«سرطان سینه» عبارتی مخوف و ترسناک است که شنیدن آن هر زنی را دل‌آشوب می‌کند. دکتر شهپر حقیقت معاون پژوهشی و آموزشی پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی در گفت‌و‌گو با ایسنا از ثبت 7هزار و 600مورد جدید مبتلا به سرطان پستان در کشور خبر می‌دهد و اضافه می‌کند اگر کم‌شماری منطقی را که معمولا در سیستم ثبت وجود دارد، درنظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم سالانه حدود 10هزار مورد جدید ابتلا به سرطان پستان در کشور وجود دارد.
این آمار اگرچه نگران‌کننده است اما در مقایسه با عدد سایر کشورها مثل ایالات‌متحده و انگلیس نسبت پایین‌تری دارد و شاهد آن آمار رسمی منتشر شده توسط آنهاست که پیش‌بینی می‌کند در سال2015 میلادی حدود 240هزار بیمار مبتلا به سرطان پستان ثبت می‌شود. این درحالی است که دیلی‌میل در این باره می‌نویسد: آمارها نشان می‌دهد که سالانه حدود 300هزار نفر در آمریکا و 55هزار نفر در انگلیس به سرطان سینه مبتلا می‌شوند و این درست معادل ابتلای یک نفر به سرطان سینه در هر 10دقیقه است.
از هر 8زن یک نفر به سرطان سینه مبتلا می‌شود. این سرطان شایع‌ترین نوع سرطان در میان زنان است که گاهی بعد از یائسگی سراغ زنان می‌آید. اگرچه از هر 5نفر یک نفر با سرطان سینه قبل از 50سالگی روبه‌رو می‌شود.
اگر فردی غده‌ای در سینه داشته باشد چند درصد احتمال سرطانی بودن آن وجود دارد؟
توده‌های پستانی به دلایل مختلفی بروز می‌کنند. بعضی آنها در یک دوره زمانی عود می‌کنند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند، برخی کیست هستند، برخی توده‌های عفونی و برخی توده‌های خوش‌خیم که آنها را فیبروآدنوم می‌نامیم. این توده‌ها می‌توانند کاملا بزرگ بوده و حتی ممکن است در مواردی دردناک باشند. توده‌های خوش‌خیم پستان می‌توانند در موارد لزوم با درمان‌هایی که متخصص تشخیص می‌دهد از بین بروند. تشخیص متخصص کمک می‌کند که با دارودرمانی یا با جراحی برای درمان توده خوش‌خیم اقدام شود.
چه زمانی برای غربالگری سرطان سینه باید اقدام‌کرد؟
قانونی که در انگلستان وجود دارد سنین بین 50 تا 70سالگی را پیشنهاد می‌کند اما به‌نظرم به‌طور کلی زنان در سراسر جهان باید بین 47 تا 73سالگی غربالگری را تجربه کنند. قوانین در کشورهای مختلف متفاوت است مثلا در ایالات‌متحده و برخی دیگر از کشورها به زنان بالای 40سال توصیه می‌شود غربالگری کنند.
ماموگرافی با اشعه ایکس یکی از روش‌هایی است که می‌توان از آن برای تشخیص استفاده کرد. البته در برخی موارد هم از سونوگرافی یا ام‌آرآی برای تشخیص استفاده می‌کنند. توصیه من این است که زنان بعد از عبور از 40سالگی هر سال یک بار معاینات لازم برای بررسی احتمال ابتلا به سرطان پستان را داشته باشند و حتما معاینات ابتدایی آن را یاد بگیرند و خودشان در خانه آن را انجام دهند. البته این نباید باعث شود که آنها معاینات متخصص را فراموش کنند.
معاینات شخصی را هر چند وقت یک‌بار باید انجام‌دهیم؟
هر یک ماه یک بار. به‌نظرم باید این کار به یک عادت ماهانه و منظم تبدیل شود. خانم‌ها ماهی یک‌بار باید بررسی کنند و با لمس پستان‌ها مطمئن شوند که همه چیز مرتب است یا نه. هرگونه تغییری را باید جدی بگیرند. تغییراتی که در نگاه اول به چشم می‌آید یا تغییراتی که از طریق لمس بافت مشخص می‌شود. البته باید مراقب باشند که معاینه سینه‌ها را باید به وقتی موکول کنند که در دوره عادت ماهانه یا ایام نزدیک به آن نباشد چون در این شرایط سینه‌ها به‌طور طبیعی ناصاف و پر از برجستگی‌های کوچک و بزرگی است که ناشی از دوران قاعدگی است. برای این کار هم بهتر است در اتاقی با نور کافی مقابل آینه قرار بگیرند و با دقت نگاه کنند.
