افراد معلول، به دلیل وجود نقص مادرزادی و یا اکتسابی، در انجام تمام یا بخشی از فعالیت های روزانه خود دچار ناتوانی هستند. اما این نقص به معنای این نیست که فرد معلول باید تا آخر عمر، خود را در خانه حبس کند و نمی تواند مانند سایر افراد در جامعه رفت و آمد داشته باشد. فرد معلول نیازمند حمایت های روانی خاصی در جامعه است. در این مطلب به بیان نکاتی در خصوص حمایت روانی از معلولین خواهیم پرداخت.
سه روش برای حمایت روانی از معلولین:
1- توانمند سازی و ارتقاء سلامت روان افراد دارای معلولیت:
توانمند سازی و ارتقاء سلامت روان افراد دارای معلولیت، لزوم بهره گیری حداکثری از باقی مانده توانمندیهای جسمی آنان می باشد. مباحثی چون مناسب سازی اماکن و امکان تردد در مکانهای عمومی یک ضرورت مهم اولیه می باشد و نه ثانویه و اگر کاستی در این موارد باشد، بی گمان با کمبودهای مختلف روحی نیز روبرو خواهیم شد.
2- فرهنگسازی درمورد نگرش مثبت
فرهنگسازی درمورد نگرش مثبت و بدون قید و شرط جامعه درقبال افراد دارای معلولیت، از طریق رسانه های جمعی خصوصا صدا و سیما، روزنامه ها و به خصوص تریبونهای نماز جمعه می باشد. چرا که با مدیریت می توان به تدریج نگرش های منفی را از بین برده و دیدگاه های مثبت را جایگزین آنها نمود.
3- شناسایی معلولین و فراهم کردن بسترهای فرهنگی
شناسایی افراد معلول در همان سنین طفولیت و فراهم آوردن بسترهای مناسب تربیتی و رشد برای آنها به صورت مدیریت حساب شده می باشد. خصوصا تشکیل کلاس های ویژه آموزش مهارتهای اجتماعی و تزریق روحیه امید و نشاط یکی از مسائل مهم می باشد.
نقش خانواده در حمایت روانی از فرزند معلول
از زمانی كه معلولیت یك فرد برای خانواده محرز می گردد، نه تنها شخص مبتلا بلكه والدین و سایر اعضای خانواده نیز عملاً وارد حوزه توانبخشی می شوند . تأمین سلامت روانی خانواده ی دارای فرزند معلول مهمترین موضوعی است كه در این مرحله از توانبخشی مد نظر روانشناسان و متخصصان بهداشت روانی قرار دارد؛ زیرا مادام كه والدین آگاهی لازم در خصوص علل زیست محیطی و اجتماعی معلولیت فرزندان خود و شیوه برخورد با آنان نداشته باشند، انگیزه لازم برای مشاركت در فعالیت های توانبخشی نخواهند داشت.
اینجا است كه روانشناس با استعانت از اصول روانشناسی معلولان و بهره مندی از شیوه های مؤثر در زمینه مشاوره خانواده ، می كوشد تا از خلال بحث و گفت و گو با پدران و مادران و با توجه به نوع ارزشها، اعتقادات و میزان دانش و آگاهی آنان، معلولیت فرزندان را برای آنان تشریح نماید. روانشناسان همچنین می كوشند تا با بررسی نوع رابطه سایر اعضای خانواده (اعم از خواهران و برادران و دیگر بستگان) با فرد معلول، بافت ارتباطی مناسبی در محیط منزل ایجاد كنند تا عضو معلول خانواده بتواند در سایه چنین روابطی، خود را برای كسب استقلال در زندگی آتی مهیا سازد.
اصول ابتدایی رفتار با معلولین
۱- از پرسیدن سؤالات شخصی در مورد معلولیت افراد اجتناب کرده و اگر ضرورتی وجود داشت، با احتیاط و احترام سؤال مورد نظر را مطرح نمایید. در صورتی که فرد تمایلی به پاسخگویی نداشت، به بحث در این ارتباط ادامه ندهید.
۲- در نظر داشته باشید که فرد دارای معلولیت ممکن است برای انجام کار یا بیان مسأله ای نیاز به زمان بیشتری نسبت افراد غیر معلول داشته باشد.
۳- پیشنهاد کمک خود را مؤدبانه و صبورانه مطرح نمایید و تا زمان پذیرش آن توسط شخص صبر کنید. در مورد شیوه کمک حتماً به توضیحات فرد گوش کرده یا در صورت نیاز از او سؤال نمایید.
