58

همه ی ما می دانیم که پیتزا هرچقدر هم خوش مزه باشد ، مضرات بسیاری را برای بدن ما به همراه دارد. شاید شما نیز در تلوزیون تبلیغات های زیادی در رابطه با پنیر پیتزای کم چرب و یا سس مایونز کم چرب دیده باشید ، اما این ادعا تا چه حد صحت دارد؟

«آیا ادعاهایی که کارخانه های مواد غذایی در مورد سس های مایونز و پنیرپیتزاهای کم چرب می کنند، صحت دارد؟ لطفا درباره درستی یا نادرست بودن این ادعاها بگویید./ ایمیل نازنین»…

 

محققان در سال ۱۹۹۷ تخمین زدند که سالانه حدود ۲ میلیارد پوند پنیر پیتزا در آمریکا و ۲۰۰ میلیون پوند از این پنیر در اروپا تولید می شود. پنیر پیتزا جزو پرطرفدارترین محصولات غذایی در میان ایتالیایی ها، آمریکایی ها و نروژی هاست. هرچند که تاریخچه دقیقی از تولید اولین نوع پنیر پیتزا در دسترس نیست، اما آمار و ارقام نشان می دهند انواع اولیه این پنیر، تقریبا به شکل امروزی اش، از حدود ۵۰ سال پیش تولید می شده است. این در حالی است که بیشتر از ۲۵ ۲۰ سال، از عمر پنیر پیتزا در کشور ما نمی گذرد. پنیر پیتزا، محصولی خوشمزه اما چرب است. به همین دلیل هم خیلی ها با وجود میل باطنی، دور مصرف آن را خط کشیده اند. تولیدکنندگان هم دست به کار شدند و به تازگی اقدام به تولید پنیر پیتزای کم چرب برای طرفداران غذاهای رژیمی کرده اند. در «صنایع غذایی» این شماره، سراغ دکتر سیدامیرمحمد مرتضویان، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی (انستیتوی تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور) رفته ایم تا قدری بیشتر با این نوع پنیر آشنا شویم.

 

اگر موافق باشید، بحثمان را با تعریف پنیر پیتزا شروع کنیم؟

 

پنیر پیتزا، نوعی پنیر موزارلاست که معمولا چربی و رطوبت نسبتا بالایی دارد. به همین دلیل، میزان فسادپذیری اش هم زیاد است و برای پیشگیری از فاسد شدن آن، باید پیش از پایان تاریخ مصرفش، حتما آن را داخل فریزر و در حالت انجماد نگهداری کرد.

 

ویژگی پنیرهای این خانواده چیست؟

 

خاصیت کش آمدن و الاستیک، جزو ویژگی های خاص این نوع پنیرهاست. پنیر پیتزا، یک محصول میانی یا واسطه است؛ یعنی نمی توان آن را به تنهایی با نان مصرف کرد. محصولات میانی باید با غذاهای دیگری ترکیب و مصرف شوند. از آنجا که چنین پنیرهایی بیشتر در تهیه پیتزا استفاده می شوند، خیلی ها به آنها پنیر پیتزا می گویند، در حالی که از این پنیرها با خاصیت کش آمدن می توان در تهیه غذاهای دیگری مانند لازانیا یا انواع پاستا و… هم استفاده کرد. ضمن اینکه پنیر پیتزا، خاصیت ذوب هم دارد و به این ترتیب، می تواند باعث چسبندگی مواد به کار رفته در تهیه غذاهایی مانند پیتزا به هم شود. معمولا طعم نسبتا چرب و ملایم این پنیر، طعم نهایی غذا را بهبود می دهد و همین طعم مطلوب است که خیلی ها را به مصرف پنیر پیتزا مشتاق کرده است.

 

روند تولید پنیر پیتزا به چه صورت است؟

 

