آیا تا بحال در حین صحبت کردن با افراد به حرکات چشم آنها توجه کرده اید؟ زمانی که فرد دارد برای شما مطلبی را بازگو می کند ، چشم او در یک نقطه ثابت نیست و حرکاتی به سمت بالا و پاین و چپ و راست دارد. شما با در نظر داشتن این حرکات به راحتی می توانید بفهمید که در فکر وی چه می گذرد.
اگر پاسخ مثبت است آیا می توان با توجه به حرکات چشمها آنچه را در ذهن طرف مقابل می گذرد حدس زد؟ دراین مقاله و البته به طور واضحتر در مقاله شماره بعد سعی می کنیم به اختصار حرکت چشمها را رمزگشایی کرده و با آموزشی که خواهید دید ، بتوانید ذهن طرف مقابل را بخوانید و در نهایت تشخیص دهید که آیا درآنچه می گوید صادق است یا خیر؟ در این مقاله سعی شده است تا با تعریفهای لازم بحث آشنا شوید .به طور کلی « حرکات چشمها » ( eye movement ) یکی از مباحث ارتباطات از رشته بحث های مربوط به ( NLP )می باشد . علمی که توسط ریچارد باندلر وجان گریندر پایه ریزی شده است .
ارتباط ما با دنیای خارج از ذهنمان توسط حواس پنجگانه صورت می پذیرد که عبارتند از:
دیداری Visual = V
شنیداری Amditory = A
بویایی Olfactory = O
چشایی Gustatory = G
لامسه Kinesthetic = K
نظر به اینکه حس بویایی وچشایی با حس لامسه نزدیکی و پیوند دارد این دو را نیز جزو حس لامسه( K) محسوب می کنیم .دو نوع دیدن توسط ذهن وجود دارد یکی دیدن خارجی( Visual External ) و دیگری دیدن داخلی (Visual Internal ). دیدن خارجی دیدنی است که ذهن در حالی که صحنه ای توسط چشم مشاهده می گردد آن را می بیند ( VE ) و دیدن داخلی دیدنی است که بدون وجود صحنه ای درخارج از ذهن توسط ذهن مشاهده می گردد (VI ) که این دیدن داخلی( VI ) به دو حالت ممکن است اتفاق بیفتد .
۱ ) ذهن آنچه راکه قبلاً دیده است و در حافظه ضبط می باشد یادآوری می کند ( VR ) Rememberd ) Visual)
مثلاً شما می توانید صحنه ای را که با خانواده در روز سیزده بدر داشته اید به خاطر آورده و صحنه را مشاهده کنید .
۲ ) ذهن صحنه ای را خود می سازد ( خلق می کند ) درحالیکه آن صحنه درحافظه وی ثبت نشده است . مثلاً شما می توانید در ذهن خود سگی را با سر گربه که خرطوم هم داشته باشد تصور وآن را مشاهده کنید یعنی درحقیقت صحنه ای را خلق می کنید (VC ) ) Visual Created ( یا آن را می سازید(Visual Constructed ). دو نوع شنیدن نیز وجود دارد یکی شنیدن خارجی که ذهن همزمان با شنیدن توسط گوش آن را می شنود (AE ) ( Auditory External ) و دیگری شنیدن داخلی که ذهن بدون حضور صدای خارجی صدا را می شنود (AI ) ( Auditory Internal ) که این شنیدن داخلی (AI ) به دوحالت ممکن است اتفاق بیفتد :
۱ ) ذهن آنچه راکه قبلاً شنیده است و درحافظه ضبط می باشد یادآوری می کند ( AR )( Auditory Rememberd ) مثلاً شما می توانید گفته دوستتان را که چند روز قبل به شما گفته یادآوری کنید و یا صدای فریاد همسایه را به خاطر آورید و آن را بشنوید .
۲ ) ذهن صدایی را که درحافظه ضبط نیست بسازد ( خلق کند ) ( Auditory Created ) Auditory Constructed ) (مثلاً شما می توانید با سه کلمه اسب, دشت و باران جمله ای بسازید و این جمله را در ذهن تکرار کنید و بشنوید . یا آهنگی در ذهن بسازید که سابقه ای از آن در ذهن ضبط نشده باشد
علاوه بر دو نوع دیدن ( VR ) و ( VC ) و دو نوع شنیدن ( AC ) و ( AR ) شما ممکن است در ذهن خود مشغول حرف زدن باشید, مثلاً وقتی درحال فکرکردن هستید بطور قطع با خود درحال حرف زدن هم هستید که این حرف زدن با خود را با ( AD ) نشان می دهیم . احساس را که ممکن است احساس بو, احساس طعم, احساس سردی, احساس گرمی, احساس فشار, احساس درد و غیره باشد با حرف K نشان می دهیم . حال ببینیم هنگامی که ذهن به موارد فوق مشغول است ، حرکات چشمها چگونه است و چگونه تعبیر می شوند :
الف) هنگامی که ذهن صحنه ای را ازحافظه یادآوری می کند دراین حالت چشمها به سمت بالا وچپ حرکت می کند . VR
ب) هنگامی که ذهن صحنه ای راکه درحافظه وجود ندارد خلق می کند ( می سازد ) چشمها به سمت بالا و راست حرکت می کند .VC
ج) هنگامی که ذهن صدائی را ازحافظه یادآوری می کند دراین حالت چشمها به صورت افقی به سمت چپ حرکت می کند .
