عمل ویترکتومی چیست؟ چشم و بطور کلی بینایی را می توان یکی از بزرگترین موهبت هایی به شمار آورد که خداوند به بشر عطا کرده است. عوامل مختلفی هستند که بینایی و سلامت چشم شما را تهدید می کنند؛ روش های مختلفی برای درمان اختلالات بینایی وجود دارد که از جمله آنها می توان به ویترکتومی اشاره کرد. در ادامه مطلب به بررسی بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
کار اصلی چشم آن است که نورهایی را که از خارج دریافت می کند طوری روی پرده شبکیه متمرکز کند که تصویر دقیقی از شیء مورد نظر روی پرده شبکیه ایجاد شود. شبکیه بافت حساس به نور در قسمت عقب کره چشم است که این تصاویر را به صورت پیام های عصبی به مغز ارسال می کند و این پیام ها در مغز تفسیر می شوند. بنابراین برای واضح دیدن، قبل از هرچیز لازم است که نور به طور دقیق روی پرده شبکیه متمرکز شود.
ویترکتومی زجاجیه
ویترکتومی یا تخلیه زجاجیه (به انگلیسی: Vitrectomy) به عمل جراحی برداشتن همه یا بخشی از زجاجیه چشم به منظور از بین بردن کدورت زجاجیه گفته می‌شود. شبکیه بافت حساس به نور در قسمت عقب کره چشم است. زجاجیه ماده شفاف و ژله‌ای است که بخش میانی چشم را پر می‌کند. در طی این جراحی، زجاجیه تخلیه شده و معمولا با یک محلول BSS جایگزین می‌شود. اگر عمل جراحی مربوط به نقاط پیشین چشم باشد به آن تخلیه زجاجیه قدامی (به انگلیسی:Anterior vitrectomy) گویند و اگر نقاط عمیقتر زجاجیه برداشته شود به آن (به انگلیسی: Pars plana vitrectomy) گفته می‌شود.
موارد اسفاده از ویترکتومی
موارد استفاده از ویترکتومی متعدداند؛ ویترکتومی را می توان نوعی روش درمانی مکمل دانست زیرا با استفاده از عمل ویترکتومی، پزشک متخصص خون باقی مانده از عفونت قبلی چشم را خارج می کند؛ وجود زوائد موجب تاری دید و عدم تمرکز پیام های عصبی در کره چشم می شود و ویترکتومی با خارج کردن این زوائد موجب بهبود بینایی در فرد می شود همچنین در صورت وخیم بودن اوضاع ویترکتومی از بدتر شدن بینایی و آسیب بیشتر به چشم جلوگیری می کند.
اگر ویترکتومی انجام نشود وجود بافت ها و سلول های آسیب دیده و دچار عفونت شده می تواند منجر به جا به جا شدن چروک خوردگی و یا خارج شدن شبکیه از حالت نرمال شود.
بدیهی است اگر شبکیه در محل طبیعی خود قرار نداشته باشد بینایی کاهش می یابد چرا که تمرکز پیام های عصبی در شبکیه بدرستی انجام نمی شود.
از روش ویترکتومی برای خارج کردن اشیاء خارجی وارد شده به بخش داخل چشم نیز بهره می گیرند. زیرا عدم خروج شیء خارجی می تواند باعث عفونت چشمی و در اکثر مواقع کاهش بینایی شود.
- در بعضی از انواع جداشدگی شبکیه
- رتینوپاتی دیابتی که منجر به خونریزی و کشیدگی بر روی شبکیه شده باشد.
- آسیب ها و جراحی های شدید چشمی
- سرایت عفونت به بخش های داخل کره چشم
- سوراخ شدن ناحیه ماکولا در شبکیه (Macular Hole)
- چروک شدگی ماکولا در شبکیه (Macular Membrane or Pucker)
- در برخی مواقع به دلیل ایجاد عوارض و اختلالات پس از جراحی آب مروارید (کاتاراکت)
نحوه عمل ویترکتومی
قبل از جراحی:
چشم پزشک شما در مورد انتخاب روش ارجح بیهوشی (موضعی یا عمومی) تصمیم خواهد گرفت. قبل از جراحی، ممکن است برای آگاهی پزشک از خطرات خاص پزشکی نیاز به معاینه بالینی وجود داشته باشد.
جراحی ویترکتومی:
مدت عمل جراحی بسته به شرایط شما از یک تا چند ساعت متغیر است. در برخی شرایط ممکن است چشم پزشک روش‌های دیگری را نیز به صورت همزمان انجام دهد که شامل ترمیم، جداشدگی شبکیه یا خارج کردن عدسی کدر (کاتاراکت) است.
