هیپوکالسمی و عوارض آن

هیپوکالسمی عبارت است از میزان کمتر از معمول کلسیم خون. میزان کلسیم افراد بزرگسال باید بین 4.5 تا 5.5 میلی اکی والان در لیتر باشد. برای داشتن استخوان ها و دندان های مستحکم و سالم و همچنین برای عملکرد خوب عضلانی و عصبی باید میزان کلسیم بدن کافی باشد. این میزان توسط عملکرد هورمون پاراتیروئید، روده و کلیه ها حفظ می شود.

عوامل ایجاد هیپوکالسمی

کمبود میزان ویتامین D بدن

نارسایی کلیوی مزمن

کمبود منیزیم

مصرف الکل

برخی از انواع سرطان خون یا مشکلات خونی

مصرف بی فسفات ها

مصرف داروهای ادرارآور، انسولین، ملین ها، استروژن و غیره

مصرف کافئین و لیموناد زیاد

علائم رایج هیپوکالسمی یا کمبود کلسیم

اگر عادت دارید غذایتان را شور میل کنید کمی گوش به زنگ باشید. خوردن غذاهای شور و خالی کردن نمکدان در بشقاب خطر دفع کلسیم از طریق ادرار را افزایش می دهد

* تحریک پذیری عصبی عضلانی. یعنی اینکه عملکرد عصب ها و عضلات تحت تأثیر قرار گرفته و دچار کرامپ یا اسپاسم می شوند. این مشکل در پاها و بازوها بیشتر دیده می شود.

* گزگز در انگشتان تا لرزش این مناطق

* افسردگی و عصبانیت

* سرگیجه و از دست دادن تعادل بدن

* تپش قلب

* افزایش دفع ادرار و احساس درد بعد از ادرار کردن

* احساس کمبود هوا و درد در ناحیه قفسه سینه

* التهاب لب ها

* حالت تهوع و بی اشتهایی

* اسهالی که بعد از دو روز برطرف نمی شود

کدام مواد غذایی هیپوکالسمی می آورد؟

برای حفظ سلامت استخوان ها باید بدانید که زیاده روی در مصرف برخی مواد غذایی مانع از جذب کلسیم شده یا این ماده معدنی را از بدن دفع می کنند. این مواد غذایی عبارتند از:

پروتئین های حیوانی

اگر رژیم غذایی تان حاوی میزان زیادی گوشت قرمز، گوشت مرغ و تخم مرغ است ممکن است که در سوخت و ساز بدن اختلالی پیش آمده و این امر بزرگترین عامل دفع کلسیم خون محسوب می شود. بدون شک نمی شود پروتئین را از برنامه غذایی حذف کرد. مانند همیشه توصیه طلایی در پرهیز از افراط است.

سدیم

اگر عادت دارید غذایتان را شور میل کنید کمی گوش به زنگ باشید. خوردن غذاهای شور و خالی کردن نمکدان در بشقاب خطر دفع کلسیم از طریق ادرار را افزایش می دهد. برای پیشگیری از این مسئله لازم است که از پاشیدن نمک اضافه به غذاها خودداری کرده و مصرف غذاهای کنسروی، اسنک های شور، غذاهای آماده و صنعتی و فست فودها را تا حد امکان کاهش دهید. توصیه می کنیم بعد از آوردن غذا سر سفره از نمک زدن به آن بپرهیزید و به طور کلی نمکدان را از سفره هایتان جمع کنید. باید بدانید که بدن ما روزانه به فقط 2 گرم نمک نیاز دارد نه بیشتر!

مصرف دخانیات

درست است که سیگار و به طور کلی دخانیات غذا محسوب نمی شوند اما این مواد جزو پرمصرف ترین های روزانه محسوب می شوند و تأثیر زیادی در نابودی کلسیم دارند. افرادی که سیگار می کشند به میزان زیادی در معرض کمبود کلسیم قرار دارند. این مشکل به ویژه در خانم های بالای 40 سال و بعد از یائسگی بیشتر است. بنابراین توصیه می شود علاوه بر حفظ سلامت قلب بلکه برای داشتن اسکلتی قوی تر سیگار را ترک کنید.

قند زیاد

خیلی از افراد عاشق طعم شیرین و مشتری دائم نوشابه هستند. مصرف این قبیل نوشیدنی ها بدترین ظلمی است که در حق استخوان هایتان می کنید. چون علاوه بر این که حاوی میزان زیادی قند و گاز هستند بلکه سرشار از فسفر نیز هستند که میزان زیاد آن مانند گوشت زیاد باعث اسیدی شدن بدن شده و کلسیم را نابود می کند.

