تعداد زندانیان در سراسر دنیا رو به افزایش است. امروزه علاوه بر مردان شمار قابل توجهی از زنان هم در زندان ها هستند که در گذشته این تعداد بسیار کم تر بوده است. به دلیل کم بودن تعداد زنان در زندان ها سیاست‌های اصلاحی حاکم در زندان‌ براساس جنسیت تنظیم نشده است. این درحالی است که کارشناسان معتقدند نیاز های زندانیان زن با زندانیان مرد متفاوت است.

در واقع اینها باور دارند با شناخت این نیازها می‌توان آنها را اصلاح کرد و به جامعه بازگرداند. این کاری است که این روزها در بیشتر زندان‌های دنیا در حال انجام است. در این بخش به برخی فعالیت‌هایی که از سوی دولت و همچنین موسسه‌های غیرانتفاعی برای زندانیان انجام می‌شود، اشاره شده است.

زنان زخم خورده: بیشتر زنان زندانی، گذشته پردردی دارند و دچار صدمات روحی و جسمی شده‌اند. البته بسیاری از زندانیان مرد هم ممکن است گذشته تلخی داشته باشند، اما احتمال این که زنان گرفتار سوءاستفاده‌های جنسی و فیزیکی شده باشند، بسیار بیشتر است. کارشناسان برای این که بتوانند این زنان را دوباره به جامعه و زندگی سالم برگردانند، برای آنها برنامه‌های آموزشی و روان‌شناختی ترتیب داده و با صحبت کردن و شنیدن احساسات و تفکرات‌شان و نیز ارائه آموزش‌های لازم، آنها را به زندگی سالم برمی‌گردانند.

حفظ آرامش: بیشتر مواقع زنان زندانی نمی‌توانند با هم سلولی‌های خود ارتباط دوستانه برقرار کنند. این مساله معمولا ناشی از نداشتن مهارت‌های حل مشکل است. بسیاری از این زنان در طول زندگی‌شان دربرخورد با چالش‌ها، الگوی مناسبی نداشته‌اند و معمولا از دوران کودکی برقراری ارتباط مثبت و دوستانه با دیگران را نیاموخته‌اند و با کوچک‌ترین کشمکش از کوره در می‌روند. آنها به جای این که نسبت به رفتار خود احساس مسئولیت کنند، دیگران را سرزنش می‌کنند، به همین دلیل در برنامه‌های آموزشی زندان‌ها، کارگاه‌هایی برای آموزش این زنان ترتیب داده شده و به آنها یاد می‌دهند هنگام برخورد با مشکل چگونه با آرامش صحبت کنند یا خطای دیگران را ببخشند، با همنوعان خود احساس همدردی داشته باشند و در قبال رفتار و اعمال خود احساس مسئولیت کنند.

مادران زندانی: زنان زندانی معمولا به اندازه مردها از سوی خانواده‌هایشان حمایت نمی‌شوند. معمولا وقتی زنی به دلیلی به زندان می‌افتد، خانواده‌اش احساس خجالت و شرم بیشتری می‌کند و این شرمندگی را با ملاقات نکردن جبران می‌کنند. علاوه برآن تقریبا نیمی از زندانیان زن، فرزند خردسال دارند و جدایی آنها از فرزندانشان برایشان دشوار است؛ بنابراین کارشناسان زندان‌ها به دنبال برنامه‌های مختلفی هستند تا این مددجویان را تشویق کنند تا برای فرزندانشان نامه یا هدایایی تهیه کرده و بفرستند و به این ترتیب ارتباط قطع شده را دوباره برقرار کنند. در عین حال این مادران یاد می‌گیرند در نامه‌هایشان فرزندان خود را متقاعد کنند آنها از رفتارشان که موجب شده به زندان بیفتند شرمنده و پشیمان هستند و طلب بخشش کنند و به فرزندانشان بگویند خیلی دوستشان دارند. وقتی ارتباط این زنان با خانواده خود محکم‌تر شود، آنها انگیزه بیشتری برای دوری از جرم و خطا به دست می‌آورند و رفتار مناسبی در پیش می‌گیرند.

