پرفشاری خون مسئله ای است که جمعیت بشری گسترده ای را درگیر کرده است. مردم ایالات متحده نیز از این بیماری رنج می برند و در ایران نیز شمار زیادی از افراد نه تنها در سنین بالا، بلکه در سنین میانسالی و حتی جوانی با این مشکل دست به گریبانند.

این مشکل از دسته تهدیدکننده های سلامتی است که در صورت بالا بودن، احتیاج به یک فرایند طولانی مدت دارد که باید در طول سال ها عمر ادامه داده شود. این فرآیند شامل تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش کردن و کنترل وزن است. وجود رابطه بین رژیم غذایی و فشار خون، دارای مفاهیم مهمی برای پیشگیری و درمان پرفشاری خون است که حتی در صورت نیاز به درمان دارویی نیز باید رعایت شود، البته رعایت رژیم غذایی و مصرف داروها، تنها در صورتی مؤثر است که بیمار به دقت به توصیه های پزشک خود عمل کند. در این زمینه مراقبین بهداشتی باید آگاه باشند که در بسیاری موارد، به ویژه در بیماران مبتلا به پرفشاری خون خفیف، اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی، نیاز به دارودرمانی را رفع یا دوز دارو را کاهش می دهد. لازم به ذکر است که در برخی موارد، بیماری های کلیوی یا مشکل در غدد درون ریز و... می توانند منجر به پرفشاری خون شوند، ولی در بیش از درصد موارد علتی برای فشار خون بالا یافت نمی شود، که به آن «فشار خون بدون علت» می گویند. در واقع جنبش روی آوری به مواد خوراکی برای پیشگیری و درمان بیماری ها، چند سالی است که مورد توجه مجدد قرار گرفته، اما یافته های نوین در تأیید آن موجب شده که دامنه و سرعت این گرایش به طرز شگفت انگیزی افزایش یابد. اهداف تغذیه ای در افراد مبتلا به پرفشاری خون عبارتند از:

کاهش دریافت سدیم و چربی ها

افزایش دریافت پتاسیم و سایر مواد معدنی مفید

کاهش مصرف دخانیات

تشویق به رعایت عادات بهداشتی در خوردن غذا و تبعیت از رژیم غذایی متعادل

در واقع ویتامین های متعددی نیز وجود دارند که وجود آنها، برای تنظیم فشار خون و پیشگیری از بیماری های قلب و عروق بسیار کارآمد است. علاوه بر ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها و همچنین بیوفلاونوئیدها نیز در این زمینه نقش دارند. بعد از بحث ویتامین ها و مواد معدنی، پرداخت جزیی تر به برخی مواد غذایی که از اهمیت ویژه ای تعدیل چربی ها و فشار خون دارند، خالی از فایده نخواهد بود، زیرا اغلب داروهای فشارخون از طریق غیرمستقیم اثر کرده و غالبا ممکن است عوارض جانبی ناراحت کننده ای نظیر سرگیجه، ناتوانی جنسی، ضعف و خستگی مفرط و بی نظمی ضربان قلب و... ایجاد کنند، در عوض برخی مواد غذایی وجود دارند که می توانند باعث کاهش فشار بدون عوارض جانبی شوند.

کرفس:

دکتر الیوت در جریان پژوهش هایی دریافته است که در کرفس ترکیب شیمیایی با نام فتالید وجود دارد که روی عضلات نرم رگ های خونی اثر کرده و آن را گشاد می کند و از این طریق به شکل مستقیم و ساده در کاهش فشار خون، تأثیر دارد.

پیاز:

پیاز حاوی ماده ای به نام آدنوزین است و در ضمن دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی بوده که در انواع تیره آن مقدار بیشتری موجود است و در اصل پیاز را عامل مؤثری در پایین آوردن کلسترول و فشار خون و کاهش لخته شدن خون در سرخ رگ های قلب می دانند که به این لحاظ تأثیری کاملاً شبیه به آسپرین دارد.