الکل، قهوه و محصولات تصفیه شده

الکل، قهوه و محصولات تصفیه شده مانند نان سفید، برنج، آرد بدون سبوس و قند باعث کلسیم زدایی از بدن می شوند. چون زمینه دفع تمام مواد معدنی و از جمله کلسیم را از بدن فراهم می کنند.

تکلیف محصولات لبنی چیست؟

محققان دانشگاه هاروارد محصولات لبنی را از برنامه غذایی تعدادی از شرکت کننده ها حذف کردند. آن ها دریافتند برخلاف باورهای رایج، محصولات لبنی تأثیر چندانی در تأمین کلسیم مورد نیاز بدن ندارند.

قهوه و محصولات تصفیه شده مانند نان سفید، برنج، آرد بدون سبوس و قند باعث کلسیم زدایی از بدن می شوند. چون زمینه دفع تمام مواد معدنی و از جمله کلسیم را از بدن فراهم می کنند

به عقیده این متخصصان شیر ضرورتاً مورد نیاز بدن انسان نیست و به محض اینکه انسان دوره شیرخوارگی را پشت سر می گذارد باعث اسیدی شدن خون می شود. یعنی اینکه تعادل اسیدی-قلیایی بدن به هم می زند. این مسئله صرفاً به شیر و محصولات لبنی مربوط نمی شود و گوشت قرمز، استرس، بی تحرکی، کمبود آب بدن و غیره نیز چنین تأثیری دارند.

همان طور که اشاره شد اسیدی شدن بدن به معنای از بین رفتن کلسیم خون است. بدن تلاش می کند که این عدم تعادل را با فسفر جبران کند. متأسفانه بعد از گرفتن ذخیره فسفر و بعد از تنظیم pH بدن کلسیم را از دست می دهد. بنابراین به نظر می رسد مصرف زیاد و بی رویه محصولات لبنی نه تنها برای استخوان ها خوب نیست بلکه ممکن است باعث از بین رفتن کلسیم بدن شود. از عوارض دیگر برهم خوردن تعادل pH بدن می توان به تحریک پذیری عصبی، کمبود تمرکز، خستگی مزمن، آسیب پذیری در برابر بیماری ها، آلرژی ها یا قرار گرفتن بیشتر در معرض عفونت ها اشاره کرد.
چگونه می توان اثرات مواد غذایی نابودکننده کلسیم را کنترل کرد؟

اگر رژیم غذایی سرشار از مواد غذایی نابودکننده کلسیم است باید برای خنثی کردن آن از مواد غذایی پرکلسیم استفاده کرد. مشکل اینجاست مواد غذایی نابودکننده کلسیم در عین حال فسفر نیز دارند که برای بهبود عملکرد بدن در ناحیه مغز، قلب، عضلات، بافت ها، استخوان ها، سوخت و ساز پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها و همچنین برای حفظ انرژی بدن لازم است. فسفر در مراحل رشد کودک ضروری است و در این دوران باید تعادل جذب این ماده معدنی بیشتر رعایت شود و مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم مانند محصولات لبنی (بدون افراط)، سبزیجات برگ سبز، کنجد، بادام، خرما، انجیر، کشمش، مرکبات (پرتقال، لیموترش، گریپ فروت)، کیوی، شاه توت، تمشک، پاپایا، شلغم، کرفس، هویج، کلم ها، پیاز، تره فرنگی، آرتیشو، آندیو یا کاسنی فرنگی، گل کلم و جلبک ها افزایش داده شود.

در حالت کلی بهتر است از افراط و تفریط بپرهیزید. مواد غذایی حاوی کلسیم را دریابید. میزان ویتامین D بدنتان را افزایش دهید. برای این کار روزانه در معرض نور خورشید باشید و ماهی نیز میل کنید. علاوه بر این از بی تحرکی نیز به شدت دور باشید.

منبع : ایران مطلب

علائم هایپرکلسمی

هایپرکلسمی خفیف ممکن است منجر به بروز علائم نشود، در حالی که هایپرکلسمی جدی تر و شدیدتر می تواند باعث موارد زیر شود:

تشنگی زیاد و تکرر ادرار. کلسیم زیاد یعنی کلیه ها باید بیشتر کار کنند. در نتیجه فرد بیشتر ادرار می کند این امر منجر به کم آبی بدن و افزایش تشنگی می شود.

