16

برخی افراد به حدی بر روی مسئله ی اضافه وزن خود حساس هستند که حاضرند به هر شیوه ای وزن خود را کم کنند و به این موضوع توجه نمی کنند که شاید روشی که مد نظرشان است برایشان خطرناک و دردسر آفرین باشد. رژیم تک غذایی بحث این مطلب ماست.

رژیم تک بعدی، عبارت است از مصرف اشکال مختلف یک ماده غذایی خاص در کوتاه مدت که افرادی به کار می برند که می خواهند سریعا به کاهش وزن دست یابند، انواع این رژیم ها، شامل رژیم مایعات، رژیم های کم کربوهیدرات یا با پروتئین و چربی بالا هستند یا از مواد غذایی ای تشکیل شده اند که کالری منفی ایجاد می کنند که در آنها به جای دریافت کالری از مصرف غذا، کالری بیشتری سوزانده می شود.

از جمله رژیم مایعات، رژیم با آب ساده، آب سبزیجات و میوه جات یا آبگوشت است.

به گفته کارشناسان webmed، از رژیم های تک غذایی می توان به رژیم گریپ فروت اشاره کرد. این رژیم ۱۲ روزه به دلیل این که در آن کالری مورد نیاز روزانه دریافت نمی شود، می تواند موجب کاهش وزن شود.

ضمن این که در گریپ فروت آنزیمی وجود دارد که باعث اسهال و در نتیجه کاهش وزن بیشتر می شود. این رژیم کاملا ناسالم است، چرا که می تواند باعث از دست رفتن آب بدن و الکترولیت ها شود.

همچنین از آنجا که حاوی اسید زیادی است، می تواند باعث از بین رفتن مینای دندان، حتی در کوتاه مدت شود.

در نوع دیگری از رژیم گریپ فروت، صبحانه شامل تخم مرغ، ژامبون و نصف گریپ فروت است. در این رژیم نیز کمبود کلسیم، ویتامین ها و آهن وجود دارد.

در رژیم سیب نیز افراد در طول روز این میوه را به عنوان صبحانه، ناهار و شام مصرف می کنند.

رژیم سیب زمینی، یک رژیم هفت روزه دیگر است که ادعا می کند باعث کاهش وزن سریع می شود. در این رژیم ظاهرا احساس سیری و رضایت بخشی برای رژیم گیرنده وجود دارد، اما این رژیم بجز داشتن فیبر کافی، فاقد تمامی ویتامین ها و مواد معدنی ضروری و نیز پروتئین است که از اجزای مهم تشکیل دهنده بدن است.

در این میان رژیم بستنی شکلاتی ممکن است عالی به نظر برسد، اما پس از خوردن چهار کاسه بزرگ بستنی، جاذبه خود را از دست می دهد.

رژیم سوپ کلم نیز با داشتن فهرستی از ترکیبات از جمله میوه، سبزیجات ( بجز سیب زمینی ) و حتی مقداری گوشت گوساله، به مدت هفت روز، سالم به نظر می رسد، اما افراد با پیروی از این رژیم، دچار سرگیجه می شوند.

مواد غذایی ای که به عنوان کالری منفی مصرف می شود، شامل سبزیجاتی مانند چغندر، بروکلی، کلم سبز، هویج، گل کلم، آسپاراگوس و میوه هایی مانند سیب، توت آبی (قره قاط) و زغال اخته هستند. این مواد غذایی می تواند به عنوان میان وعده ایده آل باشد، اما رژیم بر پایه آنها نمی تواند از نظر تغذیه ای کامل باشد.

