برخی بر این باورند بوتاکس فقط برای رفع چین و چروک پوستشان مفید است غافل از اینکه فواید درمانی بی نظیری برای دیگر عارضه های بدن دارد
باکتری کلستریدیوم سمی را با نامی بوتالینوم نوع A تولید می کند که یک سم خطرناک است و به نام تجاری بوتاکس معروف است. با وجود این، پزشک ها بااستفاده از دوز کم این سم برای درمان بیماری های مختلفی (از فلج مغزی گرفته تا افسردگی) استفاده می کنند.
دکتر اریک فینزی، جراح پوست و رئیس پزشکی مرکز زیبایی چووی چیس در ایالت مریلند آمریکا می گوید: «بیش از نیمی از کاربردهای بوتاکس در زمینه پزشکی است و بوتاکس با ضعیف یا فلج کردن موقت فعالیت عضله ها در درمان بیماری ها موثر واقع می شود.»
علاوه بر این، دکتر فینزی می گوید: «تاثیر مثبت تزریق بوتاکس روی بخش های مختلف بدن متفاوت است و این تاثیر مثبت تنها بین 3 تا 12 ماه می تواند دوام داشته باشد.»
علاوه بر این، دکتر فینزی می گوید که تزریق بوتاکس یک روش درمانی گران قیمت است و معمولا باید چند بار تکرار شود که همین تکرار تزریق هزینه را بیشتر می کند. به طور کلی، بوتاکس در زمینه پزشکی کاربردهای متعدد و شگفت آوری دارد که در ادامه به کاربردهای مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا اشاره می کنیم. علاوه بر این به کاربردهایی که در دست بررسی است نیز می پردازیم.
1- تنظیم ضربان قلب
محققان روسی در یکی از پژوهش های خود به دهلیز قلب افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، بوتاکس تزریق کردند. تحقیق این محققان براساس این فرضیه بود که بوتاکس می تواند ضربا قلب را آرام کند و کارایی آن را در پمپاژ کردن خون به بدن افزایش دهد.
در نهایت، نتیجه تحقیق این محققان روسی نشان داد که تزریق های بوتاکس در تنظیم ضربان قلب افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی تاثیر مثبت داشته است.
دکتر پوکوشالو و همکارانش از مرکز تحقیقاتی دولتی آسیب شناسی گردش خون در شهر نووسیبیرسک روسیه نتایج این تحقیق را در سال 2015 در مجله Circulation: Arrhythmia and Electrophysiology به چاپ رساندند.
دکتر پوکوشالوو می گوید: «تحقیق آنها در مقیاس کوچک انجام گرفته است و براساس این تحقیق تزریق بوتاکس هیچ عوارض جانبی نداشته است، اما چنین تحقیقی باید در سطح وسیع انجام شود تا بتوان نتایج آن را قاطع دانست و عمومیت داد.»
2- درمان افسردگی
روحیه ما روی حالت صورت ما تاثیر می گذارد، اما آیا حالت صورت ما روی روحیه افراد اثر دارد؟ دانشمند مشهور، چارلز داروین در یکی از مقالات خود در سال 1872 اذعان می کند که حالت چهره می تواند روی روحیه شما اثر بگذارد.
دکتر فینزی می گوید: «در صورت غمگین بودن عضله های میان ابروها پیام غمگین بودن را به مغز می رساندند و این عضله ها از آنچه شما می خواهید فعال تر می شوند.»
به عبارت دیگر، افسردگی و غمگین بودن باعث فعال تر شدن عضله های میان ابروها و در نتیجه تغییر حالت صورت می شوند.
دکتر فینزی و همکارانش برای آزمودن این نظریه خود یک گروه 85 نفری از افراد مبتلا به افسردگی را از طریق یک سری تزریق های بوتاکس تحت درمان قرار دادند. دکتر فینزی و همکارانش نتایج این تحقیق را در سال 2014 در مجله Journal of Psychiatric Research به چاپ رساندند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که نیمی از این بیماران به تزریق های بوتاکس واکنش خوبی نشان دادند.
به بیان دقیق تر، افسردگی حدود یک سوم از این بیماران یا بهتر شد یا تقلیل یافت. در این تحقیق هر تزریق بوتاکس 10 دقیقه طول کشید و عوارض جانبی آن خفیف بودند. این عوارض خفیف شامل خونریزی کم یا کبودشدن بین ابروها و سستی پلک بود. به طور میانگین، تاثیر مثبت درمان بوتاکس برای 3 ماه ادامه داشت.
