با چه نشانه هایی فرزندمان به بیش فعالی دچار می شود چگونه می توانیم متوجه این عارضه در کودکان شویم تا چه حد این اختلال بر زندگی فرزندمان تاثیر میگذارد را حل های موثر و مفید پزشکی و درمانی در این رابطه را در ادامه برایتان آورده ایم

اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD) بیماری مزمنی است که میلیون ها کودک به آن مبتلا هستند و بعضی از اوقات در بزرگسالی هم ادامه دارد. بیماری بیش فعالی شامل ترکیبی از مشکلات از قبیل مشکل در حفظ توجه، فعالیت زیاد و رفتارهای ناگهانی است. کودکانی که دچار بیش فعالی هستند ممکن است دچار ناراحتی هایی از جمله عزت نفس پایین، مشکل در ارتباط برقرار کردن و عملکرد ضعیف در مدرسه بشوند.

هرچند راهی برای درمان بیش فعالی وجود ندارد، اما می توان با داروها و مشاوره شدت آن را کم کرد. تشخیص و درمان به موقع بیش فعالی تاثیر زیادی بر نتیجه حاصل شده دارد.

نشانه های بیماری بیش فعالی

کودکانی که دچار (ADHD) هستند نشانه هایی از خود بروز می دهند که شامل موارد زیر است:

• پرحرفی
• مشکل در توجه کردن
• خیال بافی پی در پی
• مشکل در دنبال کردن دستورالعمل ها و تظاهر به گوش نکردن
• مشکلات پی در پی در انجام وظایف و فعالیت ها
• فراموشکار هستند و مواد مورد نیاز خود از جمله کتابها ، مدادها و اسباب بازی هایشان را گم می کنند
• مشکل در اتمام درس و مشق مدرسه، کارهای عادی و سایر وظایف
• راحت گیج و پریشان می شوند
• بی قراری و بخود پیچیدن
• مشکل در نشستن و ثابت ماندن
• برهم زدن صحبت و بازی دیگران
• مشکل در انتظار برای رسیدن نوبتشان

بیشفعالی در پسران بیشتر از دختران رخ می دهد و علایم بیش فعالی در بین دو جنس نیز ممکن است متفاوت باشد. در پسران این علائم بیشتر به صورت تحرک و فعالیت زیاد و در دختران بشکل بی توجهی خود را نشان بدهد.

چه چیزهایی بیش فعالی نیست

توجه داشته باشید که تمام علایمی که در بالا ذکر شد اگردر دوره های کوتاه  و یا غیر پی در پی رخ دهد طبیعی بوده و علامت بیش فعالی نمی باشند. همچنین کودکان در بعضی از موقعیت ها و بیماری های زیر علایمی همچون بیش فعالی از خود نشان می دهند:

• تغییرات ناگهانی زندگی مانند طلاق، مرگ اعضای خانواده و یا تغییر منزل
• تشنج های کشف نشده
• اضطراب
• افسردگی
• بیماریهایی که برروی مغز تاثیر می گذارند

دلایل بیش فعالی

هرچند دلیل قطعی بیش فعالی هنوز ناشناخته است اما بعضی از عوامل موثر عبارتند از:

• افرادیکه والدین یا برادران و خاهرانشان دچار بیش فعالی یا بیماری ها روانی دیگر هستند(رابطه خونی)
• آلودگی های محیطی، مانند سرب که در همه جا یافت می شود
• مادران معتاد، الکلی و یا سیگاری
• مسمومیت جنین در دوران بارداری
• نوزادهای نارس و زودرس

عوارض و خطرات بیش فعالی

بیش فعالی می تواند زندگی را برای کودکان سخت کند، کودکانی که بیش فعالی دارند:

• معمولا در مدرسه و کلاس با دیگر کودکان مشاجره و درگیری دارند.
• صدمات و اتفاقات دیگری نسبت به سایر کودکان برای آنها پیش می آید.
• عزت نفس پایینی دارند.
• مشکل با تعامل و برقراری ارتباط با همسالان و بزرگسالان.
• ریسک معتاد و یا الکلی شدن و یا سایر رفتارهای بزهکارانه در آنها بیشتر است.

هرچند بیش فعالی باعث ابتلا به بیماریهای دیگر نمی شوند، اما کودکان بیش فعال بیشتر از سایر کودکان در خطر ابتلاء به مشکلات زیر هستند:

• ناتوانی در یادگیری
• اضطراب
• افسردگی
• اختلال دو قطبی
• سندرم تورت (تیک های عصبی و لکنت زبان)
• دزدی، دعوا خراب کردن اموال دیگران(Conduct disorder)
• مخالت و گستاخی با بزرگترها (Oppositional defiant disorder)

درمان بیش فعالی

برای درمان بیش فعالی می بایست از برنامه ها و راهکارهای متنوعی استفاده کرد و درمان این بیماری فقط با دارو موثر و مفید نیست، در ادامه به بیان راهها و آموزشهایی که والدین با یادگیری آن می توانند به درمان کودک بپردازند، اشاره می کنیم و شما برای پیدا کردن درمان دارویی مناسب می بایست حتما به پزشک مراجعه کنید. بیاد داشته باشید درمان کودک چه از نوع دارویی و چه از نوع رفتاری می بایست با مشورت با پزشک صورت پذیرد.

