اين روزها استفاده از كپسول‌هاي رنگارنگ مولتي‌ويتامين در بيشتر جوامع باب شده است.
آن قدر مردم در مورد خطر بيماري‌هاي مزمن، سرطان، پيري، آلزايمر و مانند آن شنيده‌اند كه براي فرار از آن حتي شده از طرف خودشان تجويزهاي مختلف مي‌كنند كه ويتامين‌هاي مختلف از همين تجويزهاست. با اين حال، تازه‌ترين مطالعات، فايده اين ويتامين‌ها را زير سؤال برده‌اند؛ به‌خصوص وقتي به‌صورت مكمل مصرف شوند.
محققان از جمع‌بندي اين مطالعات چنين نتيجه‌گيري مي‌كنند كه بهتر است به جاي اتكا به قرصها و كپسول‌هاي رنگارنگ ويتاميني، به مصرف متعادل ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه حاوي اين ويتامين‌ها روي آوريم تا از همه فوايد آن به اندازه لازم بهره ببريم.
يكي از اين مطالعات كه به‌تازگي نتايج آن در نشريه انجمن پزشكي آمريكا چاپ شده، نشان مي‌دهد كه مصرف ويتامين C يا E، نقشي در كاهش ميزان ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي، شامل حمله قلبي يا سكته مغزي ندارد.
رويترز گزارش كرده است در اين مطالعه كه روي بيش از 14 هزار نفر انجام شده مشخص شده كه طي 8 سال مطالعه، مصرف اين ويتامين‌ها هيچ تفاوتي با مصرف دارونما
(ماده‌اي بي‌اثر) نداشته است. پيشتر مطالعات آزمايشگاهي نشان داده بود كه اين ويتامين‌ها خاصيت آنتي‌اكسيداني دارند و به همين علت مي‌توانند راديكال‌هاي آزاد حاصل از سوخت‌وساز بدن را از بين ببرند؛ موادي كه تجمع آنها در بدن مي‌تواند سبب تسريع فرآيندهاي پيري سلولي، سرطان و بيماري‌هاي ديگر شود. همچنين مطالعات ديگر نشان داده بود كه مصرف ميوه‌جات و سبزيجات، از اين جهت كه حاوي اينگونه مواد آنتي‌اكسيداني هستند، مي‌توانند از احتمال ابتلا به اين بيماري‌ها بكاهند.
اما آيا مصرف اين ويتامين‌ها، به‌صورت مكمل‌هاي جداگانه هم مي‌تواند چنين خاصيت مفيدي داشته باشد؟اين سؤالي است كه مطالعات بعدي در پي پاسخ به آن بوده‌اند و جواب اكثر آنها به آن منفي بوده است. به‌عنوان مثال، در يكي از اين مطالعات در دانشگاه كپنهاگ، مشخص شده كه هيچ دليل محكمي براي اينكه مولتي‌ويتامين‌ها بتوانند باعث افزايش طول عمر شوند، به دست نيامده است.
وقتي اين محققان، نتايج 20 مطالعه مرتبط‌تر و معتبرتر را انتخاب و تحليل كردند، به نتيجه جالب‌تري رسيدند و آن اينكه انواع ويتامين‌ها حتي ممكن است باعث مرگ زودرس شوند. به اين ترتيب كه ويتامين E، باعث بالارفتن 4 درصدي احتمال مرگ زودرس مي‌شود، بتاكاروتن، آنتي‌اكسيدان معروف و پيش‌ساز ويتامين A، باعث افزايش 7 درصدي آن مي‌شود و خود ويتامين A باعث 16 درصد افزايش در احتمال مرگ زودرس افراد مي‌شود. در اين بررسي‌ها، نتيجه قابل‌ارائه‌اي در مورد مصرف ويتامين C و همچنين سلنيوم به دست نيامده است.
مطالعه ديگر، سال گذشته ميلادي، در دانشگاه كلورادوي آمريكا انجام شد كه نشان مي‌داد برخلاف آنچه متخصصان و ايمني‌شناسان تصور مي‌كردند مصرف ويتامين E، نه تنها تاثير مثبتي در كاهش خطر ابتلا به سرطان ريه ندارد بلكه درصورت زياده‌روي در مصرف ممكن است احتمال بروز آن را افزايش هم بدهد.
اين محققان در آن زمان در شماره فوريه نشريه «طب اورژانس و بيماري‌هاي تنفسي» اعلام كرده بودند استفاده از روزي 400 ميلي‌گرم از اين ويتامين يا بيشتر در درازمدت، مي‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ريه را تا 28 درصد بالا ببرد. براساس اين مطالعه، همچنين مشخص شده بود كه اين خطر، به‌خصوص در مورد سيگاري‌ها به شكل جدي‌تري وجود دارد.
مطالعه ديگري كه نتايج آن بهار سال 2004 منتشر شد، نشان‌دهنده تاثير منفي ويتامين‌هاي اضافي بر سوختن كلسترول در بدن بود. در اين مطالعه كه در دانشگاه نيويورك روي تاثير 2 ويتامين E و C و آنتي‌اكسيدان بتاكاروتن انجام شده بود، مشخص شد اين 3 عامل، مي‌توانند آنزيم‌هاي كبدي مسئول سوزاندن كلسترول بد خون، به نام VLDL را مهار كنند و به اين ترتيب باعث تجمع آن در بدن شوند.
مطالعات پيشين نشان داده بودند كه افرادي كه ويتامين‌هاي بيشتري دريافت مي‌كنند، چربي كمتري در رگ‌هايشان رسوب مي‌كند و به همين علت، محققان تصور كرده بودند كه شايد مصرف ويتامين اضافي هم بتواند با تاثيرگذاري مثبت روي سوخت‌وساز چربي‌ها، در كاهش بروز تصلب شرائين، مؤثر باشد؛ بيماري‌اي كه از رسوب چربي‌ها در ديواره رگ‌ها ايجاد مي‌شود و موجب حمله قلبي و سكته مغزي در تعداد زيادي از بيماران مي‌شود. با اين حال، نتايج مطالعات انجام‌شده، خلاف اين را نشان داد و محققان را از يافتن راه ميان‌بري براي كاهش احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي و در نتيجه كاهش مرگ‌ومير زودرس اين بيماران نااميد كرد.
مطالعات ديگري نيز در مورد تاثير احتمالي مصرف مولتي‌ويتامين‌ها بر ميزان ابتلا به سرطان‌ها انجام شده و نتايج مشابهي داشته است. محققان مركز ملي تحقيقات سرطان آمريكا در سال 2007 نشان دادند مرداني كه در روز بيش از يك عدد قرص مولتي‌ويتامين استفاده مي‌كنند، 32 درصد بيشتر از ساير مردان به سرطان پروستات مبتلا مي‌شوند. ضمن اينكه احتمال كشندگي سرطان پروستات هم در اين مردان، در مقايسه با ساير مرداني كه هيچ‌گاه به‌طور منظم از اين قرصها استفاده نكرده‌‌اند، تقريبا دو برابر است.