دکتر فینزی می گوید: «او و همکارانش همچنان در حال انجام آزمایش های بالینی در مورد کارایی و بی خطری تزریق بوتاکس در درمان افسردگی هستند و امیدوارند که به هدف نهایی خود یعنی گرفتن تاییدیه از سازمان غذا و دارو دست یابند.»
3- درمان میگرن
همان طور که می دانید، میگرن به بیماری ناتوان کننده ای گفته می شود که شامل علائمی همچون سردردهای شدید، حالت تهوع و استفراغ است. افراد مبتلا به این بیماری پس از تزریق بوتاکس برای برطرف کردن چین و چروک های صورت خود با کمال تعجب دریافتند که مشکل میگرن آنها برطرف شده است.
به عبارت دیگر، افرادی که برای برطرف کردن چین و چروک صورت خود از بوتاکس استفاده کرده بودند به طور ناخواسته درد میگرن خود را درمان کردند.
براساس این اتفاق محققان تحقیق هایی را انجام دادند و دریافتند که تزریق بوتاکس در اطراف سر و گردن می تواند به طور موثری باعث درمان درد میگرن شود.
در سال 2010، سازمان غذا و داروی آمریکا تایید کرد که بوتاکس برای درمان میگرن های مزمن مفید است. برای تزریق درد میگرن از طریق بوتاکس، یک فرد بیمار باید هر سه ماه، 31 تزریق بوتاکس در جلو، عقب و اطراف سرش انجام دهد. علاوه بر این، محققان در حال بررسی و مطالب استفاده از بوتاکس در درمان دیگر شکل های سردرد هستند. در سال 2015 در مجله Cephalalgia تحقیقی به چاپ رسید که براساس نتایج آن تزریق بوتاکس باعث کاهش تکرر سردردهای خوشه ای شرکت کننده های تحقیق شده است.
محققان این تحقیق نتیجه گیری کرده اند که برای تایید قاطع تاثیر بوتاکس در کاهش سردردهای خوشه ای باید تحقیقاتی در سطح وسیع انجام بگیرد.
4- درمان تعریق شدید
به عقیده جامعه بین المللی (International Hyperhidrosis Society)، تعریق بیش از حد زیر بغل مشکل شرم آوری است که میلیون ها نفر از مردم جهان را تحت تاثیر قرار داده است.
در سال 2004، سازمان غذا و داروی آمریکا تایید کرد که افراد مبتلا به مشکل تعریق بیش از حد زیربغل می توانند در صورت عدم کارایی مواد ضدبو از بوتاکس استفاده کنند. بوتاکس باید به جاهایی از بدن تزریق شود که تعریق شدید در آن رخ می دهد. برای مثال می توان به نقاطی از بدن همچون زیربغل، کف دست، پاها و صورت اشاره کرد. تاثیر این تزریق ها تنها به مدت 8 ماه دوام می آورد و بعد از این مدت باید دوباره تزریق بوتاکس انجام بگیرد.
بنابر نتایج تحقیقی که در سال 2012 در مجله Surgeon چاپ شد، می توان گفت که بوتاکس درمانی موثرترین راه برای درمان تعریق بیش از حد است، چون در این نوع درمان به جراحس نیاز نیست و عوارض جانبی ناخوشایندی به بار نمی آید. علاوه بر این، محققان در حال طراحی و ساخت میکرو سوزن هایی هستند تا بتوانند بدون درد یا با درد کم بوتاکس را به بدن فرد تزریق کنند.
5- درمان بی اختیار ادرار
بیش فعالی مثانه باعث می شود که فرد همواره نیاز رفتن به دستشویی را در خود احساس کند. این بیش فعالی مثانه با بیش فعالی عضله ای در ارتباط است. در سال 2014 در مجله Research and Reports in Urology تحقیقی به چاپ رسید که براساس نتایج آن تزریق بوتاکس به دیواره مثانه می تواند با جلوگیری از انقباض عضلات مثانه به درمان مثانه بیش فعال کمک کند.
در سال 2013 سازمان غذا و داروی آمریکا تایید کرد که تزریق بوتاکس یک درمان موثر برای بیمارانی است که درمان های پزشکی باعث بهبود مثانه بیش فعال آنها نشده است. دیگر درمان های موثر شامل اصلاح رفتار یا داروهای خوراکی است که عوارض جانبی مانند خشکی دهان و یبوست دارند. از عوارض جانبی استفاده از بوتاکس این است که فرد قادر به تخلیه کامل ادرار خود نخواهدبود و در نتیجه احتمال عفونت های دستگاه ادراری در او افزایش می یابد.
