خوردن این غذاها برای کودک شما توصیه نمی شود

حساسیت غذایی چیست؟

یکی از وظایف دستگاه گوارش انتخاب مواد غذایی اصلی برای رشد سلولی و همزمان دفاع در برابر میکروب ها و پاسخ مناسب ایمنی در مقابل پروتئین های غذایی است که می توانند تظاهرات آلرژی غذایی ایجاد کند. در آلرژی غذایی پاسخ ایمنی به دلایل مختلف ژنتیک و محیط درست عمل نمی کند و کودک در تماس یا مصرف مواد غذایی واکنش نشان می دهد. ثابت شده است، وقتی یکی از والدین آلرژی دارد، کودک حدود ۲۵ تا ۳۰درصد و اگر هر ۲ والد مبتلا به آلرژی باشند، کودک بین ۶۰ تا۶۵ درصد به آلرژی مبتلا می شود. بنابراین یکی از علل اولیه آلرژی، وجود این سابقه در خانواده است اما عوامل متعددی می تواند آلرژی ایجاد کنند.

حساسیت غذایی چگونه خود را نشان می دهد؟

معمولا انسان سالم تنها ۲ درصد مواد آلرژی زایی را که مصرف می کند، جذب می کند و بقیه را به دلیل سدهای مخاطی که وجود دارد، دفع می کند. حالا اگر هر کدام از سدهای دفاعی (مثلا اسیدیته معده) شکسته شود، ممکن است جذب آلرژن ها افزایش یافته و آلرژی غذایی کودک بیشتر شود، همچنین ممکن است مصرف برخی غذاها با هم میزان آلرژی زایی را بیشتر یا کمتر کند. یکی از بارزترین نمودهای آلرژی غذایی، تظاهرات گوارشی است که می تواند از عدم تحمل غذایی تا فرم شدید آلرژی متغیر باشد. معمولا آلرژی های پوستی، تنفسی و غذایی به هم مربوط هستند و کسی که آلرژی تنفسی دارد، می تواند آلرژی غذایی هم داشته باشد. ضمن آن که آلرژی ها قابلیت تبدیل شدن به یکدیگر را دارند. شایع ترین مواد غذایی که کودکان می توانند به آن آلرژی داشته باشند شامل شیر گاو، تخم مرغ، گندم، بادام زمینی، سویا و غذاهای دریایی است. توصیه می شود آلرژی کودکان در سنین پایین درمان و کنترل شود تا در آینده از ابتلا به آلرژی های دیگر جلوگیری شود.

عدم تحمل غذایی را با آلرژی اشتباه نکنید

گاهی اوقات عدم تحمل غذایی با آلرژی اشتباه می شود. یکی از شایع ترین این موارد عدم تحمل به شیر است. در بچه ها این مسئله می تواند به دنبال یک عفونت ویروسی یا عفونت دستگاه گوارشی اتفاق بیفتد. به دنبال این عفونت دستگاه گوارش تا مدتی آنزیمی به نام لاکتاز را تولید نمی کند و بنابراین کودک نمی تواند شیر را تحمل کند که این، عدم تحمل غذایی نامیده می شود. فرم دیگری از واکنش های غذایی که ممکن است اتفاق بیفتد به شکل مسمومیت هاست که نباید با آلرژی های غذایی اشتباه گرفته شود. ممکن است کودک یک بار مثلا در یک رستوران چینی غذا خورده باشد یا ماهی مانده خورده باشد و دچار واکنش های آلرژی شود که در این صورت نباید آن را به حساب حساسیت به ماهی گذاشت.

در برخورد با حساسیت چه باید کرد؟

پزشک ابتدا باید شرح حال دقیق از کودک بگیرد تا فهرستی از غذاهایی که مصرف کرده داشته باشد تا بتواند ارتباط این علائم را با ماده غذایی مورد نظر پیدا کند. تست های تشخیصی که به صورت تست پوستی و تست های خونی انجام می شود هم می تواند راه تشخیص را ساده تر کند. به عنوان مثال برای شیرخواری که در حال خوردن شیر خشک است در صورتی که قبلا شیر مادر مصرف می کرده و دچار ضایعات پوستی مانند اگزمای پوستی شده است اگر شیر خشکش بر پایه سویا باشد، می تواند کمک کند که حساسیت به سویا تشخیص داده شود. ضمن آن که تعداد زیادی از کودکانی که حساسیت به شیر گاو دارند، حساسیت به سویا نیز دارند. این واکنش متقاطعی است که بین شیر و سویا وجود دارد و می تواند بین مواد غذایی مختلف وجود داشته باشد. برای هر بیماری بسته به شرح حال خانوادگی علائم و تست هایی که انجام می شود تشخیص آلرژی داده می شود. به طور کلی و بدون انجام اقدامات تشخیصی نمی توان گفت کودک این مواد غذایی را نباید استفاده کند. در کل رژیم هایی که داده می شود که در آن چند ماده غذایی حذف می شود، درست نیست.