در نوع دیگری از رژیم که بر میوه تاکید دارد، رژیم گیرنده در اولین وعده غذایی می تواند یک نوع از هر میوه ای را مطابق میل خود استفاده کند. در وعده بعدی تنها می تواند غذاهای حاوی کربوهیدرات مانند نان ها و سبزیجات را مصرف کند و برای وعده سوم می تواند یک وعده دیگر کربوهیدرات یا وعده پروتئینی که شامل گوشت ها و لبنیات است، مصرف کند. این رژیم، ۳۵ روزه است و در برخی روزهای آن، رژیم گیرنده، تنها باید یک نوع ماده غذایی مانند انگور یا هندوانه را در برنامه غذایی خود داشته باشد. این رژیم می تواند کاهش وزنی حدود ۹ کیلوگرم در ۳۵ روز داشته باشد که با توصیه های علمی مبنی بر حدود ۶.۳ کیلوگرم در ماه مغایرت دارد.

ضمن این که این رژیم به دلیل تاکید مصرف زیاد بر میوه و مجاز نبودن بر مصرف همزمان کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها که ترکیب آنها در فرآیند هضم غذا و واکنش های متقابل آنزیماتیک لازم است، ناقص و از لحاظ ذائقه ای نیز نامتناسب است. به طور مثال شما نمی توانید پاستا را با سس گوشت یا چیز برگر بخورید.

رژیم های پرکربوهیدرات (عمدتا برنج ) ، می تواند برای افرادی که مشکل قند خون دارند، مساله ساز باشد. خوردن سویای زیاد نیز در این رژیم، بر هورمون های زنانه (بخصوص استروژن) تاثیر می گذارد، همچنین اثر منفی بر کارکرد تیروئید دارد. از سایر رژیم های تک بعدی می توان به رژیم پنیر، تخم مرغ، تن ماهی و… اشاره کرد.

به طور کلی رژیم های پرپروتئین و پرچربی که حاوی مقادیر زیادی گوشت و سایر منابع حیوانی است و غذاهای پرکربوهیدرات (مانند غلات، حبوبات، میوه ها، نان، برنج، سیب زمینی و سبزیجات نشاسته ای) در آنها محدود است، در طولانی مدت باعث مشکلات زیادی برای سلامت می شود، چراکه اولا شما مقدار زیادی از وزن خود را به علت از دست دادن آب کم می کنید و این مساله می تواند باعث احساس خواب آلودگی و ضعف شود.

ثانیا مواد کتونی که در جریان خون ساخته می شود، می تواند باعث بی آبی بدن، سردرد، تهوع، بدی تنفس و تجزیه ماهیچه ای شود.

همچنین کتوز می تواند برای افراد دیابتی کشنده باشد و منجر به مرگ جنین در زنان باردار شود.

میزان کم کربوهیدرات در این رژیم، تحمل فرد را نسبت به فعالیت های فیزیکی کاهش می دهد و کاهش مصرف غلات سبوسدار، میوه و سبزیجات، باعث کاهش مواد مغذی مانند ویتامین های گروه B، فیبرهای فیتوشیمیایی و فیبر غذایی می شود (فیبر ناکافی می تواند باعث مسائلی مانند یبوست و دیورتیکولوز شود و خطر انواع سرطان ها را افزایش دهد.)

همچنین میزان بالای کلسترول و چربی های اشباع شده، عوارض جانبی مانند تشکیل رسوب چربی در رگ های خونی و بیماری های قلبی را در پی دارد و سطح بالای اسید اوریک می تواند احتمال افزایش نقرس را زیاد و بر ذخایر کلسیم در استخوان ها اثر داشته باشد و نیز به دلیل مشکل از بین بردن مواد زائد حاصل از متابولیسم پروتئین، باعث ایجاد بیماری های کبدی یا کلیوی شود.

نوع دیگری از رژیم های غذایی که بتازگی مورد توجه قرار گرفته، رژیم براساس گروه خونی است. ادعاهایی مبنی بر این رژیم وجود دارد که هر نوع خونی، علامت آنتی ژنی منحصر به فرد خود را دارد که به طور منفی به غذاهای خاصی واکنش نشان می دهد و اشخاص سطح متفاوتی از اسیدیته معده و آنزیم های گوارشی را دارند که با نوع خون مرتبط است.

