کمتر کسی را می شناسم که تا به حال به مشکل بی خوابی دچار نشده باشد. همه ی ما گاه و بی گاه، در برهه های زمانی خاص، این تجربه را داشته ایم. اگر این موارد نادر تکرار شود، کم کم به عادت تبدیل می شود و دیگر آن نمی توانند بدون قرص و دارو خوابی راحت داشته باشند. با دکتر سلام همراه ما باشید.

مطالعات اخیر، یک جهش ژنتیکی را کشف کرده‌اند که به طور قابل ملاحظه‌ای ریتم شبانه‌روزی افراد را جابه‌جا می‌کند ؛ افراد دارای این ژن شب‌ها بیدار بوده و صبح‌ها می‌خوابند. آیا مورد شما مشکل خواب است یا تغییر ژنتیکی؟

ساعت شبانه‌روزی داخلی و طبیعی بدن همان چیزی است که چرخه و زمان خواب و بیداری ما را مدیریت می‌کند. این چرخه خواب و بیداری 24 ساعته، فرآیندهای بیولوژیکی زیادی را شامل می‌شود، فرآیندهایی که کاهش و افرایش برخی از هورمون‌های خاص در بدن را مدیریت می‌کنند. اما بسیاری از افراد با اختلال خواب مواجه بوده و مشکل خواب آن‌ها رفته رفته از میل شدید به خواب تبدیل به بی‌خوابی مزمن شده است.

یکی از دسته‌بندی‌های اختلالات خواب، تاخیر اختلال فاز خواب (DSPD –> Delayed Sleep Phase Disorder) نام داشته و ابتلا به آن سبب می‌شود فرد نتواند در ساعات ابتدایی شب به خواب برود. افراد دارای مشکل خواب از نوع DSPD دارای ساعت شبانه‌روزی آشفته‌ای هستند، یعنی هورمون‌های عمومی آن‌ها، که با توجه به چرخه عادی و ساعت منظم بدن ترشح می‌شوند، دارای تاخیر در ترشح هستند. با مطالعه سطح ملاتونین بیماران مبتلا به DSPD، محققین متوجه یک تاخیر عجیب و خاص در زمان افزایش سطح ملاتونین آن‌ها شدند. مایکل دبلیو یانگ (Michael W. Young) به عنوان نویسنده ارشد این مطالعه درباره مشکل خواب در دانشگاه راکفلر نیویورک گفت :

سطح ملاتونین، در بیشتر افراد بین ساعت 9 تا 10 شب رفت رفته رفته افزایش پیدا می‌کند. با مطالعه بر روی افراد دارای مشکل خواب از نوع DSPD دریافتیم این فرآیند، در بدن آن‌ها بعد از ساعت 2 و یا 3 بامداد اتفاق می‌افتد.

محققین حین مطالعه DNA این دسته از بیماران، جهش خاصی در یک ژن با نام CRY1 پیدا کردند، ژنی که پیش از این نیز تصور می‌شد بر روی چرخه شبانه‌روزی و عادی ساعت بدن تاثیر دارد. جهش در این ژن سبب می‌شود یک نوع پروتئین در بدن بیش از حد طبیعی تولید شود. از طرفی این پروتئین خاص، سبب جلوگیری از تولید هورمون‌های لازم برای انتقال یک فرد به حالت خواب در زمان شبانه‌روزی طبیعی بدن وی می‌شود. به عبارت دیگر، عدم تولید این هورمون‌ها که به خاطر تولید بیش از حد یک نوع خاص پروتئین است، باعث می‌شود بدن فرد دیرتر از بقیه افراد بفهمد اکنون وقت خواب است.

بد نیست بدانید ملاتونین یک هورمن است که در غده کوچکی در مغز ایجاد شده و در تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن انسان نقش دارد. در غذاهایی همچون انواع گوشت‌، حبوبات، میوه‌ها و سبزی‌ها به میزان کمی از این ماده یافت می‌شود. ملاتونین به صورت مکمل‌های غذایی نیز به فروش می‌رسد، هر چند به عقیده پزشکان ارزش غذایی آن‌ها پایین است.

مطالعه بر روی افراد دارای مشکل خواب از نوع DSPD نشان داد بیمارانی که این نوع ژن در بدن آن‌ها وجود دارد، دارای نیم ساعت تا دو ساعت و نیم تاخیر در ساعت آغاز خواب هستند. در مطالعه بر روی هفتاد فرد در قالب شش خانواده مشخص شد سی و هشت نفری که دارای این نوع ژن خاص هستند، یا دارای الگوهای خواب بسیار نامنظم بوده و یا همواره دیرتر از بقیه افراد به خواب می‌روند.

مطالعات بالینی نشان داده‌اند حدود ده درصد از مردم دنیا از نوعی از DSPD رنج می‌برند. همچنین مطالعه جدید دانشمندان دانشگاه راکفلر نیویورک نشان داده این نوع ژن خاص در تمامی افراد مبتلا به DSPD وجود ندارد. محققین با دسترسی به یک بانک اطلاعاتی بزرگ از ژن‌های مختلف به این نتیجه رسیده‌اند احتمالا بین هر هفتاد و پنج نفر غیر از نژاد اروپایی و مخصوصا غیر فنلاندی، یک نفر این نوع خاص از ژن را در بدن خود دارد. الینا پتکا (Alina Patke) به عنوان دانشیار پژوهشی این مطالعه بر روی مشکل خواب افراد گفت :

پیدا کردن دلیل مشک خواب به معنی رفع شدن آن در آینده‌ای نزدیک نیست. البته بعید نیست یک فرد متخصص، با در نظر گرفتن ابعاد این مکانیزم دارویی برای درمان مشکل خواب ایجاد شده به وسیله این ژن ایجاد کند.

آیا باید با مشکل خواب ایجاد شده به این نحو کنار آمد؟

در هر صورت این تغییر ژنتیکی، سبب ایجاد یک مشکل شده است و باید هر طور شده آن را برطرف کرد. یکی از راه‌های پیشنهادی برای رفع مشکل افراد دارای این ژن خاص و یا در حالت کلی، مبتلا به مشکل خواب از نوع DSPD، این است در طول روز بیشتر در معرض نور مستقیم خورشید قرار گرفته و برای درست کردن ساعت خواب و همچنین بیدار شدن خود، کمی فشار را تحمل کنند. به عنوان نمونه چند روز خود را حسابی خسته کرده و از طرفی سعی کنند زود به رخت خواب بروند و صبح روز بعد، به هر ترفندی شده به موقع از جای خود بلند شوند.

gadgetnews