این داروها جهت افزایش هوشیاری، رفع خستگی، کاهش اشتها، درمان برخی اختلالات خواب آلودگی و نیز در افزایش فعالیت کودکان به کار می روند. داروهایی از این دسته که در ورزش مورد استفاده نابه جا قرار می گیرند شامل کوکائین، آمفتامین، کافئین و پروپانول آمین هستند.
فتیل پروپانوئل آمین، محرک سیستم عصبی مرکزی است که در فرمول های ضد سرماخوردگی جهت رفع آب ریزش دستگاه تنفسی فوقانی استفاده می شود. این دارو به دلیل بروز اثرات سمی در مقادیر مصرف بالا کمتر توسط ورزشکاران استفاده شده است. از عوارض جانبی این دارو می توان به افزایش فشار خون، حملات صرعی، آریتمی قلبی و حتی افزایش احتمال سکته قلبی اشاره کرد. داروهایی از این دسته که در ورزش مورد استفاده نابجا قرار می گیرند شامل کوکائین، آمفتامین، کافئین و پروپانول آمین هستند. طبق بررسی های به عمل آمده بیش از میلیون ها نفر از جوانان کوکائین مصرف می کنند. محرک های سیستم اعصاب مرکزی توسط ورزشکاران برای افزایش میزان انرژی دقت و تمرکز حواس تحریک رفتاری و بالا بردن سطح هوشیاری استفاده می شوند. این داروها در حدود 20 درصد از مجموع سوء استفاده های دارویی را به خود اختصاص می دهند.
کوکائین برای اولین بار توسط فرود جهت درمان دسته ای از اختلالات عصبی به کار رفت اما به دلیل بروز عوارض جانبی خطرناک و کف داروهای جدیدتر با خصوصیات برتر، به زودی کنار گذاشته شد. کوکائین ابتدا ایجاد حالت سرخوشی و نشئه و پس از آن حالت ناامیدی می نماید. سرعت انعکاس های محیطی فرد در پاسخ به دارو بالا رفته ولی در کنار آن فشار خون و تعداد ضربان قلب نیز به طور قابل توجهی افزایش می یابد. از عوارض جانبی کوکائین می توان به کاهش هماهنگی حرکات، هیجان، بی خوابی، بی قراری، اضطراب، جنون، سکته های قلبی اشاره کرد.
به عنوان نمونه مرگ لین بیاس ستاره بسکتبال دانشگاه مریلند آمریکا و دان راجرز فوتبالیست آمریکایی در سال 1986 بر اثر اسیدوزلاکتیک ناشی از مصرف کوکائین بوده است.
آمفتامین ها گروه دیگری از این دسته داروها هستند. سرآغاز دوپینگ در ورزش های نوین با این داروها بوده است. این داروها توسط ورزشکاران جهت کاهش احساس خستگی، افزایش انعکاس های محیطی و تمرکز حواس، حالت تهاجمی و بالاخره کاهش وزن استفاده می شوند.
به دلل عدم احساس خستگی توسط ورزشکاران این خطر وجود دارد که این افراد
ساعت های متمادی به فعالیت بدنی ادامه داده و عوارض جبران ناپذیری به بدن آنان وارد آید. عوارض قلبی و عروقی، اختلالات انعقاد خون، خشونت و بی رحمی، اعتیاد، تحریک عصبی و گرمازدگی از اثرات ناخواسته این داروها هستند مرگ کورت انمار جانسون دوچرخه سوار دانمارکی در المپیک 1960 رم در اثر مصرف آمفتامین بوده است.
داروی دیگر محرک سیستم اعصاب مرکزی کافئین است. کافئین ماده ای از گروه متیل گرانتین ها می باشد که در چای و قهوه به فراوانی وجود دارد. این دارو علاوه بر خصوصیات کلی تحریک سیستم اعصاب مرکزی به دلیل افزایش مصرف اسیدهای چرب، می تواند انرژی زا هم باشد. کافئین در ترکیب برخی از داروهای مسکن و ضد سرماخوردگی وجود دارد.
در ورزش های استقامتی برخی از ورزشکاران از این دارو استفاده می کنند. از عوارض ناخواسته این دارو علاوه بر عوارض کلی خاصیت مدری، آریتمی قلبی، عدم هماهنگی اعمال دقیق و بر هم زدن وضیت خواب و بیداری را می توان نام برد. به دلیل وجود کافئین در ترکیب نوشیدنی های معمولی، غلظت مجاز معادل 12 میکروگرم بر میلی لیتر از این دارو در ادرار تعیین شده است که بالاتر از آن دوپینگ محسوب می شود.
این مطلب توسط مجله پزشکی دکتر سلام تهیه شده است. استفاده از آن فقط با ذکر منبع دکتر سلام(hiDoctor.ir) مجاز می باشد
