زندگی در آسایشگاه‌های سالمندی، یکی از ترس‌های هر کدام از ما می‌تواند باشد. همه ما بارها شاهد برنامه‌های تلویزیونی بوده‌ایم که در آن، از تنهایی تلخ سالمندانی حرف زده شده که اتفاقا صاحب فرزند و خانواده هستند، اما مشغله‌های زندگی و گاه کم‌مهری باعث شده، این گروه از سالمندان اغلب چشم انتظار دیدار اعضای خانواده خود باشند و دوران طلایی زندگی خود را در غم و افسردگی سپری کنند.
همه می‌دانیم که اعضای خانواده، بیشترین نقش حمایتی و مراقبتی از سالمند را بر عهده دارند و هیچ فرزندی دوست ندارد؛ پدر و مادری را که تکیه‌گاه او در زندگی بوده‌اند، روانه خانه سالمندی کند اما دگرگونی‌های زندگی مدرن نه‌تنها ارزش‌هایی همچون مراقبت از سالمند در منزل را با چالش مواجه کرده بلکه مشکلات ناشی از مراقبت از سالمندان نیز موجب شده تا برخی، آسایشگاه را بهترین راهکارمراقبت از سالمندشان بدانند.
سپردن والدین به آسایشگاه هنوز برای بسیاری از فرزندان قابل پذیرش نیست، اما شاید وضعیت برخی سالمندانی که در خانه و میان اعضای خانواده خود زندگی میکنند نیز بهتر از ساکنان آسایشگاه‌ها نباشد، چرا که تعدادی از آنان نیز با بدرفتاری و پرخاشگری ناشی از خستگی اعضای خانواده در برابر مشکلات مراقبت از سالمند، مواجه هستند.
راهکار تجربه شده‌ای با عنوان خدمات مراقبت از سالمند در منزل در دنیا وجود دارد که نه‌تنها در ارتقای کیفیت زندگی سالمندان و سایر اعضای خانواده بسیار موثر است بلکه باعث کاهش سوءرفتار نسبت به سالمندان می‌شود.
جزئیات خدمات مراقبت در منزل
دکتر احمد دلبری، رئیس مرکز تحقیقات سالمندی نیز توجه و استفاده از این راهکار توصیه می‌کند و می‌گوید: ارائه خدمات مراقبت از سالمند در منزل که یک استراتژی پذیرفته شده در کشورهای مختلف است، هر روز در حال افزایش است. این خدمات شامل پرستاری روزانه ازسالمند، کمک به انجام کارهای روزانه همچون غذا دادن، توجه به زمان مصرف دارو، بلند کردن و راه بردن، حمام و توالت رفتن، لباس پوشیدن، رسیدگی به امور منزل، آشپزی، خرید، کمک در رفت و آمد به بیرون از منزل، خدمات اجتماعی همچون گردشگری و پرکردن اوقات فراغت، مراقبت‌ها و آموزش‌های پزشکی، مدیریت و کنترل درد، آموزش و کنترل بیماری‌ها، درمان‌های ورزشی، گفتار درمانی و در مجموع کمک و حمایت از فعالیت‌های روزمره زندگی سالمند می‌شود.
شاید این سوال مطرح شود که هزینه دریافت این خدمات بالاست و همه امکان استفاده از آن را ندارند.دکتر دلبری در پاسخ این دغدغه می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که با توجه به هزینه بالای نگهداری سالمندان توانمند و ناتوان در آسایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها برای مدت طولانی مخصوصا در استان تهران، استفاده از خدمات مراقبت سلامت در منزل مقرون به‌صرفه‌‌تر است. به همین دلیل مراکز ارائه‌دهنده این خدمات در دنیا رو به افزایش است. سالمندی که در عرض یک شب از خانواده جدا می‌شود با آسیب‌های جبران ناپذیری مواجه می‌شود که اتفاقا سرپرستان آنها را با هزینه‌های هنگفتی مواجه می‌کند.
