هنگامی که کودک شما مواد غذایی را می‌بلعد، این مواد از طریق دهان به گلو منتقل می‌شود. در اصطلاح به این ناحیه از بدن حلق گفته می‌شود. در صورتی که کودک شما دچار مشکل نارسایی بلع یا دیسفاژی باشد، این عضلات به نحو مناسب عمل نمی‌کنند. این شرایط باعث ایجاد مشکلات خاص در فرآیند بلع خواهد شد.
آسپریشن چگونه اتفاق می‌افتد؟
حلق نقطه‌ای است که از طریق آن هوا به ریه وارد می‌شود. در حقیقت هنگام تنفس کردن، هوا به بینی وارد شده و به حلق منتقل می‌شود. در ادامه هوا به مسیر هوای اصلی (نای) وارده شده و به سمت ریه‌ها حرکت می‌کند. در این ناحیه از بدن یک عضو صاف به نام زبانک وجود دارد که در بالای نای قرار دارد. عملکرد این عضو باعث می‌شود از ورود مواد غذایی و مایعات به نای در هنگام بلع کودک جلوگیری شود. به هر حال در برخی موارد، ممکن است غذا یا مایعات در هنگام بلع به نای وارد شده یا ممکن است مواد غذایی از معده با حلق باز گردند. در واقع کودکان دچار نارسایی بلع یا دیسفاژی به احتمال بیشتر دچار مشکل آسپریشن می‌شوند. این شرایط در حالی است که کودکان دچار مشکلات رشد یا مبتلا به بیماری‌های خاص مشکلات بلع بیشتر در مقایسه با سایر کودکان دارند.
آسپریشن ممکن است در زمان شیر خوردن کودک یا غذا خوردن وی یا پس از آن ایجاد شود. این شرایط در بین کودکان و نوزادان دارای مشکلات سلامتی خاص رایج است. علاوه بر این امکان مشاهده این مشکل در هنگام فرو دادن بزاق دهان نیز وجود دارد.
در صورتی که کودک شما مقدار کمی از مواد غذایی یا مایعات را در نای خود فرو برد، احتمالاً این شرایط باعث ایجاد مشکلات جدی برای وی نخواهد شد. این شرایط ممکن است در بین همه کودکان مشاهده شود. این مشکل همچنین ممکن است در هنگام صحبت کردن، خوابیدن، یا صحبت کردن نیز برای کودک ایجاد شود. به هر حال در صورتی که کودک اغلب به آسپریشن دچار شده یا تعداد دفعات ایجاد آن زیاد است، احتمالاً مشکل کودک در این رابطه جدی می‌باشد.
چه عواملی باعث ابتلا به آسپریشن در بین کودکان و نوزادان می‌شود؟
آسپریشن اغلب در نتیجه مشکلات بلع یا دیسفاژی ایجاد می‌گردد. این شرایط زمانی ایجاد می‌شود که عضلات به خوبی در ناحیه حلق به خوبی عمل نکرده و باعث ایجاد مشکلات بلع گردد. شرایط مختلف همچون موارد زیر می‌تواند باعث ایجاد این مشکل شود:
- آناتومی غیرعادی مثل لب شکری یا مشکلات مربوط به مری
- تاخیر در فرآیند رشد شامل تولد زودتر از موعد یا ابتلا به سندرم داون
- آسیب مغزی یا سایر مشکلات مانند آن همچون فلج مغزی یا عفونت
- مشکلات مربوط به اعصابی که کنترل عضلات بلع را بر عهده دارند
- ابتلا به بیماری‌های عصبی عضلانی همچون آتروفی عضلانی نخاعی
- شرایط درمانی همچون استفاده از لوله بینی و یا لوله تراکوستومی
علاوه بر این، ابتلا به بیماری رفلکس اسیدی معده (GERD) می‌تواند باعث ایجاد مشکل آسپریشن شود. این شرایط زمانی ایجاد می‌شود که محتویات معده به گلو باز گردند.
علائم و نشانه‌های آسپریشن در نوزادان و کودکان چیست؟
آسپریشن می‌تواند علائم و نشانه‌های زیر را در بین کودکان به همراه داشته باشد:
- مکیدن ضعیف
- انسداد ریه یا سرفه کردن در هنگام شیر خوردن
- سایر علائم مربوط به ایجاد مشکل در هنگام شیر خوردن همچون قرمز شدن صورت، اشک آمدن از چشم‌ها، یا در هم کشیدن چهره
- وقفه تنفسی در هنگام شیر خوردن
- تنفس سریع‌تر در هنگام شیر خوردن
- ایجاد صدا یا تنفس با خس خس پس از شیر خوردن
- تب خفیف پس از شیر خوردن
- مشکلات تنفسی
- ایجاد عفونت مکرر در ریه یا مسیر هوا
آسپریشن همچنین می‌تواند باعث ایجاد علائم و نشانه‌های زیر در کودکان دارای سن بیشتر به شرح زیر شود:
- انسداد ریه یا سرفه کردن در هنگام غذا خوردن
- ایجاد صدای گیر کردن مایعات در گلو پس از غذا خوردن
- تب خفیف پس از غذا خوردن
- شکایت از گیر کردن غذا یا بازگشت غذا به حلق
- مشکلات تنفسی
- عفونت مکرر ریه یا مسیر هوا
این علائم و نشانه‌ها معمولاً بلافاصله پس از غذا خوردن مشاهده شده یا به تدریج ظاهر می‌شوند. همچنین ممکن است کودکان مبتلا به این مشکل با همه این علائم و نشانه‌ها مواجه نشوند.