سیر:

حداقل در هفده آزمایش بالینی نشان داده شده است که سیر قادر به تعدیل فشار خون است و میزان کاهش آن در اغلب آزمایش ها با خوردن میلی گرم سیر از پنج تا ده درجه است.

شنبلیله:

تحقیقات نشان داده است که گرد تخم شنبلیله آسیاب شده، کلسترول خون را پایین می آورد و ثانویه به آن، منجربه کاهش فشار خون خواهد شد. ماده ژله ای که از انواع فیبر قابل حل در آب به نام گالاکتومان است و در تخم شنبلیله وجود دارد، به اسیدهای صفراوی باند شده و موجب کاهش کلسترول حتی در حد تأثیر داروهای مصنوعی می شود.

چای سبز:

چای سبز سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی بسیاری از جمله: پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و… است. هر فنجان چای حدود ۲/۰ میلی گرم فلوئور دارد که در چای سبز از دیگر گونه های چای بیشتر است. وجود این مواد مغذی در چای سبز، آن را ماده مناسبی برای تعدیل فشار خون کرده و علاوه بر آن به حفظ سلامت اعصاب و عروق نیز کمک می کند.

خرما:

جداول علمی تعیین کرده است که نیاز روزانه بدن انسان به ماده معدنی منیزیم در حدود میلی گرم است در حالی که هر صد گرم خرما میلی گرم از این ماده معدنی مفید را داراست. بنابراین این میوه با دارا بودن طیف وسیعی از مواد معدنی که خاصیت کاهش فشار خون را دارند به راحتی و شایستگی می تواند به عنوان جایگزین شیرین کننده های تصفیه شده مثل قند و شکر قرار گیرد.

گلابی:

این میوه مفید و خوش طعم دارای ویتامین های مختلف و مقداری پروتئین بوده. همچنین حاوی چربی، قند طبیعی، منگنز، کلسیم و آهن است. تانن و املاح پتاسیم که در گلابی وجود دارد، برای مبتلایان به فشار خون بالا نافع است.

زیتون و برگ زیتون:

زیتون حاوی ویتامین های A و C و پیش ساز ویتامینA (بتا کاروتن) است. روغن زیتون در به تعادل رساندن چربی های خون، اثر فوق العاده ای دارد. دم کردن برگ زیتون نیز به مقدار یک قاشق غذاخوری در یک فنجان آب یکی از بهترین داروهای معالج ازدیاد فشار خون و انسداد مجاری صفراوی به شمار می آید. بدین طریق که روزانه الی فنجان از این دم کرده را به فواصل بنوشند.

تره فرنگی:

تره فرنگی، پیازچه و ترب به دلیل دارا بودن فیبرهای غذایی و همچنین ویتامین های گوناگون نظیر ویتامین های گروه B و C، همچنین گوگرد و موادی نظیر سلولز و ازت خواص ضد عفونی کنندگی داشته و در کنار آن قادر به کاهش فشار خون و چربی های خون است.

گوجه فرنگی:

گوجه فرنگی یک میوه، سبزی است که دارای ویتامین های اساسی مانند ویتامین C، ویتامین A و... است. لازم است که تمامی گوجه خورده شود(یعنی پوست، تخم و گوشت آن) تا اثرات مفید آن نمایان شود. در واقع آب گوجه فرنگی «خون گیاهی» نامیده می شود و برای پایین آوردن فشار خون (البته بدون افزودن نمک) از آن استفاده می کنند.

نمک:

ثابت شده که شیوع فشار خون بالا در مناطقی از جهان که مصرف نمک بالاست، بیشتر است. مصرف نمک زیاد از دوران شیرخوارگی پایه ای برای بالا رفتن فشار خون در سنین بالاتر خواهد شد. محدود کردن نمک در سالهای بعدی برای بازگرداندن فشار خون به سطح عالی کافی نیست و تا حدی منجر به بهبودی می شود. یک قاشق چایخوری نمک حاوی میلی گرم سدیم است که این مقدار معادل کل مقدار مصرفی توصیه شده روزانه را تشکیل می دهد.