بیوپسی یا نمونه‌برداری کلیه renal biopsy یkidny biopsy به منظور تعیین دقیقی پاتولوژی ( آسیب شناسی ) با برداشتن یک تکه ی کوچک از بافت کلیه تجویز می شود که در زیر میکروسکوپ از نظر وجود آسیب یا سلول سرطانی در بافت مورد بررسی قرار گرفته شود. این روش برای انجام مطالعات میکروسکوپی الکترونی یا ایمونوفلورسانس بویژه برای بیماریهای گلومرولی مفید است .
در بیشتر مواقع با کمک یک سوزن بلند و باریک این کار انجام می گیرد. با کمک تصویر برداری، این سوزن از طریق پوست وارد بدن شده و به سمت بافت مورد نظر هدایت می شود. به این روش بیوپسی کلیه از راه پوست percutaneous kidney biopsy گفته می شود.
دلایل تجویز بیوپسی کلیه :
- وجود خون در ادرار (هماچوری)
- وجود پروتئین در ادرار (پروتئینوریا)
- اختلالات عملکردی کلیه
- درصورت اختلال در کار کلیه پیوند داده شده
لازم به ذکر است در صورتیکه آزمایش ادرار و خون، نتواند اطلاعات صحیحی به پزشک بدهد و هنوز مشکل کلیهنامشخص مانده باشد، بیوپسی کلیه تجویز می شود.
انواع بیوپسی کلیه
الف ) بیوپسی کلیه از راه پوست (بیوپسی بسته)
در این روش یک سوزن مخصوص ، پوست را سوراخ می کند و برای تهیه نمونه کوچکی از بافت ، وارد کلیه می شود . با استفاده از اولتراسونوگرافی می توان محل سوزن بیوپسی را بطور دقیق تر مشخص کرد .
این ابزار تشخیصی مهم (بیوپسی پوستی کلیه) هم به عنوان یک آزمایش و هم برای کنترل پیشرفت بیماری تلقی می شود . بطور معمول این روش با استفاده از بی حسی موضعی با دوز کمی از داروهای آرام بخش و یا بدون آنها انجام می شود .
بیوپسی پوستی کلیه در صورتی انتخاب می شود که بیمار قادر به همکاری باشد (بطور مثال : بتواند در وضعیت خوابیده به روی شکم به مدت سی تا ۴۵۵ دقیقه به راحتی تنفس کند و هنگامی که از وی خواسته می شود تا تنفس خود را به مدت چند ثانیه حبس کند قادر به انجام این عمل باشد)
در بیوپسی بسته از کلیه پیوند شده نیاز به همکاری بیمار کمتر می شود زیرا بیمار در وضعیت طاق باز قرار می گیرد ( کلیه در دسترس است) و نیاز به نفس کشیدنهای مکرر و یا احتباس تنفس نیست .
ب ) بیوپسی کلیه از طریق جراحی (بیوپسی باز)
برای انجام بیوپسی باز ، برشی از طریق پهلو ( فلانک (Flank) ایجاد می شود که امکان مشاهده مستقیم کلیه و بافت آن را بطور صددرصد فراهم کند .
این برش به اندازه دو اینچ (حدود ۵ سانتی متر) در زیر لبه خارجی دنده دوازدهم ایجاد می شود . برش بزرگ برای دستیابی به لایه های ماهیچه و فاسیای پشت کافی است و پل تحتانی کلیه بوسیله انگشت اشاره مشخص می شود .
این انگشت برای هدایت سوزن بیوپسی به داخل پارانشیمکلیه مورد استفاده قرار گیرد . پس از تهیه بافت ، زخم با یک یا دو بخیه بسته می شود و با پانسمان استریل پوشانده می شود .
در بیوپسی باز خطر خونریزی کمتر است و امکان دید بهتر کلیه ها فراهم می شود ولی در این روش دوره بهبودی طولانی است و همچنین هزینه ، زمان کناره گیری از کار و خطر عفونت افزایش می یابد .
خطرات احتمالی بیوپسی کلیه:
- خونروی
شایع‌ترین عارضه‌ی بیوپسی‌کلیه، بروز خون در ادرار (هماتوری) است. خونروی معمولاً ظرف چند روز متوقف می‌شود. خونروی شدیدی که آنقدر شدید باشد که به انتقال‌خون نیاز باشد در درصد بسیارکمی از افرادی دیده‌می‌شود که در آنها بیوپسی‌کلیه انجام شده‌است.