باید مراقب باشند که تراکم پوست، افتادگی، زخم یا هرگونه تغییر رنگی را به دقت بررسی کنند. البته برای این کار راه‌های مختلفی وجود دارد که با مشاوره از متخصص زنان می‌توانند آنها را آموزش ببینند و در خانه بررسی‌های اولیه را انجام دهند.
برای بسیاری از خانم‌ها این سوال مطرح است که آیا استفاده از دئودورانت‌ها و اسپری‌ها می‌تواند باعث ایجاد سرطان شود؟
به‌طور قطعی این موضوع به اثبات نرسیده است. اما نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد که برخی دئودورانت‌هایی که از ترکیبات آلومینیومی در آنها استفاده شده و برخی محصولات ضد تعریق با همین ویژگی می‌توانند با مسدود کردن حفره‌ها و منافذ پوست مانع از خروج مواد زاید و عرق از بدن شوند و از طرفی این ترکیبات از طریق این منافذ به بدن وارد می‌شود.
این احتمال مطرح است که با ورود این مواد به بدن تاثیرات شبه استروژنی رخ دهد و همین مسئله در‌نهایت منجر به رشد سلول‌های سرطانی در بدن شود. با همه اینها به‌طور قطع این موضوع تایید نشده و مطالعات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
ممکن است استفاده از لباس زیر موجب ابتلا به سرطان پستان شود؟
پاسخم منفی است. پیش‌تر مطالعات نه‌چندان علمی در این باره مطرح شده بود اما این نظریه درستی نیست. برخی این موضوع را مطرح کردند که استفاده از لباس‌های تنگ که بافت پستان را در فشار قرار می‌دهد، می‌تواند به تجمع مواد سمی در بافت پستان منتهی شود و در‌نهایت سلول‌های بافت سینه را سرطانی کند، اما واقعیت این است که مدرکی در این باره به‌طور رسمی وجود ندارد. با همه اینها توصیه ما این است که افراد از لباس زیر مناسب با جنس مناسب و ترجیحا نخی استفاده کرده و سعی کنند از لباسی متناسب با سایز بدن‌شان استفاده کنند.
استعمال دخانیات در ابتلا به سرطان پستان موثر است؟
متاسفانه باید بگویم بله تاثیر دارد و زنان باید به‌شدت از آن پرهیز کنند. در کنار رژیم غذایی که بسیار در ابتلای به انواع سرطان‌ها مخصوصا سرطان سینه زنان نقش دارد سبک زندگی غلط هم موثر است. شما نمی‌توانید سبک زندگی غلطی را انتخاب کنید و آن را هر ساعت و هر روز تکرار کنید و انتظار داشته باشید که سالم بمانید. سیگار یک عامل سرطان‌زاست که بیش از هر چیز سرطان ریه را با خود به همراه دارد و عملکرد ریه را دچار اشکال می‌کند، اما مصرف آن می‌تواند موجب تحریک و ابتلای فرد به سرطان‌های دیگری مثل سرطان پستان، سرطان دهانه رحم، سرطان دهان، سرطان مثانه و تخمدان شود.
می‌بینید که مصرف آن بیشترین آسیب را برای زنان به‌همراه دارد. حتی مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد. در تحقیقی که در انگلیس صورت گرفته این نتیجه به‌دست آمده که مصرف این نوشیدنی‌ها 10درصد احتمال ابتلا به سرطان سینه را در این کشور بالا برده است. پس توصیه ما به همه خانم‌ها این است که سبک زندگی سالم را پیش بگیرند و از این مواد دوری کنند.
