14

امروزه استرس به یک حس روز مره در افراد تبدیل شده است. بسیاری از ما ساعات زیادی را با استرس سپری می کنیم. این موضوع در سنین مختلف وجود دارد. یکی از روش های کاهش استرس و کنار آمدن با آن ، ورزش یوگا می باشد.

در علم پزشکی، استرس را همان آمادگی ذهنی و جسمی لازم برای مقابله با شرایط حاد و بحرانی می دانند. وضعیتی که در آن ذهن و جسم برای رسیدن به تعادل، تحت فشار بیش از حد قرار می گیرند. به عبارت دیگر استرس حالتی هیجانی است که فشار روانی را بر فرد وارد می کند و اگر این هیجانات درست کنترل نشوند، آسیب جدی وارد می کنند.

در حقیقت هر چیزی که انسان را بیش از حد تحت فشار قرار دهد و به تحلیل جسم و روان بیانجامد، عامل استرس زا نامیده می شود.

 

 

آیا ما خود استرس را ایجاد می کنیم؟

تمام زمانی را که ما با وابستگی با فن آوری و وسایل و تجهیزاتی از قبیل رادیو، تلویزیون و غیره می گذرانیم باید با طبیعت سپری شود. مثلا بهتر است به جای چراغ قوه، شمع همراه خود داشته باشیم. بجای حمام آب گرم، به درون رودخانه شیرجه بزنیم. به جای سفارش غذا از رستورانها، خود غذا بپزیم. به عبارت دیگر اگر می خواهید از استرس خلاصی یابید، طبیعت را وارد زندگی کنید.

هنگامی که ما قادر به کنترل استرس نیستیم، خواه مربوط به کار باشد، جامعه، خانواده یا شخصی، همه این استرس ها بعنوان استرس نامطلوب شناخته می شوند.

هنگامی که استرس بد، روی بدن فیزیکی اثر می گذارد، به شکل بیماریهایی مانند فشار خون، بی خوابی، خواب ناراحت، اختلالات سیستم گوارشی، ترش کردن، یبوست، تجمع سموم در بدن، تغییر واکنش طبیعی بدن، که ناشی از زندگی بی تحرک است، بروز می یابد و بر عملکرد ارگانهای داخلی اثر می گذارد. علوم پزشکی جدید اعلام می دارد که بخش عظیمی از بیماریهایی که با آن روبرو هستیم، روان تنی هستند. البته علم پزشکی دلایل متعددی برای بیماریها می شناسد. برخی عوامل محیطی هستند. مانند آلودگی که به شکل اختلالات تنفسی، تنگی نفس، برونشیت، سینوزیت، سردرد، قرمز شدن چشم ها، حس خفگی، ظاهر می شود. برخی عوامل ژنتیکی هستند. سایر عوامل به دلیل نوع زندگی و عاداتی است که ما در زندگی داریم، مثلاٌ نداشتن زمان مشخص، برای غذا خوردن و خوابیدن. که همه این آشفتگی ها منجر به ایجاد استرس، انقباض و عوارض وابسته به آنها می شود.

یوگا علم زندگی است. مفهوم زندگی که یوگا در مورد آن بحث می کند، تنها به رابطه متقابل بدن فیزیکی و دنیا محدود نمی شود، بلکه شامل کل شخصیت و ساختار و خصوصیات می شود. برای مثال یک درخت را در نظر بگیرید. ریشه های درخت زیرزمین هستند و دیده نمی شوند، آنچه که شما به عنوان درخت مشاهده می کنید، بدنه درخت است. شاخه ها برگها، گل و میوه های آن. اگر شما می خواهید درخت محکم و پا برجا باقی بماند، باید از ریشه های آن مراقبت کنید، زیرا ریشه ها، اساس زندگی درخت هستند. در یوگا هم همینطوراست. یوگا بدن را همه چیز نمی داند بلکه، بدن را یک واسطه یا وسیله ای می داند که از طریق آن می توانید در ارزیابی دنیا پیشرفت کنید. به ذهن هم به عنوان همه چیز توجه نمی کند، بلکه می پذیرد، توسط گسترش آگاهی و تمرکز، می توانید نیروی بالقوه خوابیده خود را، که می تواند برای پیشرفت و دستیابی به موفقیت در زندگی، مورد استفاده قرار گیرد، بیدار کنید.