برای تولید پنیر پیتزا در ایران از پنیری به نام پنیر اولیه استفاده می کنند (البته گاهی هم از خود شیر برای تهیه این نوع پنیر استفاده می شود). پنیر اولیه، ضایعاتی از پنیر (مثلا پنیر پروسس، لیقوان و…) است که از منابع مختلفی به دست می آید. معمولا این ضایعات را داخل تانکی می ریزند و آن را تا حدی اسیدی می کنند. سپس باکتری و استارتر به آن می زنند تا کمی طعم بگیرد و تا اندازه ای هم ترش بشود. با این کار، محصول به دست آمده لخته می شود. پیش از اینکه لخته ها خیلی سفت بشوند، آنها را با آب داغ می شویند. در نتیجه پروتئین شیر که بیشتر آن کازئین است (پروتئین کازئین خاصیت کش آمدن و الاستیکی دارد)، استخراج و بسته بندی می شود. در نهایت هم این پروتئین استخراج شده را در پنیر پیتزا با مواد دیگری مانند برخی افزودنی ها، طعم دهنده ها و پایدارکننده ها مخلوط می کنند تا پنیر پیتزا با ویژگی هایی که ما می بینیم، در دسترسمان قرار بگیرد. پنیر پیتزای تولیدشده نهایی که باید رنگ سفید و بافت کشسانی داشته باشد، در سردخانه ها نگهداری و آماده ورود به بازار می شود.

 

این روزها شاهد ورود پنیر پیتزاهای کم چرب به بازار هستیم. هدف از تولید چنین محصولاتی چه بوده است؟

 

برای اینکه پنیر پیتزا بتواند تمام ویژگی هایی که نام بردیم، داشته باشد، باید میزان چربی آن بالا باشد زیرا بدون چربی، خواص طعمی و بافتی در چنین محصولی کمتر ایجاد می شود اما مصرف خوراکی های خیلی چرب، از نظر تغذیه ای چندان توصیه نمی شود. از طرف دیگر، این روزها بحث مصرف غذاهای رژیمی هم بسیار داغ است و بیشتر افراد می خواهند کالری دریافتی خود را کاهش دهند. به همین دلیل کارخانه های تولید محصولات غذایی، از جمله کارخانه های تولید پنیر پیتزا برای جلب رضایت مشتری ها اقدام به تولید محصولاتی کم چرب تر و کم کالری تر کرده اند.

 

تفاوت پنیر پیتزاهای کم چرب با انواع معمولی آنها چیست؟

 

برای کم کردن میزان چربی پنیر پیتزا در خط تولید و به هم نخوردن توازن مواد به کار رفته در محصول، مقدار چربی افزوده را کاهش می دهند و برای برگرداندن کارکرد چربی در محصول نهایی هم از پایدارکننده ها به عنوان جایگزین چربی کمک می گیرند. این جایگزین های چربی (مانند صمغ ها) برای بدن ضرری ندارند و می توانند مفید هم باشند. البته وزارت بهداشت باید فرمول تهیه چنین محصولاتی را تایید کند که این کار هم انجام گرفته و پروانه ساخت تولید پنیر پیتزای کم چرب صادر شده است.

 

یعنی جایگزین های چربی، بدون کالری هستند؟

 

بله، خوشبختانه جایگزین های چربی جزو مواد انرژی زا نیستند، آنها کربوهیدرات هایی هستند که در بدن هضم نمی شوند. اصلا تعریف مواد جایگزین چربی همین است که مصرف آنها باعث دریافت کالری نشود اما در عین?حال بتوانند تاحدی خواص چرب کنندگی، پرکنندگی محصول، پوشش و پرکنندگی دهانی و احساس مطلوب دهانی ایجاد کنند. هرچند که پنیر پیتزاهای کم چرب از نظر طعم با انواع معمولی خود تفاوت دارند اما این تفاوت به اندازه ای نیست که وقتی آن را داخل پیتزا یا غذاهای دیگر می ریزیم، به سادگی متوجه آن بشویم.

 

یعنی افرادی که رژیم کم کالری دارند، می توانند بدون دغدغه از این نوع پنیر پیتزاهای کم چرب در برنامه غذایی شان استفاده کنند؟

 

نه، فردی که رژیم می گیرد، باید براساس دستورالعملی که متخصص تغذیه برایش تعیین کرده، برنامه خود را پیش ببرد. شاید متخصص تغذیه با قرار دادن مقداری پنیر پیتزا در رژیم غذایی، سهمی از چربی های روزانه را در نظر گرفته باشد. به همین دلیل افرادی که تحت رژیم درمانی های خاص هستند، حتی خوراکی های کم چرب را هم نمی توانند خودسرانه و با میل خود مصرف کنند ولی فردی که رژیم غذایی ندارد، وزنش هم بالا نیست و فقط می خواهد دریافت کالری روزانه اش را کاهش دهد تا وزن خود را ثابت نگه دارد، می تواند از محصولات کم چرب تر و کم کالری تر مانند پنیر پیتزای کم چرب استفاده کند.