پوکی استخوان مشکلی است که غالبا در مردان در سنین 70-65 سالگی و در زنان حدود 10 الی 15 سال قبل از سنین یائسگی بروز پیدا می کند.از این رو در این سنین انجام آزمایش غربالگری برای تشخیص پوکی استخوان امری لازم و ضروری است.این بیماری به معنای کم شدن تراکم استخوان است که به دنبال آن قدرت استخوان کم شده و احتمال بروز شکستگی استخوان در اثر ضربات بیشتر می‌شود.
پوکی استخوان از گرفتاری‌های بسیار شایعی است که بعد از سن 35سالگی آغاز می‌شود. حدود نیمی از زنان بیشتر از 45 سال و 90درصد زنان مسن‌تر از 75 سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا می‌شوند.
مردان مسن نیز به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند اما امکان ابتلای آنان کمتر از زنان است. دکتر محمد امیدی، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم، دیابت، تیروئید و اختلالات هورمونی دراین باره نکاتی را گفته است.
- هر بیماری دلایلی برای ابتلا دارد. بیماری پوکی استخوان چرا ایجاد می‌شود؟
پوکی استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که بین فرآیند تشکیل استخوان جدید و جذب استخوان قدیمی تعادل وجود نداشته باشد.
بدن انسان ممکن است توانایی کافی برای تشکیل استخوان جدید نداشته باشد که بخش بیشتری از استخوان قدیمی را جذب کند. دو ماده طبیعی مورد نیاز برای تشکیل عادی استخوان عبارت از کلسیم و فسفات است.
در طول دوره جوانی، بدن انسان از این دو ماده طبیعی برای تولید استخوان‌‌ها استفاده می‌کند.
اگر بدن نتواند به مقدار کافی کلسیم را جذب کند، تولید استخوان و بافت استخوانی ممکن است تحت‌تأثیر این مشکل قرار گیرد؛ بنابراین، در این شرایط استخوان‌‌ها ضعیف‌تر شده و شکننده می‌شوند.
- پوکی استخوان عارضه است یا بیماری؟ چه علائمی دارد؟
پوکی استخوان بیماری است. بعضی‌ها می‌گویند بدن‌شان درد می‌کند؛ این نشانه ممکن است به دلیل بیماری پوکی استخوان باشند؛ اما نشانه‌ی قطعی پوکی استخوان به حساب نمی‌آید.
مهم‌ترین علامت آن شکستگی استخوان است. استخوان این دسته از افراد با ضربه‌های کوچک یا افتادن و پریدن از جایی دچار شکستگی می‌شود و در این رویداد استخوان‌‌های مهمی چون ستون فقرات یا پا و گردن ممکن است دچار آسیب و شکستگی شود که در این صورت فرد با مشکلات دیگری مواجه خواهد بود.
- افراد زیادی به‌خصوص زنان میان‌سال درگیر بیماری‌های مختلف از جمله بیماری پوکی استخوان هستند. گفته می‌شود که میزان زیادی از پوکی استخوان در زنان به بحث شیردهی مربوط است. این ادعا درست است؟
زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند. حتی اصطلاحی با نام پوکی استخوان بعد از یائسگی وجود دارد که مختص زنان است.
علل پوکی استخوان به شیردهی آن‌ها مربوط نمی‌شود، اما یائسگی که به‌طور طبیعی برای زنان پیش می‌آید، عامل تشدیدکننده‌ی پوکی استخوان است.
- چه عاملی سبب می‌شود که در دوران یائسگی زنان با این خطر مواجه باشند؟
هورمون‌های تولیدمثل در زنان و مردان مانع بروز کاهش تراکم استخوان می‌شود
اما بدن زنان بعد از دلیل یائسگی، هورمون‌های تولیدمثل را نمی‌سازد و استخوان‌‌شان با کاهش تراکم مواجه می‌شود، این در صورتی است که بدن مردان در ساخت هورمون‌های تولیدمثل دچار افت قابل توجهی نمی‌شوند و در شرایط خاص به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند.
- چه شرایطی غیر از یائسگی زنان و یا حتی مردان را با عارضه‌ی پوکی‌استخوان مواجه می‌کند؟
سن بالا، استفاده از داروهایی مثل کورتن یا ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله رماتیسم، می‌تواند عامل پوکی استخوان در مردان و زنان باشد.
تحرک بدنی و ورزش باعث استحکام استخوان‌‌ها در هر سنی می‌شود. بی‌تحرکی دردهای استخوانی را بیشتر می‌کند. گاهی پوکی استخوان در برخی از خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود.
همچنین در بعضی نژادها مثل بعضی از نژادهای آسیایی این پوکی نیز بیشتر است به علاوه که تغذیه نقش مهمی در تعویق پوکی استخوان به عهده دارد.
- آیا یائسگی تنها دلیل افزایش آمار این بیماری در زنان است؟
خیر. علاوه بر یائسگی به دلیل این‌که مصرف کورتن در خانم‌ها بیشتر از آقایان است و این دارو امکان پوکی استخوان را تشدید می‌کند، بنابراین زنان بیشتر دچار دردسر پوکی استخوان می‌شوند؛ در خانم‌ها از هر ده نفر یک نفر به پوکی استخوان مبتلا است.