د) هنگامی که ذهن صدایی را ( ویا گفته ای را) که درحافظه می سازد ( خلق می کند ) چشم ها به صورت افقی به سمت راست حرکت می کند .
ه ) هنگامی که ذهن درحال احساس چیزی است ( گرمی, سردی, نرمی, زبری, درد, غم و شادی و...) چشمها به سمت پایین وراست حرکت می کند .
و) هنگامی که ذهن درحال تفکر یا حرف زدن با خود است چشمها به سمت پایین و چپ حرکت می کندAD● مثال هایی ازموارد کاربردی حرکات چشم
مثال ۱ : بازپرس و متهم به قتل ( مقتول دردفتر کار خود به قتل می رسد )
بازپرس : آیا مقتول را می شناسید ؟
متهم : بلی
بازپرس : سعی کنید چهره او را به خاطر بیاورید و بگویید چه نسبتی با شما دارد ؟
متهم : (درحالی كه سمت چپ و بالا را نگاه می کند)برادر همسرم بود .
بازپرس : زمان وقوع قتل شما کجا بودید
متهم : (درحالی که سمت راست و بالا رانگاه می کند) من دررستوران مشغول صرف ناهار بودم .
بازپرس که به علم حرکات چشم ها آگاه است وقبلاً از راست دست بودن متهم نیز مطمئن شده است پاسخ درسؤال سوم که متهم سمت راست و بالا را نگاه می کند متوجه می شود که متهم دورغ می گوید و درآن ساعت در رستوران نبوده است زیرا اگر متهم راست می گفت بایستی سمت چپ و بالا را نگاه می کرد . یعنی درذهن خود صحنه ای دروغین را که صرف غذا در رستوران است مشاهده نموده است .
بازپرس با سؤالات دیگر وتوجه به حرکات چشمان متهم پی می برد که متهم دربرابر کدام سؤال راست و در برابر کدام سؤال دروغ می گوید و نهایتاً با دانستن علم حرکات چشمها قاتل را شناسایی می کند .
حالات مختلف فوق رامی توان دریک تصویربرای راحت بخاطرسپردن به صورت نمودارمقابل نشان داد.
(Visual Remembered) VR VC (Visual Constructed)
(Auditory Remembered) AR AC (Auditory Constructed)
(Auditory Digital) AD K (Kinesthetic)
توجه داشته باشیم ،کلیه مواردفوق برای افراد راست دست می باشد و برای افرادچپ دست، نمودار به صورت مقابل خواهدبود. VC VR
AC AR
K AD
سوال ۱:چشمهای اوچه می گویند ؟
پاسخ :اودرحال تماشاکردن تصویری است، که درذهن آنرابه خاطرآورده است. VR
مثال ۱:آشپزخانه خودرادرذهن مجسم کنید.
مثال۲:آخرین باری راکه به پزشک مراجعه کرده اید،یادآوری کنید.مطب راببینید.پزشک راببینید.
مثال ۳:چهره یکی ازعزیزان راکه ازدست داده اید،بخاطرآوریدوببنید.
سوال ۲:چشمهای اوچه می گویند؟
پاسخ :اودرحال تماشاکردن تصویری است،که در حافظه اش وجود نداردو آنراساخته است. VC
مثال ۱:اگراتاق خواب شمابه رنگ قرمزبود،آنراچگونه می دیدید.
مثال ۲:عنکبوتی رابرنگ آبی روی میزکارخودببینید.
مثال ۳:درذهن ببینید،که ستاره ها بر زمین می ریزند.
سوال ۳ :چشمهای اوچه می گویند؟
پاسخ :اودرحال شنیدن صدایاکلام یاآهنگی است درذهن که آن رابه خاطرآورده است .A
مثال ۱ :صدای پدر،مادریادوست خودرادرذهن بشنوید.
مثال ۲:آهنگی راکه دوست دارید،درذهن بشنوید.
مثال ۳:دعای افطارماه رمضان رابه یادآورید،ودرذهن بشنوید.
سوال ۴:چشمهای اوچه می گویند؟
پاسخ :اودرحال شنیدن صدا،کلام ،یاآهنگی است که درحافظه اش وجودنداردوآنراساخته است. AC
مثال ۱:خیال کنیداهل شهریاکشوردیگری هستید،وجمله ای
رابالهجه آن کشور(مثلاهندی )ویاآن شهررادرذهن خودبشنوید.
مثال ۲:باکلمات ماه ،آسمان ،زمین وسقوط یک جمله بسازید.
مثال ۳:سعی کنید،جملاتی راباآهنگ جدیدی بیان کنید.
سوال ۵:چشمهای اوچه می گویند؟
پاسخ :اوباخودش درحال حرف زدن است .AD
مثال ۱:چشمان خودراببندیدوراجع به برنامه های آینده باخودتان حرف بزنید.