فواید حضور سالمند در جمع خانواده
بهبود و تسریع روند درمان بین سالمندان آسیب دیده و بیمار، بالا بودن امنیت روانی سالمند به واسطه حضور در محیط امن خانواده، حفظ استقلال فردی و ارتباط راحت و صمیمانه با اعضای خانواده و دوستان از بزرگ‌ترین مزیت‌های دریافت خدمات مراقبت در منزل است.
دکتر دلبری تأکید می‌کند: خانواده‌ها می‌توانند از بسته‌های خدمات مراقبتی مطابق با سطح نیاز سالمند استفاده کنند. بدون شک هرچه سالمند در مراقبت از سلامت جسمی و روانی خود فعال‌تر باشد، وابستگی کمتری برای دریافت کمک از دیگران خواهد داشت و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی نیز کاهش می‌یابد، ضمن آن که افراد استفاده کننده از این خدمات، با احتمال کمتری برای بستری شدن در بیمارستان مواجه هستند.
راه پیشگیری از افسردگی سالمندان
حدود 15 تا 20 درصد سالمندان، دچار اختلالات روانی با نشانه‌های افسردگی، اضطراب کاهش حافظه، تغییر در الگوی خواب، احساس تنهایی و انزوای اجتماعی هستند که این علائم در بین زنان بیش از مردان است. این حالات با فوت همسر و در میان سالمندان تنها بیشتر است.
تحقیقات نشان می‌دهد، مهم‌ترین نیاز سالمندان، توجه به آنها گزارش شده است، اما نکته این جاست که این توجه به معنی مشورت کردن، تماس گرفتن و اهمیت دادن است و با رفع نیازهای مالی بسیار متفاوت است.
سالمندان سالم و حتی بیمار که در منزل شخصی خود همراه با سایر اعضای خانواده زندگی میکنند، از سلامت جسمی، روانی و ذهنی بالاتری نسبت به سایرین برخوردار هستند.
رئیس مرکز تحقیقات سالمندی تأکید می‌کند در کنار این حضور، استفاده از خدمات مراقبتی باعث رفع نگرانی و کاهش استرس فرد سالمند و باعث برقراری ارتباط عاطفی بین افراد می‌شود، ضمن آن که دریافت این خدمات باعث صرفه جویی در زمان افراد می‌شود و اعضای خانواده می‌توانند براحتی به سایر کارهای شخصی خود نیز برسند.
اهمیت آموزش تکنولوژی به سالمندان
اعضای خانواده و مراقبان سالمند باید آشنایی کامل یا نسبی با تغییرات جسمی، روانشناختی و اجتماعی دوران سالمندی داشته باشند. باید با بیماری‌های شایع دوران سالمندی و علائم آن آشنا باشند تا بتوانند اطلاعات درست در اختیار پرستار و پزشک سالمند قرار بدهند. این افراد باید نحوه برقراری ارتباط با سالمند را بدانند و آگاه باشند که نیازها و رفتارهای افراد در این دوران با سایر دوران زندگی متفاوت است.
نکته مهم دیگری که لازم است، مراقبان سالمند نسبت به آن توجه داشته باشند، نحوه پرکردن اوقات فراغت این عضو خانواده است. برخلاف این تصور اشتباه که افراد در دوران سالمندی چندان آموزش پذیر نیستند، کارشناسان توصیه میکنند، تکنولوژی روز را به سالمندتان حتی در صورت کم‌سوادی، آموزش دهید. برای این کار می‌توانید گوشی هوشمند ساده‌ای را تهیه کنید و طرز استفاده از تلگرام، اینترنت، جست‌و‌جوی مطالب آموزشی و دانلود کتاب‌های صوتی را به آنها آموزش دهید. این کار باعث می‌شود، سالمندان خود را منفک از تحولات روز ندانند و همچنان در فضای ارتباطات خانوادگی و دوستانه حضور داشته باشند.