اعتقاد به نیروی برتر: معمولا زن‌ها نسبت به مردها در برابر تغییرات، واکنش مثبت‌تر نشان می‌دهند. البته آنها دوست دارند با خدا نیز احساس نزدیکی و نیروی او را در زندگی‌شان حس کنند. آنها می‌گویند وقتی احساس کنند نیرویی برتر از آنها محافظت می‌کند، بهتر می‌توانند با شرایط بدشان کنار بیانند و منطقی‌تر فکر کنند؛ بنابراین برنامه‌های مذهبی نیز می‌تواند برای آنها موثر باشد و این یکی از کارهایی است که تقریبا در زندان‌ها (بویژه در آمریکا) برای زندانیان زن انجام می‌شود.

برنامه‌های مناسب زندانیان مرد و زن

کسب مهارت و تخصص : برخی زندانیان مرد یا زن وقتی سال‌ها یا دهه‌های عمرشان را در زندان می‌گذرانند، هنگام بیرون آمدن از این چاردیواری، ترکیبی از شادمانی و نگرانی دارند. آنها معمولا پولی در بساط ندارند و کسی نیست ازآنها حمایت کند. سوءسابقه هم آنها را از یافتن کاری مناسب بازمی‌دارد. بیشتر آنها هم هیچ تخصص یا مهارتی که در زندگی به کارشان بیاید، ندارند و این مساله باعث می‌شود دوباره دست به کارهای خلاف بزنند و خیلی زود به زندان برگردند، اما در بیشتر زندان‌ها برنامه‌های آموزشی کسب مهارت و تخصص‌های مختلف برای زندانیان ترتیب داده شده و آنها با آموزش‌های لازم برای زندگی مناسب بیرون از زندان آماده می‌شوند. همچنین وقتی زندانیان از زندان آزاد می‌شوند، به مدت چند ماه تحت نظر این کارشناسان هستند تا روند بازگشت آنها به جامعه و در پی گرفتن زندگی سالم برایشان آسان‌تر صورت گیرد.

برنامه‌های موسسات غیرانتفاعی برای زندانی‌ها

علاوه بر ارائه برنامه‌های آموزشی به زندانیان، برخی موسسه‌های غیرانتفاعی نیز برای زندانیان برنامه‌هایی در نظر گرفته‌اند. به این ترتیب زندانیان راحت‌تر روزهای سخت بودن در حبس را تحمل می‌کنند و در عین حال مهارت‌های بیشتری را برای داشتن یک زندگی سالم کسب می‌کنند. از برخی از این برنامه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1 ـ پروژه تشویق به خواندن: این پروژه برنامه‌ای 11 ساله است که کلاس‌های درس را در اختیار زندانیان (بویژه جوانان) قرار می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تحصیل کنند و در عین حال مطالعات آزاد داشته باشند.

2 ـ برنامه‌های روان‌شناختی برای درمان زندانیان صدمه‌دیده: زنان و مردانی که دچار صدمات جسمی و روحی شده‌اند به وسیله کارشناسان موسسه‌های غیرانتفاعی و داوطلب، درمان و برای زندگی‌ای تازه آماده می‌شوند.

3 ـ شناخت قدرت روحی خود به عنوان یک انسان: برخی موسسات نیز در حوزه روح و روان زندانیان کار و به آنها کمک می‌کنند اعتماد به نفس‌شان بالا برود و قدرت روحی‌شان را بشناسند.

4 ـ کنترل اضطراب و آموزش‌های توانبخشی: در این برنامه‌ها، زندانیان می‌آموزند چگونه جلوی اضطراب و نگرانی‌هایی را که منجر به خطا کردن می‌شود، بگیرند و هوشمندانه مشکلاتشان را حل کنند.

5 ـ ارائه مشاوره رایگان: برخی موسسه‌ها نیز با فرستادن روان‌شناس به زندان‌ها و ارائه مشاوره به آنها به زندانیان کمک می‌کنند برای داشتن زندگی سالم و مناسب برنامه‌ریزی کنند. این مشاوره‌ها حتی تا چند ماه پس از آزاد شدن زندانیان ارائه می‌شود.

منبع: جام جم آنلاین