اگر بخواهیم یوگا را تعریف کنیم، برای آن مردمی که از بیماریها و ناراحتی ها رنج می برند، یوگا به معنی سلامتی است. برای آن مردمی که از کلافگی ذهنی، خستگی، نگرانی و استرس رنج می برند، یوگا به معنی وانهادگی است. برای آنهایی که از عدم تمرکز ذهن در عذابند، یوگا به معنی تمرکز است. برای آنهایی که آرزوی خلاقیت دارند، یوگا به معنی یافتن خلاقیت است. برای آنهایی که آگاه بودن و شناخت شخصیت و طبیعت خفته درون برایشان جالب است، یوگا نوعی خودکاوی است. ما می توانیم تعریف های گوناگونی از یوگا ارائه دهیم، اما باید به جنبه های فیزیکی، روانی و طبیعت روحی هر فرد، توجه داشته باشیم.

تحقیقاتی در بخشهای مختلف جهان، در رابطه با اثرات یوگا روی بدن فیزیکی و مدیریت اختلالات گوناگون انجام شده است. طی این تحقیقات مشخص شد که تمرینات بسیار ساده و پایه ای که به نام آسانا شناخته می شوند، می توانند بسیاری از بیماری ها و ناراحتی های بدن را برطرف کنند. زیرا یوگا همیشه معتقد است که بیماری ها عمدتاٌ ناشی از زندگی بی تحرک است. هنگامی که نحوه زندگی، شروع به اثرگذاری بر عملکرد بدن می کند، پایداری و ایمنی بدن کاهش می یابد. با تمرین آسانا و پرانایام، شما می توانید ایمنی و نیروی بدنی را دوباره ایجاد کنید، سپس بسیاری از ضعفهای بدنی برطرف شده و بخشهای ضعیف مجدداٌ قوی می شوند. زیرا طی تحقیقات، مشخص شده است که استرس، همواره بر بخش های ضعیف بدن فیزیکی، اثر می گذارد. اگر شما تحت استرس قرار گرفته اید و شش های شما ضعیف هستند، استرس روی شش شما، اثر می گذارد. اگر قلب شما ضعیف است، استرس روی قلب شما، اثر خواهد گذاشت. هریک از ما بطور طبیعی یک بخش یا عضو ضعیف داریم. البته ممکن است از آن ضعف، آگاه نباشیم. تنها هنگامیکه بخشی تحت تاثیر نحوه زندگی، کار، محیط، تنش های خانواده یا تنش های ذهنی قرار می گیرد، ما بیماری را در بخش ضعیف تجربه می کنیم. این نتیجه ای است که علم پزشکی بدان دست یافته است. بنابراین هنگامیکه یوگا بکارگرفته می شود، اثر درمانی آن در افزایش ایمنی، مقاومت و طاقت سیستم های مختلف بدن، مشخص می شود. امروزه یکی از مهم ترین کاربردهای یوگا، درمان است. مشابه چنین بررسی هایی در کنترل اختلالات ذهنی و روانی انجام شده است. روشهای متفاوتی از کنترل استرس، در یوگا وجود دارد. این برنامه ها نه تنها مردم را هدایت می کنند که چگونه در جامعه زندگی کنند، بلکه آنها را برای سازگاری با سایر شرایط نیز، آموزش می دهند.