- درد
پس از بیوپسی کلیه، بروز درد در محل بیوپسی شایع است و چند ساعتی به‌طول می‌انجامد.
- فیستول شریانی وریدی
درصورتی‌که سوزن بیوپسی تصادفاً به دیواره‌ی سرخرگ و سیاهرگ مجاور صدمه وارد آورد، یک ارتباط غیرطبیعی (فیستول) میان این دو رگ خونی شکل می‌گیرد. این نوع فیستول، معمولاً نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند و خود به خود بسته می‌شود.
- سایرموارد
به‌ندرت، انباشت خون (هماتوم hematoma) در اطراف کلیه عفونی می‌شود. این عارضه با آنتی‌بیوتیک و زهکشی با عمل‌جراحی قابل درمان است. یک خطر غیرشایع دیگر، ایجاد فشارخون بالا در ارتباط با هماتوم بزرگ است.
مراقبت قبل از بیوپسی کلیه:
- قبل از بیوپسی یک نمونه خون جهت بررسی فاکتور های انعقادی مانند UPT,PTTT و شمارش پلاکت ها از شما گرفته می شود.
- بیوپسی بدون درد است زیرا محل ورود سوزن توسط یک ماده بی حس کننده، بی حس خواهد می شود.
- محل بیوپسی در ابتدا توسط تزریق ماده بی حسی در موقعیت کلیه بی حس می شود تا هنگام انجام بیوپسی ، متوجه درد نشوید.
- ۸-۶ ساعت قبل از بیوپسی باید ناشتا باشید.
- یک مسیر وریدی باز برای شما برقرار می شود.
- یک نمونه ادرار از شما گرفته و ذخیره می شود تا با ادرار بعد از بیوپسی مقایسه گردد.
- توجه داشته باشید چنانچه نقطه مشخص شده جهت بیوپسی قبلاً تعیین شده است با حمام رفتن پاک نشود.( در بعضی از بیمارستان ها همزمان اینکار انجام می شود.)
مراقبت بعد از بیوپسی کلیه:
- به مدت 24 ساعت استراحت مطلق داشته باشید ( از تخت پایین نیایید) پاهای خود را جمع نکنید، صاف خوابیده و به پهلو نخوابید.
- تا 2 ساعت چیزی نخورید.
- تا 4 ساعت کیسه شن در محل بیوپسی باقی بماند.
- تا 24 ساعت ادرار خود را در ظرف جمع آوری نموده تا اگر احتمال خونریزی وجود داشته باشد مشخص شود.
- مایعات فراوان مصرف کنید.
- در چند روز اول ممکن است ادرار شما خونی باشد که با مصرف مایعات کمتر می شود.
- در صورت وجود خون زیاد در ادرار ، که با مصرف مایعات کاهش نیابد ، به پزشک خود و یا اورژانس مراجعه نمایید.
آزمایش نمونه بیوپسی
بافت بدست آمده برای انجام مطالعات مختلف تقسیم می شود و در محلولهای فیکس کننده متناسب قرار داده می شود و یا در نیتروژن مایع فریز می شود . معمولاً پس از آماده سازی مناسب بافت ، آن را بوسیله میکروسکوپ نوری ، میکروسکوپ الکترونی و روشهای ایمونوفلورسانس مورد آزمایش قرار می دهند . به علاوه از نمونه بافت ، سوزن و مقدار کمی از خون داخل سوزن نیز کشت تهیه می شود. مطالعات اختصاصی میکروبیولوژی ( ویروس شناسی ، قارچ شناسی و تلقیح به حیوانات ) در صورت نیاز قابل انجام هستند . همچنین در موارد نادری رنگ آمیزی شیمیایی مفید خواهند بود .
این نکته حائز اهمیت است که بافت توسط تکنسین های ماهر پاتولوژی مورد آزمایش قرار گیرد و همه روشها باید با دست انجام شود.
گردآوری و تدوین: فرزانه پاشایی
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینکدهی مستقیم مجاز می باشد.
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان چگونه انجام می شود؟
بیوپسی از تومور مغزی چگونه انجام می شود؟