معده درد و مشکلات گوارشی. کلسیم بیش از حد می تواند باعث بروز ناراحتی معده، شکم درد، حالت تهوع، استفراغ و یبوست شود.

استخوان درد و ضعف عضلانی. هایپرکلسمی باعث آزاد شدن بیش از حد کلسیم در استخوان ها می شود. این فعالیت غیرطبیعی استخوان ها می تواند منجر به بروز درد و ضعف عضلانی شود.

گیجی، بی حالی و خستگی. سطح کلسیم زیاد در خون می تواند بر مغز تاثیر بگذارد و باعث بروز علائمی شود.

اضطراب و افسردگی. هلیپرکلسمی بر سلامت روان تاثیر می گذارد.

فشار خون بالا و ریتم غیرطبیعی قلب. سطوح بالای کلسیم می تواند فشار خون را افزایش داده و منجر به ناهنجاری های الکتریکی شود که ریتم قلب را تغییر داده و فشار را افزایش می دهد.

بیشتر بخوانید: کاهش اشتها با مصرف کلسیم

علل بروز افزایش کلسیم در خون

تعدادی از عوامل و شرایط زمینه ای می توانند باعث افزایش کلسیم خون شوند. این شامل:

غدد پاراتیروئید بیش فعال

غدد پاراتیروئید سطح کلسیم را کنترل می کنند. در صورت کار بیش از حد می تواند منجر به هایپرکلسمی شود. هنگام بزرگ شدن غدد پاراتیروئید یا زمانی که باعث رشد غیرسرطانی ایجاد می شود بیش فعالی رخ می دهد.

داشتن غدد پاراتیروئید بیش از حد فعال هایپرپاراتیروئیدیسم نامیده می شود. این از شایع ترین علت هایپرکلسمی محسوب می شود. هایپرپاراتیروئیدیسم به طور معمول در افراد بین 50 تا 60 سال تشخیص داده می شود، همچنین در زنان تا سه برابر بیش از مردان شایع است.

سطح ویتامین D بیش از حد

ویتامین D باعث جذب کلسیم در روده می شود. پس از جذب این ماده معدنی مفید وارد جریان خون می شود. 10 تا 20 درصد کلسیم در رژیم غذایی به طور معمول جذب می شود، در حالی که بقیه از طریق مدفوع دفع می شود. با این حال، مقادیر بیش از حد ویتامین D باعث جذب بیشتر کلسیم در بدن می شود که منجر به بروز هایپرکلسمی می شود.

در سال 2012، برخی از محققان دریافتند مکمل درمانی با دوز بالای ویتامین D می تواند باعث افزایش سطح کلسیم خون شود. از این مکمل ها در درمان بیماری ام اس و سایر بیماری ها استفاده می شود. هیئت غذا و تغذیه در ایالات متحده دوزهای بالای ویتامین D را بیش از چهار هزار واحد بین المللی در روز تعریف می کند. دوز توصیه شده روزانه برای بزرگسالان 600 تا 800 واحد بین المللی در روز است.

سرطان

در صورت ابتلای فرد به سرطان این امر باعث هایپرکلسمی می شود. سرطان هایی که به طور معمول منجر به این بیماری می شوند عبارتند از:

سرطان ریه

سرطان پستان

سرطان های خون

در سال 2013، تخمین زده شد هر سال بیش از دو درصد از کلسترول خون رنج می برند، همچنین همه بیماران سرطانی در ایالات متحده تا 30 درصد از افراد مبتلا به سرطان در طول بیماری سطح بالایی از کلسیم خواهند داشت. در صورت سرایت سرطان به استخوان این امر خطر ابتلا به هایپرکلسمی را افزایش می دهد.

سایر شرایط بیماری

فراتر از سرطان شرایط زیر باعث افزایش سطح کلسیم می شود:

بیماری سل

سارکوئیدوز

بیماری تیروئید

بیماری مزمن کلیوی

بیماری غده فوق کلیوی

عفونت های قارچی شدید

کاهش تحرک

افرادی که قادر به حرکت طولانی مدت نیستند نیز در معرض ابتلا به هایپرکلسمی قرار دارند. هنگام کم کاری، استخوان ها ضعیف شده و کلسیم بیشتری را در جریان خون آزاد می کنند.