یکی از نیازهای اولیه امروزه ما این است که، یاد بگیریم چگونه رها باشیم. خوابیدن رهایی نیست. طبق تعریف یوگا، در خواب ما عمداً و آگاهانه می دانیم که چگونه ذهن و آگاهی با بدن، احساسات، اشیاء و تجربیات واکنش نشان می دهند و به خودمان اجازه نمی دهیم، تنش داشته باشیم. هنگامی که ما به این آگاهی می رسیم اغتشاشات و آشفتگی ها آرام می گیرند. در یوگا، تجربه رهایی به معنی حرکت از بیرون به درون است، آگاه شدن از درون و متعادل و پایدارماندن. دومین چیزی که ما در زندگی نیاز داریم، تمرکز است. برای سلامت ذهن، ضروری است که رهایی و تمرکز، هر دو را با هم تمرین کنیم. همه تمرینات یوگا به این روند، کمک می کنند. آساناها، بدن و ذهن را رها می کنند و بوسیله تمرینات ذهنی، هم به رهایی می رسیم و هم تمرکز و آگاهی گسترش می یابد.

عضلات هنگامی که حرکت نداشته باشند، استرس را جمع آوری می کنند. زیرا هنگامیکه بدن تحرک ندارد، یک ماده شیمیایی به نام اسید لاکتیک در ماهیچه ها جمع می شود. در شب هنگامیکه شما در خواب هستید، بدن شما اسید لاکتیک تولید می کند که موجب سفتی و سختی بدن به هنگام بیداری صبح می شود. هنگامیکه تحرک داشته باشید، پس از مدتی این سفتی ها ازبین می روند. سمومی که در مفاصل انباشته می شوند، از حرکت مفصل جلوگیری می کنند. عضلات مجاور این مفاصل نیز، در اثر رکود جریان خون، بی حرکت می مانند. بدین ترتیب، آسانا ها عضلات را کشش می دهند و مفاصل را باز می کنند. در نتیجه این فعالیت ها، جریان خون افزایش می یابد و سموم دفع می شوند.

استیون ادوارد(محقق) طی تحقیقی نشان داد که، یوگا میزان GABA مغز را افزایش می دهد. او می گوید افرادی که یوگا می کردند، ۲۷ درصد افزایش در میزان GABA داشتند، در حالیکه آن هایی که یوگا انجام نمی دادند، تغییری در GABA مغزیشان مشاهده نشد. همکار او، کریس استریتر اشاره کرد که این تحقیق، یکی از روش های درمان مقدار کم GABA را نشان می دهد. اگر چه این درمان، یک درمان نسبی است، اما یک روش غیر دارویی افزایش GABA است که مردم به راحتی می توانند، بدون استفاده از داروهایی که حتما باید مجوز FDA را داشته باشند ، استفاده کنند. محققان دانشکده داروسازی دانشگاه بوستون و بیمارستان مک لین دریافته اند که، تمرین یوگا میزان گاما (گاما آمینو بوتیریک اسید)، اولین ممانعت کننده نورو ترانسیتوری، که موجب ایجاد رهایی و آرامش می شود را، افزایش می دهد. این تحقیق نشان می دهد که، یوگا ممکن است درمان افسردگی، اضطراب و اختلالاتی که مربوط به سطح پایین GABA هستند، باشد.

بیماری های ناشی از اضطراب و استرس به وسیله یوگا ، به راحتی برطرف می شوند. شاید ۷۰ الی ۸۰ درصد مراجعات پزشکی، به اضطراب و استرس مربوط است، که از آن جمله می توان به بیماری هایی همچون فشار خون، آسم، مشکلات گوارشی، افسردگی خفیف و مشکلات خواب و… اشاره کرد. این بیماری ها را می توان به راحتی با یوگا، برطرف کرد.

در نهایت، می توان یوگا را روشی دانست که، جسم و روان توأماً، به آرامش می رسند. بهداشت و سلامت روانی از مباحث اساسی در زندگی همه انسانها بوده و نقش کلیدی را در سلامتی، آسایش، طول عمر و شکوفایی توانایی های اساسی و ارتباط های مسالمت آمیز ایفا می کند.