گاهی اوقات در اثر یک حادثه شدید اعم از تصادف یا ماندن زیر آوار و یا هر حادثه جدی دیگر، فرد آسیب می بیند و بعضی از اندام های وی کاملا از دست می روند و یا دچار عفونت فراوان شده و سلامت فرد را به شدت تهدید می کند. در این مواقع، پزشکان تصمیم به قطع عضو فرد می کنند و در تلاشند که با این کار سلامت وی را تا حد زیادی حفظ کنند. عمل قطع عضو یکی از قدیمی ترین عمل های جراحی است.
قطع اندام از جمله قدیمی‌ترین اعمال جراحی است که توسط انسان انجام شده و معمولا با هدف حفظ جان فرد آسیب دیده انجام می‌شده است. البته تنها علت انجام قطع عضو <Mutilation>حفظ جان بیمار نیست
گاهی اوقات بیمار به دنبال آسیب‌های وارده دچار صدمات شدیدی در اندام می‌شود که بارها برای حفظ آن اندام تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد و در نهایت گرچه اندام حفظ می‌شود، کارآیی آن در حدی افت می‌کند که عملا مزاحم زندگی است تا کمکی برای آن.
آترواسکلروز و آسیب شدید اندام، دو علت مهم انجام آمپوتاسیون یا قطع اندام بیمار است که در شماره گذشته به آنها اشاره شد. در ادامه، به دیگر موارد اشاره خواهد شد.
دیابت: علت حدود 40-30 درصد آمپوتاسیون‌های انجام شده دیابت است. در دیابت به علت اختلال در خونرسانی اندام و اختلال عصبی و در نتیجه مشکلات حسی و حرکتی اندام زخم‌های شدید و مقاوم به درمانی در پا ایجاد می‌شود. بسیاری از این زخم‌ها قابل بهبود نیستند که در این موارد پزشک معالج چاره‌ای جز قطع عضو بیمار ندارد.
تومورهای اندام: بعضی از تومورهای اندام چه در استخوان و چه در بافت نرم به حدی پیشرفت کرده‌اند که اندام قابل بازسازی نیست. در این موارد اندام مبتلا به تومور باید قطع شود.
ناهنجاری‌های مادرزادی: در بعضی از ناهنجاری‌های مادرزادی بخصوص در اندام تحتانی وجود عضو معلول، نه تنها کمکی به حرکت بیمار نمی‌کند بلکه جلوی آن را هم می‌گیرد. در بعضی از این بیماران نبود عضو تغییر شکل داده و استفاده از عضو مصنوعی بیشتر به حرکات بیمار کمک می‌کند. در این موارد عضو ناهنجار قطع شده از عضو مصنوعی استفاده می‌شود.
عفونت‌های غیرقابل کنترل: گاهی اوقات یک عفونت مزمن اندام مثل بعضی از انواع استئومیلیت به درمان‌های معمول جواب نمی‌دهد. در این موارد با قطع عضو عفونی منشا عفونت کلا برداشته شده تا خطر انتشار عفونت در بدن و دیگر خطرات ناشی از باقی ماندن یک عضو عفونی در بدن از بین برود. در بعضی موارد یک عفونت حاد مانند گانگرن گازی چنان خطرناک بوده و می‌تواند به‌سرعت بیمار را از پای درآورد که قطع فوری عضو مبتلا حداقل جان بیمار را نجات می‌دهد.
نکروز عضو: نکروز و مردن اندام در اثر سوختگی شدید یا سرمازدگی شدید
اندازه عضو: در بعضی بیماران اندام بیمار چنان بزرگ و سنگین می‌شود که جلوی حرکت بیمار را می‌گیرد. در این موارد تنها چاره قطع اندام است.
قطع عضو چگونه انجام می‌شود؟
ممکن است در ابتدا به نظر برسد قطع عضو عمل جراحی ساده‌ای است ولی اینطور نیست. در این اعمال جراحی پزشک جراح باید به نکات بسیار مهمی توجه کند تا بیمار بعد از جراحی مشکل زیادی با باقیمانده اندام نداشته باشد و بتواند از اندام مصنوعی بهتر استفاده کند.
بعد از اینکه عضو قطع شد باقیمانده اندام را استامپ Stump می‌گویند و قسمتی خالی از اندام مصنوعی که باقیمانده اندام در آن قرار گرفته و متناسب می‌شود را سوکت Sockeمی‌گویند. عمل جراحی قطع عضو باید طوری انجام شود که:
استامپ درد نداشته باشد،
طول استامپ به اندازه کافی بلند باشد که اتصال آن با اندام مصنوعی به راحتی صورت گیرد،
دامنه حرکتی مفصل مجاور استامپ به اندازه کافی باشد،
عضلات باقیمانده در استامپ قدرت کافی را برای به حرکت درآوردن اندام مصنوعی داشته باشد،
استامپ عفونت نداشته باشد،
شکل استامپ طوری باشد که بتوان برای آن اندام مصنوعی مناسبی درست کرد.
مهرداد منصوری
منبع: شفا آنلاین
