تنها طي چهار ماه گذشته بيش از 90 نفر در اثر مسموميت با قرص برنج به بيمارستان لقمان الدوله حكيم تهران مراجعه و حدود 30 درصد آنان فوت كرده‌اند.
به گزارش دکتر سلام به نقل ازایسنا، اين در حالي است كه با توجه به اين كه طي سال گذشته حدود 232 نفر دچار مسموميت با اين قرص شده بودند انتظار مي‌رفت با تبليغات و اطلاع‌رساني گسترده‌اي كه در خصوص خطرات اين قرص و جلوگيري از سوء مصرف آن شده بود، شاهد كاهش چشمگير مسموميت با قرص برنج باشيم.
مطابق آمار معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، ميانگين سني مسمومان مراجعه كننده به بيمارستان لقمان 25 سال بوده و حدود 80 درصد بيماران كمتر از 30 سال سن داشته‌اند.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه تفاوت چشمگيري بين مردان و زنان در استفاده از آن نبوده و از نظر ميزان مرگ و مير نيز اختلاف معني داري بين دو جنس ديده نمي‌شود.
دكتر امام هادي، معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در گفت و‌گو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) اظهار داشت: قرص برنج قرصي با وزن حدود 3 گرم با بوي سير يا ماهي گنديده است كه داراي جذب خوراكي و استنشاقي بالا و فاقد جذب پوستي است. اين قرص تركيب خطرناكي از فسفيدها (فسفيد روي، كلسيم و بطور شايع تر فسفيد آلومينيوم) بوده و جهت جلوگيري از آفت زدگي برنج انبار شده، مصرف مي‌شود. قرص برنج همچنين جهت دفع آفات ساير غلات انبار شده و جلوگيري از كپك زدگي خوراك دام، تنباكو و غيره نيز استفاده مي شود.
آيا «قرص برنج» همان اكستازي است؟
وي گفت: حدود يك‌سال پيش به دنبال مسموميت چهار دختر دانش آموز در اثر مصرف قرص برنج و اضافه شدن قربانيان ديگر به اين مجموعه، جمله غلطي بر زبان‌ها جاري شد كه به دنبال خود اتفاق تلخي را رقم زد. اين جمله كه سهوا بيان شد اين بود «قرص برنج همان اكستازي است كه به تازگي و با نام جديد قرص برنج به ايران وارد شده است».
به گفته دكتر امام هادي، اين جمله آغازي بود بر افزايش قربانيان ناشي از اين قرص مهلك كه با تصور واهي ايجاد لحظاتي توهم زا از آن استفاده مي‌كردند، اما واقعيت بسيار متفاوت و دردناك است.
واكنش اين قرص در بدن چگونه است؟
معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي درباره نحوه تاثير اين تركيب مرگبار در بدن به ايسنا گفت: در تماس اين ماده با رطوبت و يا اسيد معده، ماده سمي و خطرناكي به نام «فسفين» آزاد مي‌شود كه علت اصلي سميت مهلك اين ماده است و هرچه اين تركيبات تازه‌تر باشد گاز بيشتري آزاد كرده و خطرناك تر خواهد بود. مكانيزم احتمالي اثر اين ماده، مهار چرخه سيتوكروم اكسيداز (تنفس سلولي) و در نتيجه مرگ سلولي است. بنابراين دستگاه‌هايي نظير مغز، قلب، كبد و كليه كه به مقدار اكسيژن بيشتري نياز دارند نسبت به اين سم حساس‌تر و آسيب پذيرتر هستند.
عوارض قرص برنج چست؟
وي در گفت و گو با ايسنا خاطرنشان كرد: مصرف قرص برنج مي‌تواند عوارض شديد و كشنده‌اي در بر داشته باشد. بر اساس نتايج بدست آمده از بررسي مسمومين با اين قرص، فسفيدها به ويژه فسفيد آلومينيوم باعث تحريك شديد دستگاه گوارش، اختلالات قلبي عروقي، كاهش فشار خون، شوك، آرتيمي، نارسايي قلبي، ادم ريوي، اسيدوز متابوليك، آسيب كبدي و كليوي، كاهش پلاكت خون، تشنج و نهايتا كما و مرگ تا 72 ساعت پس از مصرف مي‌شود.
به گفته دكتر امام هادي، عوارض گوارشي معمولا 5 تا 10 دقيقه پس از مصرف ايجاد شده و سپس ساير علائم ظاهر مي شود. عوارض حاد ناشي از مصرف اين قرص كه معمولا دقايقي پس از استنشاق گاز فسفين ظاهر شده مي‌تواند شامل سردرد، گيجي و خواب آلودگي شديد، خستگي، سرفه شديد همراه با خلط سبز رنگ، اختلال در حركت و تكلم، تنگي نفس، تهوع و استفراغ، درد معده و اسهال باشد.
مسموميت ناشي از خوردن اين قرص با چه علايمي بروزمي كند؟
معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي تصريح كرد: مسموميت ناشي از خوردن قرص برنج عموما شامل تهوع و استفراغ، درد معده، اسهال، تنگي نفس، احساس سرما، عطش فراوان، سردرد، تشنج و كما است. مرگ بين 30 تا 60 درصد موارد مسموميت معمولا در ساعات اوليه و حداكثر تا 72 ساعت بعد روي مي‌دهد.
قرص برنج در چه صورتي مرگ را به دنبال دارد؟
دكتر امام هادي با بيان اين كه علائم ناشي از استنشاق مزمن آن به صورت كاهش اشتها، كاهش وزن، كم خوني، شكستگي خود به خود استخوان است، به ايسنا گفت: مرگ به دنبال مصرف نيمي از قرص و يا 1/5 گرم مي‌تواند ايجاد شود.
وي از ديگر عوارض جانبي ناشي از مصرف قرض برنج را در سيستم قلبي عروقي، تپش قلب، اختلالات هدايتي قلب، افت فشار خون، عدم فعاليت ماهيچه قلب، نارسايي احتمالي قلب و شوك كه از عوارض كشنده ناشي از مصرف فسفين است عنوان كرد.
به گفته وي، اين قرص در دستگاه تنفسي نيز به تنگي نفس، تنفس ضعيف و سطحي، سرفه شديد سبزرنگ منجر مي شود و با آسيب در دستگاه گوارش نيز فرد دچار تهوع، استفراغ، درد معده و اسهال شده و اختلال در دستگاه عصبي نيز به گيجي، سردرد و خستگي، خواب آلودگي، دل‌شوره و اضطراب، تشنج، كما و مرگ منجر شده و در كبد زردي و در كليه نارسايي حاد بروز مي كند.
پس از مشاهده اولين علايم چه اقدامي بايد انجام داد؟
معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در پايان درباره اقدامات اوليه در مواجهه با مسموميت با قرص برنج به ايسنا گفت: بايد پس از مشاهده اولين علائم كه شامل تهوع، استفراغ، درد شكم و تنگي نفس است، مسموم را به هواي آزاد برده و در صورت هوشياري و مصرف خوراكي، با ايجاد تهوع سعي در خارج كردن ماده سمي از معده كرده، بعد از شستن معده بيمار با 2 تا 4 ليتر آب، به دادن زغال فعال (شاركول) اقدام كنيم. همچنين در مورد افرادي كه دچار تنگي نفس شده‌اند، بايد اكسيژن رساني صورت گيرد؛ زيرا بهبودي و زنده ماندن بيمار به درمان به موقع و نيز ميزان آسيب كليه و كبد مرتبط بوده كه وابسته به ميزان سم مصرف شده مي‌باشد. درمان اختصاصي بيماري تزريق سولفات منيزيم وريدي است.