می خواهیم تاثیرات مثبت خانه تکانی را روی روح و روان افراد بدانیم ایجاد تغییر و تحول در منزل چه تاثیراتی روی اعضای خانواده می تواند بگذارد می خواهیم در این مورد از روانشناسان مشورت بگیریم
* فرید براتی‌سده: با تغییر فصول در روان انسان تغییراتی صورت می‌گیرد و هر تغییری در عین حال که می‌تواند وجه استرس‌زایی داشته باشد و باعث بعضی فشارها شود، می‌تواند یک وجه ارتقایی و سلامت روان هم داشته باشد. تغییر در دکوراسیون منزل، تغییر در نظافت منزل، دور ریختن اشیای به دردنخور منزل به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در بحث پرهیز از تنش‌های روانی و ایجاد آرامش روانی تأثیرگذار هستند. به همین دلیل است که خانه‌تکانی‌های عید تأثیر زیادی در تغییر روحیه افراد دارند. ضمن اینکه خانه‌تکانی‌های عید در عین حال می‌توانند شرایطی را برای استراحت افراد فراهم کنند.
بعد از خانه‌تکانی و خسته شدن افراد فرصتی فراهم می‌شود تا آنها بتوانند استراحت کنند. این استراحت در عین اینکه استراحتی برای خانه‌تکانی بعد از عید است، استراحتی برای خستگی‌های تمام سال است، زیرا در ایام عید هم ادامه پیدا می‌کند. تعطیلات عید هم فرصتی را فراهم می‌کنند تا افراد هم تفریح و هم استراحت داشته باشند.
تغییر را انتخاب می‌کنم
دلیل اینکه خانه‌تکانی‌های عید باعث تغییر روحیه افراد می‌شود و احساس خوبی را به آنها می‌دهد، این است که خانه‌تکانی‌های عید به افراد نشان می‌دهد که آنها هستند که تغییر را انتخاب می‌کنند. افراد خودشان انتخاب می‌کنند که دکوراسیون خانه را تغییر دهند، یا آن را رنگ کنند و اشیای کهنه را دور بریزند و همین باعث می‌شود احساس خوبی به آنها دست دهد و به خودشان افتخار کنند. این انتخاب برای تغییر و نو شدن تنها در سطح انتخاب باقی نمی‌ماند و به مرحله عمل هم می‌رسد. زمانی که افراد اقدام به انجام این تغییرات می‌کنند تأثیرات مثبت آن چندین برابر می‌شود. این مساله باعث می‌شود آنها یک نوع تأیید خود و احساس ارزشمندی به دست آورند. این ارزشمندی خود هم به این منتهی می‌شود که افراد احساس عزت نفس بیشتری کنند، اعتماد به نفس آنها بالا برود و احساس خودکارآمدی بیشتری کنند. این احساس ارزشمندی و خودکارآمدی در نهایت به نفع سلامت روان افراد است. در حقیقت چون خودشان انتخاب می‌کنند که خانه‌تکانی و گردگیری کنند و خودشان طبق انتخاب‌شان عمل می‌کنند، این باعث می‌شود سلامت روان افراد بالا برود. علت دیگر اینکه خانه‌تکانی عید بر سلامت روانشان تأثیر می‌گذارد این است که آنها از این مساله بازخوردهای آنی می‌گیرند. زمانی که خانم و آقایی تصمیم می‌گیرند با کمک یکدیگر خانه را تمیز و مرتب کنند، این تمیزی در زمانی اندک به آنها بازخوردی مثبت می‌دهد و روحیه شان را عوض می‌کند. این بازخورد آنی هم خودش باعث می‌شود افراد ترغیب شوند کارهایشان را باکیفیت‌تر انجام دهند. هنگامی هم که افراد کارهایشان را با کیفیت و دقت بیشتری انجام می‌دهند این باعث تغییر روحیه آنها و افزایش سلامت روانشان می‌شود.