چگونه می‌توان ابتلا به آسپریشن را در بین نوزادان و کودکان تشخیص داد؟
در صورت وجود شرایط زیر، لازم است ابتلای کودک به آسپریشن توسط متخصص گفتاردرمانی مورد بررسی قرار گیرد:
- علائم و نشانه‌های مربوط به سندرم آسپریشن
- شرایطی که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات بلع شود
- ابتلا به بیماری رفلکس اسیدی معده (GERD)
متخصص گفتاردرمانی از شما درباره شرح حال کودک و علائم مشکل وی سوال می‌کند. در این زمان احتمالاً درباره مواد غذایی یا نوشیدنی‌هایی که باعث ایجاد مشکل می‌شود و نیز زمان مشاهده علائم مشکل سوالات لازم پرسیده خواهد شد. علاوه بر این ممکن است متخصص گفتاردرمانی بخواهد وضعیت کودک شما را در هنگام شیر خوردن به‌طور مستقیم مشاهده و بررسی نماید.
در این شرایط ممکن است لازم باشد معاینات خاص بر روی کودک انجام شود. این معاینات شامل کنترل مشکلات و بررسی نحوه ورود مواد غذایی و مایعات به نای و ریه است. این آزمایش‌ها به شرح زیر هستند:
- تهیه عکس رادیولوژی از ناحیه سینه و سی تی اسکن
- تست بلع باریم (MBS)
- ارزیابی آندوسکوپی فایبراپتیک بلع (FEES)
- اسکن با داروهای هسته‌ای
چگونه می‌توان آسپریشن را در نوزادان و کودکان درمان کرد؟
درمان آسپریشن توسط متخصص گفتاردرمانی می‌تواند با توجه به علت ایجاد مشکل و شدت آن متفاوت باشد.
روش‌های درمان مورد استفاده در این حالت به شرح زیر هستند:
- ایجاد تغییر در وضعیت و نحوه قرارگیری کودک در هنگام غذا خوردن
- تغییر در مایعات مصرفی کودک
- تغییر در نوع غذاهای مورد استفاده در رژیم غذایی کودک
- انجام تمرین‌های حرکتی برای کمک به بلع (برای کودکان بزرگ‌تر)
- تزریق دارو یا بوتاکس در کودکانی که دچار مشکل ترشح بیش از حد بزاق هستند
- استفاده از عمل جراحی برای ترمیم شکاف کام
در صورتی که کودک شما با انجام فعالیت‌های فوق باز هم در معرض ریسک بالای آسپریشن قرار داشت، احتمالاً لازم است برای وی از یک لوله مخصوص در هنگام بلع برای یک مدت مشخص استفاده شود. این لوله می‌تواند به تغذیه مناسب کودک تا زمان کاهش ریسک آسپریشن کمک کند. به هر حال توجه داشته باشید تا زمانی که لوله در گلوی کودک شما قرار دارد، کودک نمی‌تواند به صورت عادی غذا و مایعات مصرف کند. به این منظور احتمالاً از یک لوله نازک وارد شده از مسیر بینی به معده استفاده می‌شود که در اصطلاح به آن لوله بینی می‌گویند. این روش در اکثر مواقع به عنوان یک روش موقتی تا زمان اثربخشی سایر درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین به این منظور می‌توان از عمل جراحی برای وارد کردن یک لوله به صورت مستقیم به معده کودک استفاده کرد که در اصطلاح به آن لوله گاستروستومی گفته می‌شود.
در برخی کودکان، آسپریشن با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کند. در سایر کودکان، ممکن است نیاز به استفاده از روش‌های درمان اضافی برای رفع مشکل وجود داشته باشد. به همین خاطر پزشک معالج وضعیت کودک شما را به‌طور دقیق مورد بررسی قرار می‌دهد تا به این ترتیب بتواند تا حد ممکن شرایط غذا خوردن کودک را به حالت عادی باز گرداند.
عوارض آسپریشن در نوزادان و کودکان چیست؟
عارضه اصلی آسپریشن با وارد شدن آسیب به ریه‌ها همراه است. در واقع هنگامی که غذا، مایعات، یا محتویات معده به مسیر هوا یا ریه‌ها وارد شوند، این شرایط می‌تواند به بافت این ناحیه از بدن آسیب وارد کند. این آسیب گاهی اوقات بسیار شدید است. علاوه بر این آسپریشن همچنین می‌تواند ریسک التهاب ریه را به‌طور مشخص افزایش دهد. این التهاب با عفونت ریه‌ها در نتیجه ترشح مایع در ریه‌ها همراه است. در اکثر مواقع این مشکل را می‌توان با استفاده داروهای آنتی‌بیوتیک درمان کرد. به هر حال، در برخی موارد (در صورت درمان نشدن) این شرایط می‌تواند مرگ بیمار را به همراه داشته باشد.
سایر عوارض جانبی احتمالی آسپریشن
- کم شدن آب بدن
- سوء تغذیه
- کاهش وزن
- افزایش ریسک ابتلا به سایر بیماری‌ها
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
بیشتر بخوانید:
در مورد آسم یا تنگی نفس چه می دانید؟
دلایل و درمان تنگی نفس و حالت تهوع