براساس این تئوری، رژیم غذایی شامل فهرستی از غذاهایی است که باید خورده یا از آنها اجتناب شود، به طوری که در گروه خونی O متابولیسم افراد با گوشت های بدون چربی، ماکیان و ماهی سازگار است و بهتر است غلات و حبوبات محدود شود، گروه خونی A با رژیم های سبزیجات و گروه خونی B با لبنیات کم چرب و گوشت سازگاری دارد و گروه های خونی AB نباید غذاهای دریایی مصرف کنند.

از نظر علمی، هیچ گونه شواهدی مبنی بر این که رژیم های غذایی باید بر مبنای گروه خونی باشد، وجود ندارد و حذف گروه های کامل غذایی ممکن است باعث کمبود مواد مغذی شود.

در برخی رژیم ها، تنها یک وعده غذا در روز خورده می شود. متخصصان در مورد رژیم های تک وعده ای، بر این عقیده اند از آنجا که واکنش های شیمیایی، متابولیسم بدن را هدایت می کند و غذایی که می خورید، روند متابولیسم را حفظ می کند، هنگامی که تنها یک وعده غذا در روز خورده می شود، ممکن است کلسترول و فشار خون تان بالا رود و علاوه بر این، باعث ایجاد گرسنگی در تمام روز شود و میزان هورمون کورتیزول را نیز کاهش دهد.

کورتیزول باعث ارسال گلوکز بیشتر به خون در موارد استرس زا می شود. در طولانی مدت، متابولیسم کند می تواند تلاش های شما را برای کاهش وزن، بی حاصل کند.

بررسی ها نشان داده رژیم های گرسنگی یا با کالری بسیار پایین، ممکن است مقاومت به انسولین را ایجاد کند و بیماری دیابت را در افرادی که سابقه دیابت نداشته اند، آشکار کند.

همچنین تاثیر رژیم های نیمه گرسنگی بر دستگاه گوارش و قلب دیده شده، به طوری که کاهش ذخایر پروتئین بر کارکردهای دستگاه گوارش ـ اعم از هضم و جذب ـ اثر گذاشته، باعث کاهش ذخایر ازت بدن بخصوص ماهیچه قلب می شود و نیز عواقبی مانند افت فشار خون، ایست ناگهانی قلب و سنگ های کیسه صفرا را به دنبال دارد.

مهم نیست چه ماده غذایی منفردی استفاده می کنید، چراکه هر چه باشد، بزودی خسته کننده و ناخوشایند می شود.

نظر اکثریت بر این است که کاهش وزن در رژیم های کم کالری، بیشتر بر اثر از دست دادن آب است، نه چربی بعلاوه وزن اضافی به دست آمده در طولانی مدت، نمی تواند با راه حل های سریع، کاهش یابد.

کارشناسان livestrong معتقدند هیچ ماده غذایی نمی تواند چربی را بسوزاند، برخی مواد غذایی مانند کافئین میزان متابولیک را برای کوتاه مدت افزایش می دهد، اما برای کاهش وزن قابل توجه نیست. سوزاندن چربی نیاز زمان دارد و نباید بیش از دو پوند (۰.۹ کیلوگرم) در هفته باشد.

یک ماده غذایی نمی تواند حاوی همه ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر یا پروتئین مورد نیاز بدن باشد و شخص رژیم گیرنده را بزودی با چالش های تغذیه ای پایین آمدن سیستم ایمنی و نیز مشکلات روحی و ذهنی روبه رو می کند، در ضمن چنین رژیم هایی می تواند منجر به وضعیت YO YO شود، به طوری که شخص با برگشت به عادات طبیعی، سریع تر دچار اضافه وزن می شود. امروزه بیشتر متخصصان تغذیه از تقسیم غذاها به دو دسته خوب و بد اجتناب می کنند.

دکتر بلاتز در وب سایت Webmed می گوید: همه غذاها حتی چیپس و بستنی در صورتی که در حد اعتدال و با یک رژیم غذایی متنوع مصرف شود، می تواند با سلامت سازگار باشد. به یاد داشته باشید تنها راه درست کاهش وزن، داشتن برنامه غذایی متعادل همراه با ورزش است.