- خارج کردن تمام زجاجیه کدر شده
- خارج کردن بافت آسیب دیده موجود و تلاش برای برگرداندن شبکیه به محل اصلی خود
- خارج کردن جسم خارجی که ممکن است در چشم باشد
- درمان با لیزر برای کاهش احتمال خونریزی در آینده یا ثابت کردن از هم گسیختگی شبکیه
- جایگزین کردن گاز یا هوا در چشم برای کمک به باقی ماندن شبکیه در محل مناسب (حباب به آهستگی از محل خود ناپدید خواهد شد)
- جایگزین کردن روغن سیلیکون در چشم که معمولا نیاز به جراحی بعدی دارد.
مراقبت بعد از جراحی ویترکتومی
۱- تا چندین روز چشم دردناک و حساس است. معمولاً لازم است قطره های آنتی بیوتیک و قطره های ضد التهاب، پس از جراحی استفاده شود. گاهی قطره های دیگر ،مثل داروهای پایین آورنده فشار چشم و یا قطره های گشاد کننده مردمک، نیز استفاده می شود.
۲- استفاده از محافظ چشمی برای مدت کوتاهی بعد از عمل
۳- توجه به قرار گیری سر در وضعیت خاص و براساس نوع عمل(عدم توجه به این موضوع موجب شکست درمان می شود.)
۴- در صورتی که حباب گاز به داخل چشم تزریق شده باشد فرد باید تا یکی دو هفته سرش را به طرف پایین نگه دارد و حتی برای خوابیدن هم در وضعیت نیمه نشسته قرار گیرد و به هیچ وجه طاقباز نخوابد. پس به توصیه های چشم پزشک در مورد نحوه قرارگیری سر در وضعیت خاص توجه نمایید، زیرا عدم توجه به این موضوع می تواند موجب شکست درمان شود.
۵-تا زمان خروج حباب های گاز، پرواز با هواپیما یا مسافرت به ارتفاعات ممنوع است، زیرا افزایش سریع ارتفاع می تواند منجر به افزایش خطرناک فشار چشم شود.
۶-در مواردی که از روغن سیلیکون استفاده می شود، لازم است به طو نظر قرار داد، زیرا ممکن است در طول زمان روغن سیلیکون موجب بروز مشکلاتی شود و نیاز به خروج روغن در اسرع وقت وجود داشته باشد.
۷-بطور کلی پس از جراحی شبکیه لازم است فرد مرتباً جهت کنترل وضعیت شبکیه و جلوگیری از عوارض احتمالی به چشم پزشک مراجعه کند.
ویترکتومی چه تاثیری بر میزان بینایی خواهد داشت؟
قدرت بینایی شما بعد از جراحی به چندین متغیر وابسته است، بخصوص در مواردی که قبل از انجام ویترکتومی بیماری چشمی باعث آسیب دائمی به شبکیه شده باشد. چشم پزشک با توجه به شرایط شما راجع به میزان احتمال بهبود بینایی توضیح خواهد داد.
عوارض استفاده از ویترکتومی
ویترکتومی یک عمل جراحی است و مانند سایر عمل ها با عوارضی همراه خواهد بود اما می توان گفت که ویترکتومی از ریسک خطر کمتری برخوردار است و خطرات کمتری را در پی دارد.
برخی از خطرات ویترکتومی عبارتند از: عفونت، خونریزی، جداشدگی شبکیه، ضعف بینایی و افزایش فشار چشم است. همچنین یک خطر احتمالی جراحی ویترکتومی افزایش سرعت شکلگیری کاتاراکت است.
اغلب ویترکتومی یک روش برگشت ناپذیر است؛ اما سن فرد مورد درمان تاثیر بسیار زیادی در برگشت پذیری این کاتاراکت خواهد داشت و سالمندان در معرض این تهدید قرار خواهند داشت.
بینایی شما به چه میزان بهبود خواهد یافت؟قدرت بینایی شما بعد از جراحی به چندین متغیر وابسته است، بخصوص در مواردی که قبل از انجام ویترکتومی بیماری چشمی باعث آسیب دائمی به شبکیه شده باشد. چشم پزشک با توجه به شرایط شما راجع به میزان احتمال بهبود بینایی توضیح خواهد داد.
در این باره بیشتر بخوانید: جراحی شبکیه و خوابیدن به صورت پس از آن
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است