- سن انجام آزمایش‌های مخصوص تعیین پوکی استخوان در زنان و مردان چگونه است؟
مردان بین سنین 70-65سالگی به آزمایش غربالگری پوکی استخوان نیاز دارند. زنان10 تا 15سال پس از یائسگی به این مشکل دچار می‌شوند، بنابراین پس از شروع یائسگی باید زیر نظر پزشک متخصص قرار بگیرند.
- برخی رسانه‌ها حوزه سلامت از کاهش سن ابتلا به پوکی استخوان خبر می‌دهند و مدعی‌اند در برخی منابع سن ابتلا در زنان به زیر30سال رسیده است. این ادعا تا چه حد صحیح است؟
این داده‌ها صحیح نیست. زیرا قبل از سن یائسگی، استخوان‌‌ها متراکم است مگر آن‌که فردی در معرض مشکلات دیگری باشد که در قبل عنوان شد.
- آیا ابتلا به پوکی استخوان در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده است؟
ابتلا به کاهش تراکم افزایش نیافته اما در سال‌های اخیر بیماریابی افزایش پیدا کرده است.
از یک سو آگاهی جامعه درباره‌ی بیماری‌ها افزایش یافته و از سوی دیگر سن امید به زندگی بیشتر شده است؛ به همین دلیل افراد مبتلا یا در خطر ابتلای بیشتری شناسایی شده و درمان می‌شوند. پزشکان بیشتر از قبل افراد را به انجام آزمایش غربالگری تشویق می‌کنند
بنابراین تعداد کسانی که درمان می‌شوند افزایش یافته است نمی‌توانیم بگوییم گفت اتفاقی در جامعه افتاده که به خاطر آن با تعداد بیشتر افراد مبتلا به پوکی استخوان مواجه شده‌ایم. طبیعی است که آمار پوکی استخوان نسبت به گذشته بیشتر باشد.
- همیشه گفته می‌شود پیشگیری بهتر از درمان است. چه توصیه‌ای برای کاهش ابتلا پوکی استخوان دارید؟
به‌منظور جلوگیری از کاهش تراکم بافت استخوانی نیاز است تا سبک‌زندگی افراد تغییر کند ورزش در این میان اهمیت زیادی دارد. انجام ورزش و تحرک در بهبود پوکی استخوان و افزایش توان عضلانی نقش مهمی دارد.
افزایش توان عضلانی سبب می‌شود تا افراد بتوانند خود را کنترل کرده و به‌راحتی تعادل خود را از دست ندهند.
- اشاره کردید یکی از عوامل ابتلا به کاهش تراکم استخوان، کم‌تحرکی است. بی‌تحرکی چگونه ممکن است سبب کاهش تراکم بافت استخوان شود؟
بی‌تحرکی باعث پوکی استخوان می‌شود. هنگامی که فردی تحرک بسیار کمی داشته باشد کلسیم در استخوان حرکت می‌کند بنابراین تراکم استخوان این افراد کاهش می‌یابد.
- شنیده می‌شود بیماری کاهش تراکم استخوان در افراد لاغر بیش از افراد چاق بروز می‌کند. این تحقیقات تاکنون ثابت شده است؟
تحقیقات دقیقی درباره‌ی تفاوت پوکی استخوان در افراد چاق و لاغر انجام نشده است؛ اما می‌توان گفت کسانی که وزن کمتر 58کیلوگرم دارند
چنان‌چه دچار پوکی استخوان باشند، بیشتر در معرض شکستگی استخوان هستند؛ زیرا عضلات ضعیف‌تری داشته و کمتر می‌توانند در برابر افتادن خود را کنترل کنند.
- پوکی استخوان توسط پزشک چطور تشخیص داده می‌شود و آیا لازم است همه افراد برای اطمینان از سلامتی‌شان سراغ این روش‌ها بروند؟
آزمایش میزان تراکم استخوان مطمئن‌ترین راه تشخیص این بیماری است که شامل تصویربرداری و اندازه‌گیری تراکم استخوان است.
بیمار به مدت ده دقیقه در دستگاهی قرار می‌گیرد و سپس مشخص می‌شود که فرد به پوکی استخوان مبتلا است یا خیر.
دلیلی وجود ندارد که همه افراد سراغ این آزمایش بروند، پزشکان معمولاً افراد در معرض خطر را مورد بررسی قرار می‌دهند.
بیماران پیوندی، روماتولوژی و… بیشتر در معرض خطر هستند و پیش از انجام برخی درمان‌های پزشکی باید از آنان تست تراکم استخوان گرفته شود
- در مورد بیماری پوکی استخوان چه موادغذایی پیشنهاد می‌شود؟
برخی از مواد غذایی می‌تواند در کاهش ابتلا به پوکی استخوان نقش اساسی داشته باشد. از این جمله می‌توان به مواد غذایی که حاوی کلسیم بسیار زیادی است، اشاره کرد.زنان – به‌ویژه – در طول روز باید حدود 1200میلی‌گرم کلسیم مصرف کند.
براین‌اساس مصرف لبنیات به میزان مناسب برای همه‌ی افراد جامعه توصیه می‌شود. همچنین با بررسی وضعیت ویتامین D یا از طریق درمان بیماران با ویتامین D می‌توان به پیشگیری یا درمان این عارضه کمک کرد.
به‌علاوه ورزش و تحرک سبب شده تا افراد از میزان بیشتر تراکم استخوان بهره‌مند شوند.
منبع: همشهری آنلاین