احتمال ابتلای مردان به سرطان سینه چقدر محتمل است؟
خب، البته این موضوعی است که فراوانی ندارد و چندان شایع نیست. اما ابتلا به این بیماری در مردان مسن شایع‌تر است و البته مردانی که در خانواده آنها سابقه ابتلا به سرطان پستان در مردان وجود داشته. این گروه از افراد اگر دچار چاقی و اضافه‌وزن مفرط هم باشند بیشتر مستعد ابتلا هستند، بنابراین می‌توان گفت 60درصد مردانی که این وی‍ژگی‌هایی که نام بردم را دارند در معرض ابتلا هستند و باید در این زمینه آگاهی لازم را داشته باشند.
متاسفانه یکی از دلایلی که ما با این بیماری‌ها در مردم مواجه می‌شویم ناآگاهی و کمبود دانش درباره این بیماری‌ها و سابقه ژنتیکی آنها در خانواده‌هاست، بنابراین مردان هم باید مانند زنان نسبت به توده‌هایی که در ناحیه پستان احساس می‌کنند حساس باشند و نسبت به آنها بی‌تفاوت نباشند و بروز هر تغییر و اختلالی را فورا با پزشک خود در میان بگذارند تا به‌موقع و در صورت لزوم بتوانند اقدامات پیشگیرانه و درمانی را دنبال‌کنند.
ژن‌ها چقدر در ابتلا به سرطان سینه نقش دارند؟
تنها 3مورد از 100سرطان را می‌توان نام برد که به‌علت مشکلات ژنتیکی بروز پیدا می‌کنند. اما در شرایطی که فردی خواهر یا مادرش به سرطان سینه مبتلاست احتمال ابتلا به سرطان سینه برای او دو برابر است. در شرایطی که تعداد بیشتری از بستگان شما تجربه ابتلا به سرطان سینه یا سرطان روده را مخصوصا در دوران جوانی داشته باشند باید بیشتر گوش به زنگ بود و این موضوع را با پزشک در میان گذاشت تا خطر و احتمال ابتلا به سرطان سینه را به سرعت بررسی کرد.
گاهی متخصص بعد از بررسی‌هایش به این نتیجه می‌رسد که یک فرد اگرچه در حال حاضر با بیماری مواجه نیست اما ممکن است در آینده نزدیک به‌دلیل بالا بودن فاکتورهای ابتلا به بیماری، سرطان سینه را تجربه کند. در این شرایط قطعا پیشنهاد پیشگیری از ابتلا را با جراحی به او پیشنهاد می‌کند و چه کسی است که با درنظر گرفتن درصد بالای این احتمال بخواهد ریسک آن را بپذیرد و پیشگیری نکند.
این درست شبیه کاری است که آنجلینا جولی انجام داد؟
بله. در سال2013 آنجلینا جولی متوجه شد که 87درصد احتمال ابتلا به سرطان سینه دارد و برای جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه سرانجام تصمیم به جراحی گرفت. او به‌صورت مادرزادی ژن مولد سرطان یعنی BRCA1 را داشت. این ژن احتمال ابتلا به سرطان سینه را 90درصد بالا می‌برد. مادر، خاله و مادربزرگ آنجلینا جولی نیز به این سرطان و سرطان رحم مبتلا بودند و به‌خاطر این بیماری هم از دنیا رفتند، بنابراین آنجلینا جولی با بررسی این موضوع برای پیشگیری اقدام و جراحی را انتخاب کرد.
در هورمون تراپی از استروژن و پروستروژن کمک گرفته می‌شود خب این موضوع می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را بالا ببرد. اما موضوع این است که تحقیقات نشان می‌دهد از هر 100زنی که در معرض هورمون درمانی قرار می‌گیرند فقط 4نفر در خطر ابتلا به سرطان سینه قرار می‌گیرند و آنها هم از میان گروهی هستند که هورمون درمانی با هر دو هورمون برای‌شان صورت می‌گیرد. با همه اینها اقدام به کارهای پیشگیرانه در این زمینه می‌تواند موثر باشدتوصیه‌ام این است که همواره با متخصص حاذق مشورت کنید.
خوشبختانه علم پیشرفت‌های چشمگیری داشته و امروزه راه‌های پیشگیری و درمان از ابتلا به سرطان سینه امید را در دل بسیاری از بیماران زنده کرده است. امروزه از هر 10زن مبتلا به سرطان سینه 8مورد به‌موقع در جریان بیماری‌شان قرار می‌گیرند و اقدامات درمانی سریع برای‌شان انجام می‌شود و بعد از گذشتن دوره‌ای سلامت خود را به‌دست می‌آورند.