در یکی از تحقیقات انجام گرفته در زمینه تاثیر بوتاکس روی درمان بی اختیاری ادرار محققان دریافتند که 29 درصد بیمارها می توانند تنها با یک سری از تزریق های بوتاکس به مدت یک سال یا بیشتر از بی اختیاری ادرار خلاص شوند.
6- رفع مشکلات پوستی
به عقیده انجمن پوست شناسی آمریکا پسوریازیس یک مشکل پوستی مزمن است که دلیل رخ دادنش، رشد بسیار سریع سلول ها است. با وجود این، می توان از طریق بوتاکس این مشکل پوستی را برطرف کرد. این رشد سریع سلول ها در نقاطی از بدن همچون زانوها، آرنج ها، پوست سر، دست ها و پا رخ می دهد.
دکتر ماریا هوردینسکی، رییس پخش پوست شناسی دانشگاه مینه سوتای آمریکا و همکارانش در حال تحقیق در مورد تاثیر تزریق بوتاکس در درمان پسوریازیس هستند تا از آن به عنوان جایگزینی برای داروهای موضعی یا نورددرمانی استفاده شود.
دکتر هوردینسکی می گوید: «نتایج اولیه تحقیق ما نشان داد که حتی درمان بخشی از این مشکل پوستی از طریق بوتاکس نیز می تواند برای فرد سودمند باشد.»
او خاطرنشان می کند که مرسوم ترین عارضه جانبی استفاده از بوتاکس این است که ناحیه درمان شده دچار خارش می شود. دیگر عوارض جانبی شامل درد موضعی یا عفونت است.
در موارد نادر، بوتاکس تزریق شده به محل آسیب دیده ممکن است به جاهای دیگر بدن منتشر شود و در نتیجه بی اختیاری ادراری، سختی در نفس کشیدن و بلعیدن غذا یا مرگ را به بار آورد. در مورد بی خطری بوتاکس در درمان مشکلات پوستی و همچنین مدت زمان کارایی آن تحقیقات بیشتری باید انجام بگیرد.
7- درمان ناهنجاری های صدا
تزریق بوتاکس یک درمان تایید نشده برای اختلال های صدا مانند آواپرشی اسپاسم گونه (spasmodic dysphonia) است.
محققان موسسه ملی ناشنوایی و دیگر اختلال های ارتباطی می گویند که در مشکل آواپریشی اسپاسم گونه، عضله های درون تارهای صوتی حرکت های غیرارادی ناگهانی (به نام اسپاسم یا گرفتگی) را تجربه می کنند که در توانایی تارهای صوتی برای لرزیدن و تولید صدا اختلال ایجاد می کنند.
آواپریشی اسپاسم گونه درمان معروف و شناخته شده ای ندارد، اما به عقیده انجمن ملی آواپریشی اسپاسم گونه، تزریق مستقیم بوتاکس به حنجره می تواند به مدت 3 یا 4 ماه صدا را بهبود ببخشد. عوارض جانبی موقت این نوع از درمان شامل ضعف صدا، سختی در تنفس و بلعیدن است.
8- تسکین درد کمر
در مورد تاثیر بوتاکس روی کاهش درد کمر همچنان تحقیقاتی در حال انجام است. طرفداران نظریه تاثیر مثبت بوتاکس روی درد کمر بر این اعتقاد هستند که بوتاکس یا کاهش اسپاسم های عضله و التهاب کمر به تسکین درد کمر کمک می کند.
در این نوع از درمان اثرات مثبت بوتاکس 10 تا 14 روز پس ا تزریق آغاز می شوند و به مدت 3 تا 4 ماه ادامه می یابد.
به عقیده مرکز ستون فقرات دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس « افرادی که خود را تخت درمان بوتاکس قرار می دهند، بهتر است درمان فیزیکی را نیز انجام دهند تا عضله های کمر و دیگر عضله های بدن خود را نیز قوی کنند.»
عوارض جانبی بوتاکس در درمان کمردرد و ورم در قسمت تزریق شده است و بعضی از افراد گفته اند که این تزریق باعث سردرد و حالت تهوع در آنها شده است. براساس گزارشی که در سال 2011 در The Cochrance Library منتشر شده است، می توان گفت که تا به امروز در مورد کارایی بوتاکس در درمان کمردرد تحقیقات زیادی انجام نگرفته است.
با وجود این، دانشگاه ییل آمریکا در حال نام نویسی شرکت کننده هایی برای انجام یک تحقیق وسیع در مورد تاثیر بوتاکس روی تسکین درد کمر است.
هفته نامه سلامت – ترجمه مصطفی صداقت رستمی