آغاز روزی نو در نوروز
نوروز فرصت‌های دیگری هم برای افراد جامعه دارد که یکی از آنها ارزیابی زندگی و برنامه‌ریزی برای آن است. در پایان هر دوره‌ای از زندگی افراد باید بنشینند و آن دوره را مورد ارزیابی قرار دهند و محاسبه کنند. در پایان سال باید اهداف زندگی را مورد بررسی قرار داد و فهمید که آیا به اهداف سال قبل رسیده‌ایم یا نه؟ این بررسی گذشته و ارزیابی آن راه را برای برنامه‌ریزی آینده باز می‌کند. به نظر من نو شدن سال یکی از بهترین فرصت‌ها برای این کار است.
ما در طبیعت زمان‌هایی داریم که در تطبیق و انطباق با ویژگی‌های فیزیولوژیکی انسان‌ها هستند و به آنها فیزیکال اند ریتم گفته می‌شود. این فیریکال اند ریتم به ویژگی‌های طبیعی اشاره دارد که در انسان وجود دارد و همزمان در طبیعت و سایر موجودات هم یافت می‌شودد. فیریکال اند ریتم سطوح مختلفی را در بر می‌گیرد. اینکه ما شب می‌خوابیم و صبح بیدار می‌شویم نوعی فیزیکال اند ریتم است. به نظر می‌رسد درباره تغییر سال و گردش مدارات سیارات هم یک ریتم سالانه وجود دارد که با وضعیت زیستی ما منطبق است و همین فرصتی را برای نو شدن ایجاد می‌کند. برای نمونه بعضی افراد در روزهای آغازی بهار زیاد می‌خوابند و به احتمال زیاد این مساله از همین ریتم ناشی می‌شود. ریتم این افراد در حال تطبیق با شرایط طبیعت است و همین باعث حال خواب آلودگی در آنها می‌شود. این تطبیق ریتم بدن با طبیعت در عین حال فرصتی خوبی است تا افراد در برنامه‌های اجتماعی و فردی زندگی خودشان هم با وضعیت طبیعت انطباق پیدا کنند. این بدان معناست که همین که طبیعت نو می‌شود افراد هم تلاش کنند برنامه‌هایشان را نو کنند و زندگی شان را مورد کنکاش قرار دهند.
پارسال چه برنامه‌هایی داشته‌اند و به کجا رسیده‌اند و امسال چه برنامه‌هایی دارند و می‌خواهند از چه طریقی این برنامه‌ها را عملی کنند. برنامه‌هایی که عملی نشده‌اند را به خوبی بررسی کنند، به احتمال زیاد دلیل عملی نشدن این برنامه‌ها این بوده است که شرایط برای عملی‌شدنشان مهیا نبوده است و باید در آنها تجدیدنظر کرد و اگر هم لازم شد آنها را از برنامه‌های زندگی کنار گذاشت. در این وضعیت مثل خود طبیعت که کم‌کم کارهایش را انجام می‌دهد برنامه‌ریزی برای زندگی هم به همین صورت باشد. افراد هم باید با قدم‌های کوچک و کم‌کم راه را برای رسیدن به ایده‌آل‌های زندگی‌شان باز کنند.
زمانی که به هر کدام از این گام‌های کوچک دست یافتند، تلاش کنند خودشان را تقویت کنند و برای مرحله بعد آماده شوند. این تغییر و تحول فقط قرار نیست در طبیعت باشد بلکه باید در جان‌ها و روان انسان هم وجود داشته باشد. یادمان هم باشد این تغییر و تحول تنها تغییر و تحول اخلاقی نیست بلکه تغییر تحول اجتماعی و آماده شدن برای اهداف بزرگ‌تر و مهم‌تر مد نظر است. این مساله حتی باید به سطح زندگی خانوادگی و اجتماعی افراد هم برسد. به همین دلیل، آماده شدن برای شهروندی سالم و اینکه با برداشتن گام‌هایی راه را برای زندگی سالم خود و دیگران هموار کرد هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یادمان هم باشد حضرت علی (ع) فرمودند هر روزی که در آن معصیت خدا نباشد و نفع فردی و اجتماعی داشته باشد و حق‌الناس و حق‌ا... در آن ضایع نشود آن روز، روز عید است.
* روانشناس