مثال ۲:درباره عظمت پروردگارعالم وخلقت آسمانهاوزمین تفکرکنید.
مثال ۳:فرض کنیدازدست یکی عصبانی هستید،وباخوددرباره اوحرف می زنید.
سوال ۶:چشمهای اوچه می گویند؟
پاسخ :اودرحال احساس کردن چیزی است(گرما،سرما،دردو...)K
مثال ۱:احساس کنیدکه کودک خودرانوازش می کنیدوازاین نوازش لذت می برید
مثال ۲:احساس کنیدعضلات بدن شماشل شده ودرآرامش کامل هستید.
مثال ۳:احساس کنیدقطعه یخی دردست دارید،سرمای آن راحس کنید.
سوال ۷:چشمهای اوچه می گویند؟
پاسخ :اودرحال تمرکزاست مثلادرحال تماشای تلویزیون یادرحال رانندگی است. ویامثلاروی چهره شماتمرکزکرده وبه سخنان شماگوش می دهد.
حالات مختلف فوق رامی توان دریک تصویربرای راحت بخاطرسپردن به صورت نمودارمقابل نشان داد.
VR VC
AR AC
AD K
توجه داشته باشیم ،کلیه مواردفوق برای افرادراست دست می باشدوبرای افرادچپ دست، نموداربه صورت مقابل خواهدبود. VC VR
AC
AC
K AD
مثال کاربردی ۱:
بافرض اینکه حسن راست دست است .
حسن امروزبه مدرسه نرفته وبه جای آن بایکی ازدوستانش به سینمارفته .پدرحسن توسط مدیرمدرسه ازغیبت حسن مطلع شده است .حسن وارد خانه می شود.
پدر:حسن ازمدرسه اطلاع داده اندامروزغیبت کرده ای ،کجابودی ؟
حسن :درس مهمی نداشتیم بادوستم رفتیم به کتابخانه .(چشمهای حسن باخلق تصویری ازخودودوستش درکتابخانه به سمت بالاوراست حرکت می کند).
پدر(که آگاهی کافی ازحرکت چشمهارادارد):حسن درست نمی گویی ،کتابخانه نبوده ای .
مثال کاربردی ۲:
درمثال فوق حسن هنگام برگشت به خانه پیش بینی می کندممکن است پدرش ازغیبت اومطلع شده لذاباخودمی گوید،اگرپدرم پرسیدکجابودی خواهم گفت ،کتابخانه رفته بودیم .وبه این ترتیب اوتصویری راکه اوودوستش درکتابخانه هستند،درذهن وخاطر می سپارد.
حسن واردخانه می شود!
پدر:حسن امروزبه جای مدرسه کجارفته بودی ؟
حسن :درس مهمی نداشتیم، بادوستم رفتیم کتابخانه .(چشمهای حسن بایادآوری تصویری که خودودوستش قبلابه خاطرسپرده بود،به سمت بالاوچپ حرکت می کند،که علامت راستگویی است. )
پدر(که آگاهی ازحسن ودروغهایش دارد):گفتی بادوستت رفته بودی به کتابخانه ،تعریف کن، چه کتابی رامطالعه کردی ؟
حسن :(درحالی که چشمانش سمت بالاوراست حرکت می کند،یعنی درحال خلق کتابی است که بایدنام ببرد،نام کتابی رامی گوید.
پدر:جلدکتاب چه رنگی بود؟
حسن باهمان حالت قبلی چشمان ،رنگ کتاب رااعلام می کند.
پدر:حسن درست نمی گویی من به آسانی تشخیص می دهم که به کتابخانه نرفته ای ،بگوکجابودی ؟
البته خوانندگان عزیزبایدتوجه داشته باشند،استثنائات زیادی وجوددارد،که بایستی مدنظرداشته باشند،وبدون تمرین کافی درموردافرادبه قضاوت ننشینند.
به عنوان مثال: تعدادی ازافرادبعلت بیماریهای چشم کنترل دقیقی روی حرکت چشم خودندارند.ویاافرادی که ازهردودست برای نوشتن ،غذاخوردن و...استفاده می کنند،وراست دست یاچپ دست بودن آنان، مشخص نیست نبایدموردقضاوت قرارگیرند.
حرکت چشمها،دربعضی افرادکاملاواضح، ودربعضی بسیارجزئی است. وتنهاافرادی که دارای تمرینات وتجربیات کافی باشند،می توانندازاین حرکات آنچه راکه درذهن دیگران می گذردبخوانند.(اینکه تشخیص درحال تصویرسازی ویاصداسازی ویایادآوری تصویروصدادرذهن است ویادرحال احساس چیزی، ویادرحال حرف زدن باخوداست .)
نگاه کردن به چشمان کسانی که باشماصحبت می کنند،بخصوص نگاه کردن به تلویزیون ودقت درحرکت چشمان مجریان تلویزیونی ،که مطالبی رابیان می کنندمی توانند،به شمادرسبک تجربه کمک کند.