شیر گاو چگونه ایجاد حساسیت می کند؟

پروتئین های شیر گاو، از نخستین پروتئین های غذایی بیگانه است که توسط شیرخواران دریافت می شود و مسئول بیشترین واکنش های آلرژی غذایی در شیرخواران و کودکان است. علائم آلرژی به شیر گاو معمولا تا ۳ سالگی از بین می رود. پروتئین های اصلی شیر گاو کازئین و وی پروتئین هستند که بیشترین آلرژی زایی به کازئین است.

علائم این نوع حساسیت می تواند از تحمل گوارشی به صورت استفراغ، وزن نگرفتن و تظاهرات پوستی به شکل اگزماهای پوستی تا علائمی مانند مشاهده خون در مدفوع باشد. علائم تنفسی مانند خس خس سینه هم می تواند در این حساسیت وجود داشته باشد که البته نادر است.

راه درمان حساسیت با شیر گاو

راه درمان بستگی به سن درگیری با این حساسیت دارد؛ معمولا ۵۰ درصد بچه ها تا یک سالگی حساسیت به شیر گاو را از دست می دهند اما اگر تشخیص قطعی درباره حساسیت به شیر گاو داده شود معمولا ماده غذایی مورد نظر باید حذف شود. برای کودکانی که این حساسیت تا بعد از ۳ سالگی باقی می ماند، احتمال از بین رفتن این نوع حساسیت کمتر می شود و در این صورت باید تحت نظر یک فوق تخصص قرار بگیرند تا اگر علائم شان شدید است در موردشان حساسیت زدایی انجام شود.

نکته: باید به این نکته توجه داشت، فردی که به شیر گاو حساسیت دارد معمولا به شیر دیگر گروه های حیوانی نیز آلرژی دارد و معمولا یک نوع واکنش متقاطع بین شیرهای مختلف مثل بز، گوسفند و گاو وجود دارد. در این میان کمترین واکنش متقاطع بین شیر گاو و شیر مادیان است.

پروتئین تخم مرغ، عامل آلرژی

بیشتر کودکان نسبت به پروتئینی که در سفیده تخم مرغ وجود دارد و بعضی دیگر نسبت به پروتئین زرده تخم مرغ حساسیت نشان می دهند. از جمله علائم حساسیت به تخم مرغ را می توان علائم پوستی مانند کهیر و اگزما، علائم گوارشی مانند اسهال و استفراغ، علائم تنفسی مانند خس خس سینه برشمرد. در موارد نادر، کودک به واکنش های حساسیت زای بسیار جدی مبتلا می شود که می تواند منجر به آنافیلاکسی شود. در این صورت مراقبت های فوری پزشکی لازم است، زیرا کودک ممکن است مشکلات سیستمی مانند مشکلات تنفسی و افت فشار خون و کاهش سطح هشیاری پیدا کند. البته این نوع واکنش با هر نوع ماده غذایی می تواند دیده شود. درصورت بروز چنین علامتی کودک نباید هیچ گاه ماده غذایی مورد نظر را مصرف کند. اگر کودک از شیر مادر تغذیه کند و مادر تخم مرغ مصرف کند نیز ممکن است در کودک ایجاد اگزما یا دیگر علائم حساسیتی کند.

راه درمان حساسیت به تخم مرغ

بهترین روش برای درمان حساسیت به تخم مرغ پرهیز از خوردن آن یا غذاهای محتوای آن است. والدین باید در این امر به کودکان کمک کنند. بعضی از کودکان دیرتر حساسیت شان به تخم مرغ را از دست می دهند. برخی کودکان تخم مرغ پخته شده یا شیر جوشیده در دمای بسیار بالا و به مدت طولانی را می توانند تحمل کنند. گرمایی که حین پختن کیک وجود دارد، آلرژی زاهای موجود در تخم مرغ را تعدیل می کند و به این طریق از بروز واکنش در برخی کودکان حساس به تخم مرغ، جلوگیری می کند. بهتر است در خانواده های آلرژیک خوردن تخم مرغ را تا پایان ۱۸ ماهگی و شیر گاو را تا پایان یک سالگی به تاخیر بیندازند.

