هورمون های بانوان در دوره میانسالی با تغییرات مختلفی مواجه خواهند شد به این تغییرات منوپوز و پره منوپوز گفته می شود هر یک از این دوره ها مشکلات و علائم مخصوص به خود را دارند که خانم هایی که در معرض یائسگی هستند با آن ها دست و پنجه نرم می کنند.
◊ تعریف منوپوز
- گذشت یکسال از آخرین قاعدگی
- قطع قاعدگی حتی با گر گرفتگی نمی تواند دلیل بر یائسگی باشد بلکه نشان دهنده مرحله پره منوپوز یا ترانزیشنال می باشد.
◊ دوره گذر
دوره تغییر طول سیکل قاعدگی (بیش از ۷ روز اختلاف با سیکل طبیعی) با سطوح بالایFSH است.
پایان این مرحله و شروع یائسگی، ۱۲ ماه پس از آخرین قاعدگی (آمنوره) قطعی می گردد.
ضمن گذر از دوران انتقال، افت سطح استرادیول منجر به بروز حملات گر گرفتگی، آتروفی واژن و تسریع در کاهش توده استخوانی(BMD )می شود.
سن یائسگی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد.
ارتباط قوی بین سن یائسگی مادران و دختران حاکی از ژنتیکی بودن این صفت است.
عوامل محیطی پیشگوئی کننده یائسگی زودرس از قبیل:
- سیگار
- BMI
- زندگی در ارتفاعات
- چپ دست ها
- گیاهخواری و رژیم غذائی نامناسب
- قاعدگی نامنظم در اوایل دهه ۵ زندگی
کاهش تعداد فولیکول ها
کاهش تعداد سلولهای گرانولوزا
افزایش FSH
افزایش استرادیول: هیپرپلازی آندومتر، AUB وسرطان آندومتر
افزایش LH
کاهش استروژن: گرگرفتگی، واژینیت آتروفیک، استئوپروز، اورتریت های مکرر غیر باکتریال
◊ طبقه بندی منوپاز
Θ براساس سن
- منوپاز پیش رس : کمتر از 40سال
- منوپاز زودرس : قبل از 45 سال
- منوپاز طبیعی : بین 55-45 سال
- منوپاز دیررس : بالای 55 سال
Θ براساس علت در موارد غیر طبیعی
- خودبخود ⇐ سندرم ترنر
- به علت جراحی، رادیو تراپی، شیمی درمانی، دارویی
◊ شایعترین اختلالات دوران پیش منوپاز و منوپاز
- آشفتگی های نورواندوکرین در دوران گذار
- کوتاه شدن فاز فولیکولار
- نامنظم شدن قاعدگی
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- بی خوابی
- تغییرات خلقی
- اضطراب
- تحریک پذیری
- نقصان در حافظه و تمرکز
♦ نکته مهم ⇓ ⇓ ⇓
- آتروفی واژن می تواند موجب دیسپارونی شود ولی الزاما به معنی کاهش لوبریکاسیون نیست.
- ادامه فعالیت جنسی می تواند از آتروفی واژن و دستگاه تناسلی تا حدی پیشگیری نماید.
- منوپاز ایجاد شده به علت جراحی در مقایسه با منوپاز طبیعی با عوارض بیشتری همراه است.
- در خصوص انجام Bso به شکل روتین همراه با هیسترکتومی نظرات متفاوت است (پیشگیری از سرطان تخمدان)
- اگر اختلالات جنسی قبل از هیسترکتومی شدید بوده است، اغلب به دنبال عمل روابط جنسی بهتر خواهد شد.
Θ اختلالات قاعدگی در دوران پری منوپاز
- علت ⇐ اختلالات تخمک‌گذاری و عدم تعادل هورمونی (افزایش استروژن آندوژن)
Θ لکه‌بینی بعد از نزدیکی
- علت ⇐ آتروفی و خشکی واژن / واژینیت / سرویسیت / پولیپ و ضایعات سرویکس
Θ کانسرها
- علت ⇐ استفاده از هورمون درمانی(HRT) - کانسر ها شامل:سرطان پستان و اندومتر رحم
Θ مشکلات جنسی
◊ اثرات محرومیت از استروژن
- آتروفی مجرای تناسلی و خشکی واژن
- دیسپارونی
- کاهش میل جنسی
- افزایش خطر بیماری عروق کرونر
اگرچه اثر محافظتی استروژن بروز مشکلات کرونر در زنان را در مقایسه با مردان حدود ۱۰ سال به تاخیر می اندازد ولی نهایتا سکته های قلبی و مغزی شایعترین علل مرگ و میردر زنان هستند.
- کاهش تونوسیته عضلات کف لگن و کاهش فشار داخل پیش آبراه
- پوکی استخوان و شکستگی های پاتولوژیک (بویژه در سنین بالا)
تهیه و تنظیم: ساناز مطلبی خامنه کارشناس تغذیه و رژیم درمانی
منبع: دکتر سلام
لینک مرتبط: پیشگیری از ابتلا به یائسگی زودرس