از آنجایی که بیش فعالی بیماری پیچیده ای هست و افرادیکه به این بیماری دچار می شوند، مانند هم نیستند پس ارائه راهکاری موثر برای همه کودکان سخت است. اما بعضی از راهکارها و نکته های زیر می تواند به ایجاد فضایی مناسب برای درمان کودک موثر باشد.

• به کودکتان محبت و مهربانی کنید،‌ کودکان به اینکه به آنها توجه و محبت  شود و انها را تحسین کنند، نیاز دارند. این ابراز محبت می تواند هم به شکل بیان زبانی و هم به شکل لبخند، بغل کردن و نوازش محبت آمیز باشد.
•  در روز وقتی را برای آشنایی و صحبت با کودکتان بگذارید. سعی کنید این مدت فقط شما پیش او باشید و کودکان دیگر یا افراد دیگر مزاحم شما نشوند. در این مدت سعی به درک و تمرکز برروی نقاط مثبت کودکتان کنید.
• راههای برای افزایش عزت نفس کودکتان بیابید. کودکانی که دچار بیش فعالی هستند، معمولا در کارهای هنری و رزمی بهتر عمل می کنند. سعی کنید آنها را در کلاسهایی که دوست دارند ثبت نام کنید. توجه داشته باشید که بیشتر از حد توان فرزندتان از او انتظار نداشته باشید.
• برای  وی محیطی مربوط و مختص خودش بسازید و آنجارا به شکلی خاص و قابل تشخیص برای کودک سازماندهی کنید.
• موقع حرف زدن با فرزندتان آرام و شمرده صحبت کنید و هنگام صحبت با وی ارتباط چشمی برقرار نمایید.
• برنامه منظمی برای خواب، استراحت و غذا خوردن کودکان تنظیم کنید. کودکانی که دچار بیش فعالی هستند، به سختی می توانند خود را با تغییرات تطبیق دهند. اگر مجبورید تغییری ناگهانی در زندگی بدهید، حتما از قبل کودکتان را برای آن آماده کنید و درباره‌ ای تغییر از قبل به او اطلاع دهید.
• از استراحت کافی کودکانتان مطمئن شوید، خستگی علائم بیش فعالی را بدتر می کند.
• از موقعیت های ناراحت کننده برای کودکتان تا آنجا که می توانید دوری کنید. نشستن در سخنرانی های طولانی و یا خرید در فروشگاههای بزرگ و گیج کننده برای کودک، بعضی از انواع این موقعیت هاست.
• از تنبیه ها و دعواهای آرام، کوتاه و تاثیر گذار استفاده کنید. مانند قهری کوتاه مدت(البته اینقدر که کودک متوجه کارش بشود).
• صبور باشید. زمانیکه با کودکتان برخورد می کنید، حتی زمانیکه وی خارج از کنترل است، صبور باشید. صبر و آرامش شما می تواند به کودکتان هم در آرام شدن کمک کند.
• در درمان کودک واقع بین باشید و انتظار درمان یک شبه را نداشته باشید. برای درمان کودکتان برنامه طولانی مدت بریزید.
• به خودتان استراحت بدهید، اگر شما خسته و تحت فشار باشید، تاثیر کمتری در درمان کودک دارید.

کودکان دچار بیش فعالی در مدرسه

• از مسئولین مدرسه در مورد برنامه هایی که آنها برای کمک به کودکان بیش فعال دارند، سوال کنید. این برنامه ها شامل، سنجش کودک، تنظیم برنامه درسی برای کودک دچار بیش فعالی، تغییر در ظاهر کلاس، تکنیک ها آموزشی مناسب کودکان بیش فعال و همکاری بین والدین و معلمان می شود.
• با معلمان کودکتان صحبت کنید و از کارهایی که آنها برای کمک به کودکتان در کلاس انجام می دهند، حمایت نمایید. مطمئن شوید که معلم کودکتان را از نزدیک بررسی می کند و منعطف و صبور است.
• داشتن رایانه در کلاس هم می تواند به کودک کمک کند، چراکه کودکانی بیش فعال ممکن است در نوشتن با دست مشکل داشته باشند.

داروهای درمان بیش فعالی

قبلا توضیح دادیم که تجویز دارو باید زیر نظر پزشک باشد و نام این داروها را فقط برای اطلاعات عمومی شما بیان می کنیم، این داروها به دوسته محرک و غیر محرک تقسیم می شود.

داروهای محرک:

• آدرال و آدرال ایکس آر
• کنسترا
• دکسدرین (Dexedrine)
• فوکالی و فوکالین ایکس آر (Focalin )
• Metadate CD and Metadate ER
• متیلین و متیلین ای آر
• ریتالین، ریتالین اس آر و ریتالین ال ای
• ویوانسه
• کوییلیوانت ایکس آر

داروهای غیرمحرک:

• استراترا
• اینتونیو
• کاپ وای

توجه داشته باشید که این قسمت فقط برای اطلاعات عمومی بوده و استفاده این داروها بدون تجویز پزشک خطرناک است.