غذاهای دریایی قبل از یک سال ممنوع

حساسیت به غذاهای دریایی محدودیت سنی ندارد و از زمانی که کودک شروع به خوردن غذا کند، ممکن است این حساسیت ایجاد شود اما قبل از یک سال کودک نباید از غذاهای دریایی استفاده کند. در سفره ایرانی بیشتر این غذاها را ماهی و میگو تشکیل می دهد. ماهی با تاثیر بر اعصاب پاراسمپاتیک حرکات بدن را سست می کند. ماهی پروتئینی به نام پاراآلبومین دارد که علت اصلی حساسیت به ماهی است. در سخت پوستان و میگو نیز تروپومیوزین عامل آلرژی محسوب می شود. اگر به فرض کودکی حساسیت تنفسی به سوسک یا ماهی داشته باشد، ممکن است با خوردن میگو هم دچار مشکل شود، چون پروتئین شان مشترک است اما باید به این نکته توجه داشت که فقط یک پروتئین عامل حساسیت نیست و چند نوع پروتئین مسئول آلرژی به میگو یا ماهی شناخته شده است.

راه درمان حساسیت به ماهی و میگو

استفاده از غذاهای دریایی قبل از یک سالگی باید پرهیز کرد و در صورتی که کودک بعد از این سن نسبت به این مواد غذایی حساسیت نشان داد، باید این ماده غذایی از رژیم غذایی کودک حذف شود تا رفع حساسیت انجام شود. توصیه می شود، کودکان خانواده هایی که در آن ها سابقه آلرژی وجود دارد تا پایان ۳ سالگی از مصرف غذاهای دریایی خودداری کنند.

حساسیت به بادام زمینی

حبوبات معمولا چندان آلرژی زا نیست و از این خانواده می توان به بادام زمینی اشاره کرد که شایع ترین علت ایجاد حساسیت غذایی در کودکان کمتر از ۴ سال است. حساسیت به بادام زمینی واکنشی است که به فاصله کوتاهی پس از برقراری تماس با بادام زمینی یا محصولات حاوی آن پیش می آید و ناشی از پادتن های IgE مقابل پروتئین های بادام زمینی است. علائم شامل کهیر در کنار دهان، جایی که بادام زمینی با پوست تماس پیدا کرده یا کهیر عمومی تر در جاهای دیگر بدن است. نشانه های دیگر دل درد و استفراغ یا نشانه های تنفسی «آنافیلاکسی» است که بعد از خوردن محصول حاوی بادام زمینی ظاهر می شود.

درمان حساسیت به بادام زمینی

هیچ روشی وجود ندارد که بتواند تضمین کند، کودکی دچار حساسیت به بادام زمینی نشود. بعد از تشخیص حساسیت از طریق تست های پوستی و خونی و تایید آن، کودک باید از خوردن این ماده غذایی به هر شکل خودداری کرده و حتی کره بادام زمینی هم می تواند ایجاد حساسیت کند، بنابراین در انتخاب کره، تنقلات و سایر موادغذایی باید به برچسب غذایی محصولات دقت شود.

مصرف شیر خشک تنها با تجویز پزشک

خیلی از والدین به کودکان شان شیرخشک می دهند. شیرخشک ها از هر نوعی که باشند، پروتئین شیر گاو دارند که همان ممکن است در کودکان ایجاد آلرژی کند و تقریبا همان علائم حساسیت به شیر گاو با خوردن شیر خشک نیز بروز کند.

راه درمان

به طور کلی توصیه می شود تمام بچه ها از شیر مادر تغدیه کنند، به خصوص بچه های آلرژیک چون شیر مادر در تکامل سیستم ایمنی این کودکان به سمت مقابله با آلرژی ها بسیار کمک کننده است و درصورت تشخیص پزشک شیر خشک مخصوص تجویز می شود.

حساسیت به کیوی

مطابق با تحقیقات انجام شده؛ آمار کودکان مبتلا به آلرژی ناشی از مصرف کیوی در چند سال اخیر رو به افزایش است. در سنین مدرسه، کیوی مسئول ۱۰درصد از موارد حساسیت به میوه هاست. یکسری غذاها هستند که ماده ای به نام هیستامین دارند که ماده اصلی مسئول خارش و شروع واکنش های آلرژی است. مواد غذایی مانند بادنجان، گوجه فرنگی و کیوی حاوی هیستامین هستند، بنابراین در فردی که هر نوع آلرژی دارد خوردن این مواد می تواند آلرژی را تشدید کند ولی ممکن است فرد به پروتئین های کیوی حساسیت داشته باشد بنابراین با شرح حال و تست هایی که براساس شرح حال انجام می شود، می توان به تشخیص رسید.