کم آبی شدید

افرادی که از شدت زیاد کم آبی رنج می برند، آب کمتری در خون خود دارند که غلظت کلسیم را در جریان خون افزایش می دهد. با این حال، این عدم تعادل به طور معمول هنگامی که فرد به میزان کافی هیدراته می شود قابل اصلاح است.

در برخی موارد، سطح بالای کلسیم می تواند منجر به کم آبی شدید بدن شود. برای پزشکان مهم است نخستین مورد را شناسایی کنند: سطح بالای کلسیم یا کم آبی بدن.

داروها

مصرف برخی از داروها می توانند غده پاراتیروئید را بیش از حد تحریک کنند و این امر منجر به هایپرکلسمی می شود. یک مثال لیتیوم است که گاهی برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شود.

عوارض هایپرکلسمی

بدون درمان مناسب هایپرکلسمی می تواند با موارد زیر همراه باشد:

پوکی استخوان

با گذشت زمان، استخوان ها

مقدار زیادی کلسیم را در جریان خون آزاد کنند. این امر باعث می شود استخوان ها نازک تر یا کمتر متراکم شوند. با آزاد شدن کلسیم پوکی استخوان ایجاد می شود. افراد مبتلا به پوکی استخوان در معرض خطر زیر هستند:

شکستگی استخوان

ناتوانی قابل توجه

از دست دادن استقلال

بی حرکتی طولانی مدت

انحنای ستون فقرات

در طول زمان استخوان کوتاه تر می شود

سنگ کلیه

افراد مبتلا به هایپرکلسمی در خطر ایجاد کریستال کلسیم در کلیه های خود هستند. این بلورها می توانند به سنگ کلیه تبدیل شوند که اغلب بسیار دردناک هستند، همچنین می توانند منجر به آسیب کلیه شوند.

نارسایی کلیه

با گذشت زمان، هایپرکلسمی شدید می تواند کلیه های فرد را از عملکرد صحیح باز دارد. اگر کلیه ها در پاکسازی خون، تولید ادرار و دفع موثر مایعات از بدن موثر نباشند یه این عارضه نارسایی کلیه گفته می شود.

مشکلات سیستم عصبی

در صورت عدم درمان، هایپرکلسمی شدید سیستم عصبی را مختل می کند. اثرات احتمالی عبارتند از:

گیجی

زوال عقل

خستگی

ضعف

کما

به کما رفتن در این وضعیت جدی است به گونه ای که حتی می تواند زندگی فرد را تهدید کند.

بیشتر بخوانید: آیا کلسیم باعث کاهش وزن میشود؟

ضربان نامنظم قلب

هنگامی که ضربان های الکتریکی از طریق آن حرکت کرده و منقبض می شوند قلب می تپد. کلسیم در تنظیم این فرایند نقش دارد و مقدار زیاد کلسیم می تواند منجر به نامنظم شدن ضربان قلب شود.

تشخیص هایپرکلسمی

هر فردی که علائم هایپرکلسمی را تجربه می کند باید با تجویز پزشک آزمایش های خون انجام داده تا بر اساس آن تشخیص داده شود. فرد مبتلا به هایپرکلسمی خفیف ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و این بیماری تنها پس از آزمایش خون معمولی تشخیص داده می شود.

این آزمایش میزان کلسیم خون و سطح هورمون پاراتیروئید را بررسی می کند. اینها می توانند عملکرد سیستم بدن مانند سیستم های مربوط به خون و کلیه ها را نشان دهند. پس از تشخیص هایپرکلسمی، پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری انجام دهد، مانند:

نوار قلب برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب

اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی سرطان ریه یا عفونت

ماموگرافی برای بررسی سرطان پستان

اسکن سی تی یا ام آر آی برای بررسی ساختار بدن و اندام ها

جذب سنجی اشعه ایکس دوگانه که به طور معمول به عنوان اسکن DEXA شناخته می شود، برای اندازه گیری تراکم استخوان

درمان هایپرکلسمی

افراد مبتلا به هایپرکلسمی خفیف ممکن است به درمان نیازی نداشته باشند و سطح آن با گذشت زمان به حالت عادی بازگردد. پزشک سطح کلسیم و سلامت کلیه ها را زیر نظر می گیرد. اگر سطح کلسیم همچنان در حال افزایش باشد یا به خودی خود بهبود نیابد به احتمال زیاد آزمایش بیشتر توصیه می شود.

