنسی دندان ها در سالم ترین شکل خود قرار داشته باشد.
انواع ارتودنسی
1- ارتودنسی متحرک
این روش بیشتر برای درمان بیماران کم سن کاربرد دارد، زیرا قابلیت تغییرپذیری مشخصات استخوانی فکین بالاتر است و به دلیل تثبیت ساختمان استخوان‌ها در افراد بزرگسال از ارتودنسی ثابت برای آنها استفاده می‌شود.
2- ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت با توجه به سختی بیشتر و حساسیت‌های بالاتر برای حفظ بهداشت دهان و دندان برای افراد با مشکلات حادتر تجویز می‌شود که به مراقبت‌های بیشتری هم نیاز دارند. ارتودنسی متحرک برای افراد با مشکلات و اختلالات خفیف‌تر دهان و دندان به کار می‌رود.
آیا درمان های ارتودنسی تنها برای زیبایی است؟
درمان های ارتودنسی به منظور برقراری رابطه بین دندانی و فکی بهتر انجام می گیرد. با این درمان ها نه تنها به زیبایی بیشتر دست می یابیم بلکه می توانیم با رعایت بهداشت از پوسیدگی های بیشتر که براثر نامرتبی و روی هم قرارگرفتن برخی از دندان ها یا فاصله بین دندانی جلوگیری کنیم. این روش با قرار گرفتن دندان ها در محل خود و ایجاد روابط فکی صحیح، سبب تلفظ بهتر حروف و کلمات توسط بیمار و نهایتا حضور با اعتماد به نفس او در جامعه می شود.
ارتودنسی نامرئی چیست؟
برای انجام ارتودنسی نامرئی 3 روش وجود دارد.
1- سیستم لینگوال
در این روش براکت های ارتودنسی در پشت دندان های فک بالا و پایین چسبانده می شود. این سیستم به دلیل مزاحمت های فراوان برای زبان هنگام تکلم و غذاخوردن و نیز به دلیل شکسته و کنده شدن هنگام شستن دهان چندان عملی نبوده و پیشنهاد نمی شود.
2- پلاک های شفاف
در این روش از پلاک های شفاف در جهت ردیف کردن دندان ها استفاده می شود که آن نیز در موارد بسیار محدود و نامرتبی های بسیار کم و با صلاحدید دندانپزشک انجام می گیرد و نیاز به مراجعات 2هفته یک بار و قالب گیری در هر جلسه مراجعه و ساخت پلاک جدید در هر جلسه دارد.
3- براکت های شفاف و سرامیکی
روش اصلی و کارآمد روش استفاده از براکت های شفاف و اغلب سرامیکی است که روی دندان های بیمار نصب می شود و بدون رنگ بوده و دیده نمی شوند. این روش دارای استحکام و زیبایی خوبی بوده و مشکلی برای زبان یا گفتار بیمار ایجاد نمی کند.
بهترین زمان ارتودنسی چه زمانی است؟
زمانی که ساختمان های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت تر و ساده تر انجام می شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت.
سن مناسب در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.
دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟
درمان به طور معمول حدودا یک سال ونیم تا ۲سال و نیم طول می کشد، البته به دنبال آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.
عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.
مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.
اهمیت رعایت بهداشت در طول دوره درمان ارتودنسی به چه دلیل است؟
رعایت بهداشت در طول دوره درمان ارتودنسی اهمیت ویژه ای دارد زیرا به دلیل وجود براکت های ارتودنسی و نیز سیم های ارتودنسی، گیر غذایی بسیار بیشتر از قبل بوده و امکان مسواک زدن، تنها با استفاده از مسواک های معمول مشکل است. بنابراین به بیماران پیشنهاد می شود از وسایل کمکی خاصی که به همین دلیل ساخته شده اند به منظور رعایت بهداشت صحیح و کامل بهره ببرند و همچنین انجام دهان شویه نیز به صورت مرتب توصیه می شود.