۴- هنگامی که قصد برگزاری یک جلسه، ملاقات و… را دارید، امکاناتی مورد نیاز افراد دارای معلولیت را فراهم کنید و اگر در این زمینه مانعی وجود دارد که قابل رفع نیست پیش از آمدن افراد، به او اطلاع دهید.
۵- به حق استفاده ی افراد دارای معلولیت از محل پارک ویژه ی ماشین، احترام بگذارید.
احترام، نه ترحم!
ارتباطات اجتماعی با معلول باید همراه با احترام باشد و از ترحم به ایشان باید دوری گزید. تفاوت این دو نوع رفتار در این است که در حالت اول، طرفِ موردِ احترام، انسانی بزرگ به شمار می آید، اما در گزینه ترحم، مخاطب، انسانی ذلیل و خوار شمرده می شود که باید همواره دست او را گرفت. هنگام ترحم به شخصیت و روحیات معلول، توجهی نمی گردد. به یاد داشته باشیم آنچه توانایی را می سازد، اراده است و اگر اراده بخواهد جاری شود، هیچ بهانه ای را نمی شناسد.
آنچه به داشتن سلامت روان معلولین کمک خواهد کرد:
1- اشتغال
اشتغال هر فرد، موجب استقلال اقتصادی او می شود. داشتن شغل، به هر کسی هویت و تشخص اجتماعی بخشیده و در او اعتماد به نفس به وجود می آورد. متاسفانه تعداد زیادی از معلولان، به رغم گذراندن دوره های تحصیلات عالیه و کسب دانش و مهارت لازم، نمی توانند به اشتغال مناسب برسند.
2- تفریح و سرگرمی
توجه به تفریح و ورزش، باعث سلامت جسمی و روانی معلولان می شود. بیشتر این افراد نمی توانند از امکانات تفریحی موجود در جامعه استفاده ی مناسبی کنند، زیرا محیط های تفریحی و ورزشی، با شرایط جسمی معلولان متناسب نیست.
3- مشارکت اجتماعی
افراد معلول باید در تصمیم گیری ها، به ویژه در سازمان هایی که اعضای آن را معلولان تشکیل می دهند ، یا معلولان در آن عضویت دارند و برای معلولان خدمت رسانی می کنند، مشارکت جدی و موثر داشته باشند. کمک به تشکیل گروه های خودیار به منظور حمایت و توسعه جامعه خاص معلولان، از مهم ترین اقدامات برای مشارکت اجتماعی این افراد می باشد. تشکیل جوامع خاص معلولان نیز می تواند پاسخگوی نیازهای آنان باشد. از سوی دیگر ، وجود چنین تشکیلاتی موجب می شود تا افراد ضمن برخورداری از رابطه اجتماعی، استقلال اقتصادی، احترام اجتماعی، دسترسی به خدمات تخصصی و نیز زندگی زناشویی و تشکیل خانواده، بتوانند دیدگاه ها و ایده های شان را مطرح و در مورد مسایل مربوط به زندگی خود، تصمیم گیری کنند.
4- آموزش و فرهنگ
معلولان باید فرصت یابند تا استعدادهای خلاق هنری و فکری خود را رشد دهند و آن را نه تنها برای منافع خود ، بلکه برای غنی سازی جامعه به کار گیرند. لذا باید دسترسی آنان برای مشارکت در فعالیت های فرهنگی تضمین شود. از جمله ی این اقدامات، می توان تهیه وسایل کمک ارتباطی برای ناشنوایان، منابع و مطالب علمی به خط بریل یا نوارهای صوتی برای نابینایان، و مطالب خواندنی که با توان و استعداد افراد معلول ذهنی مناسب باشد، را نام برد.
یاری به معلولان
کمک و یاری رساندن به هم نوع، فضیلتی است بزرگ و در اسلام سفارش زیادی به آن شده است. البته این کمک باید به حال کمک گیرنده مفید باشد و موجب ناراحتی او نشود. کسانی که با انگیزه خودنمایی و ارضای حس خود بزرگ بینی و فخرفروشی به دیگران کمک می کنند، راه را به خطا می روند.
در این میان، کمک به افراد معلول، برداشتن همه موانع و مشکلات نیست، بلکه کمک به انجام کاری است که این افراد از عهده ی آن برنمی آیند. فراهم ساختن امکان شرکت واقعی معلولان جسمی در زندگی اجتماعی، در آن ها دلگرمی، اعتماد به نفس و نشاط می آفریند.
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
بیشتر بخوانید:
موفقیت متخصصین ایرانی در درمان معلولین
با تاریخچه ی ورزش معلولین جهان و ایران آشنا شوید