برای افراد مبتلا به هایپرکلسمی شدیدتر، کشف علت مهم است. پزشک درمان هایی را برای کاهش سطح کلسیم و جلوگیری از بروز عوارض تجویز می کند. درمان های احتمالی شامل مایعات داخل وریدی و داروهایی مانند کلسی تونین یا بیس فسفونات است.

اگر غدد پاراتیروئید بیش از حد فعال، ویتامین D بیش از حد یا بیماری دیگری باعث هایپرکلسمی شود پزشک بیماری های زمینه ای را درمان می کند. فردی که رشد غیرسرطانی روی غده پاراتیروئید دارد ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی داشته باشد.

جلوگیری از هایپرکلسمی

برخی تغییرات در شیوه زندگی می تواند به حفظ سطح کلسیم و سلامت استخوان ها کمک کند. این شامل:

نوشیدن مقدار فراوان آب. هیدراته ماندن سطح کلسیم خون را کاهش داده و از بروز سنگ کلیه جلوگیری می کند.

ترک سیگار. سیگار کشیدن می تواند باعث تحلیل استخوا ها شود. ترک سیگار علاوه بر بهبود سلامت استخوان ها خطر ابتلا به سرطان و سایر مشکلات سلامتی را کاهش می دهد.

ورزش و تمرینات قدرتی. این گزینه ها باعث تقویت و سلامت استخوان ها می شود.

پیروی از دستورالعمل های مربوط به مصرف داروها و مکمل ها. انجام این کار خطر مصرف بیش از حد ویتامین D و ایجاد هایپرکلسمی را کاهش می دهد.

مشکلات ناشی از سطح بالای کلسیم

هایپرکلسمی مضر است زیرا می تواند منجر به بروز سنگ کلیه، نارسایی کلیه، زوال عقل، گیجی، پوکی استخوان و مشکلات قلبی شود، همچنین هایپرکلسمی شدید منجر به کما رفتن بیمار نیز می شود. برای جلوگیری از بروز هرگونه عارضه ای باید مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم را به میزان متوسط ​​مصرف کرد. در اینجا فهرستی از مواد غذایی سرشار از کلسیم وجود دارد که نباید در مصرف آنها زیاده روی شود.

پنیر

پنیر جدا از خوشمزه بودن منبع عالی کلسیم محسوب می شود، اما مصرف زیاد آن منجر به افزایش وزن و بروز مشکلات دیگری نیز می شود.

اسفناج

بدون شک سبزی های دارای برگ سبز قسمت مهمی از رژیم روزانه به شمار می آیند. بر اساس اظهارات کارشناسان، هر روز باید 2.5 فنجان سبزی های دارای برگ سبز مصرف شود، اما وجود ترکیباتی مانند اگزالات در اسفناج در صورت مصرف بیش از حد منجر به تولید سنگ کلیه می شود.

آجیل

آجیل منبع خوبی از کلسیم و چربی های سالم محسوب می شود، اما مصرف بیش از حد آن کالری اضافی به رژیم غذایی اضافه می کند در نتیجه باعث افزایش وزن و بروز سایر مشکلات مربوط به هایپرکلسمی می شود.

لوبیا

لوبیا، سبزی های سبز سالم منبع خوبی از کلسیم، فیبر و پروتئین هستند. بر اساس اظهارات پزشکان هر فردی باید هر روز حدود 2.5 فنجان سبزی های سبز مصرف کند، اما دوباره باید تاکید شود مصرف زیاد آن می تواند منجر به چربی ناسالم شکمی و افزایش وزن شود.

شیر سویا

شیر سویا به عنوان منبع غنی کلسیم در بین گیاهخواران بسیار محبوب است، اما ایزوفلاون موجود در شیر سویا منجر به بروز مشکلاتی برای باروری و سایر مشکلات سلامتی مزمن می شود.

چشم انداز

چشم انداز بیماری برای افراد بستگی به علت و شدت هایپرکلسمی دارد. هایپرکلسمی خفیف شاید به درمان نیاز نداشته باشد. در صورت جدی تر شدن وضعیت پزشک داروهایی را برای کاهش سطح کلسیم و درمان علت اصلی بروز آن تجویز کند. در نظر داشته باشید هر فردی که علائم هایپرکلسمی را تجربه می کند باید به پزشک مراجعه کند.

مترجم: الهه زارعی