درمان حساسیت به کیوی

معمولا تست پوستی با کیوی خام در اغلب کودکان مثبت است. در برخی کودکان تنها مصرف کیوی خام ایجاد حساسیت می کند و انواع پخته آن عارضه ای ندارد. افرادی هم هستند که با دست زدن به کیوی دچار خارش در تمام بدن می شوند. درمان آن هم شامل پرهیز از خوردن این ماده غذایی است.

مصرف تخم مرغ با گندم، حساسیت زایی آن را کم می کند

تخم مرغ اگر به صورت کیک مصرف شود گندم پخته می تواند بر پروتئین های تخم مرغ تاثیر گذاشته و میزان آلرژی زایی آن را کاهش دهد. این حالت فقط با گندم و تخم مرغ ایجاد می شود و مثلا با آرد برنج و تخم مرغ دیده نمی شود. پس مواد غذایی می توانند روی هم اثر بگذارند. نکته مهم آن است که تخم مرغ مانده از تخم مرغ تازه آلرژی زایی کمتری دارد.

مصرف پرتقال قبل از ۱۰ماهگی ممنوع است

آلرژی نسبت به پرتقال و مرکبات دیگر معمولا کمتر اتفاق می افتد اما درصورت ابتلا به طور شدید است. در حساسیت به پرتقال تماس با این آلرژن سیستم ایمنی را وادار به تولید ایمونوگلوبولین E می کند. علائم حساسیت به پرتقال می تواند شامل آبریزش بینی، تحریک چشم، قرمزی و خارش باشد. در موارد نادر هم ممکن است این نوع حساسیت ایجاد «آنافیلاکسی» کند.

راه درمان

به دلیل تکامل نیافتن سیستم ایمنی بهتر است حداقل تا ۱۰ ماهگی از قرار دادن موادغذایی مانند پرتقال در رژیم غذایی کودک خودداری شود. این روش، به سیستم ایمنی فرصت می دهد تا تکامل پیدا کند اما راحت ترین راه درمان پرهیز از ماده آلرژن است. در صورتی که واکنش آنافیلاکسی بروز کند، تزریق آدرنالین ضروری است.

حساسیت به سویا

۱/۱درصد شیرخواران به طور کلی به سویا حساسیت دارند ولی شیرخوارانی که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند در ۳۵ ۱۰درصد موارد به سویا حساسیت دارند. شیرخواران زیر ۶ ماه کمتر سویا را از شیرخواران بالای ۶ ماه که عدم تحمل شیر گاو دارند تحمل می کنند. عدم تحمل سویا در شیرخواران زیر ۶ ماه با سابقه فامیلی آلرژی مثبت با تظاهرات شدید گوارشی از قبیل اسهال خونی یا حساسیت غیر وابسته به Ige گزارش شده است. اگر نوزادی در واکنش به خوردن غذای حاوی سویا دچار تنگی نفس شود و به آن توجه نکنند، احتمال ابتلای او به آسم زیاد خواهد بود. پرهیز کامل و طولانی از خوردن غذاها و فرآورده های حاوی سویا تنها راه پیشگیری از بروز حالات آزاردهنده آن است.

حساسیت به گندم

بسیاری از بچه ها با خوردن نان گندم دچار دل درد شده یا کهیر و دانه های قرمزرنگی روی پوست شان ایجاد می شود که این ها همه نشانه هایی از آلرژی است. این بچه ها ممکن است به گندم یا سایر محتویات نان آلرژی داشته باشند.

راه درمان

برای جلوگیری از بروز این علائم مصرف سایر آردها مثل، مصرف آرد سویا و آرد برنج سفید به جای آرد گندم به کودکان توصیه می شود البته درصورت حساسیت نداشتن به آن ها. پیشنهاد می شود؛ تغذیه کمکی با گندم در کودکان «آتوپیک» تا جایی که ممکن است تا یک سالگی به تاخیر بیفتد البته باید بدانیم، پرهیز از این مواد معمولا دائمی نبوده و درصورت تشخیص پزشک فوق تخصص آلرژی پس از مدتی مجددا آن را طبق شرایط خاصی برای بیمار شروع کرده یا برای او حساسیت زدایی انجام می دهد.