کمر درد یکی از شایع ترین مشکلات بین افراد است که پیر و جوان نمی شناسد و افراد بسیاری از آن رنج می برند. تنگی کانال نخاعی یکی از شایع ترین علل کمردرد است که بیشتر در افراد میانسال و مسن بروز پیدا می کند. این عارضه از تنگی کانال نخاعی گردن و کمر ناشی می‌شود.
این عارضه در اثر فرسایش هر دو مفصل فاست و دیسک‌های بین مهره‌ای رخ می‌دهد. خارها یا زائده‌های استخوانی (استئوفیت) در این عارضه در کانال نخاعی ایجاد می‌شوند. مفصل‌های فاست نیز در اثر ابتلا به بیماری مفصلی آرتریت بزرگ می‌شوند و فضای در دسترس ریشه‌های عصبی را باریک‌تر می‌شود؛ این عارضه را آرتروپاتی (بیماری مفصل) فاست می‌نامند که در مواقعی نیاز به جراحی تنگی کانال کمری است.
بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی ، مدتی پس از ایستادن یا راه رفتن دچار درد شدید و افزایش یابنده در ناحیه باسن ، ران و عضلات ساق پا در یک طرف یا دو طرف می شوند. تنگی کانال نخاعی می تواند منتشر باشد یعنی کل ستون مهره‌های کمری را مبتلا کند یا موضعی باشد و یا در یک ناحیه از ستون فقرات باشد . شایع ترین محل تنگی کانال نخاعی ، ناحیه کمری و سپس گردنی است.
تنگی کانال نخاعی بر حسب محل ایجاد به سه دسته تقسیم می‌شود:
- نوع مرکزی یعنی تنگی در قسمت مرکزی یا وسط کانال نخاعی ایجاد می شود
- نه کناری یعنی در قسبت جانبی مهره( Lateral recerres ) تنگي وجود دارد
- تنگی سوراخ بین مهره‌ای( Foraminal ) یعنی سوراخ بین مهره ای تنگ می‌شود .
علت ها و دلایل تنگی کانال نخاعی
پوکی استخوان:
در واقع، شایع ترین علت مستقیم تنگی نخاع پوکی استخوان است که در آن غضروفی که بین مفاصل قرار دارد به دلیل افزایش سن تخریب می شود. علاوه بر پوکی استخوان، تنگی ستون فقرات با مشکلات دیسک بین مهره ای نیز بوجود می آید.
آسیب:
وارد شدن صدمه به ستون فقرات نیز در تنگی کانال نخاع کمر نقش دارد. برای مثال، ممکن است بدون استفاده از یک روش مناسب، شی سنگینی را بلند کنید. این کار باعث آسیب به دیسک یا حتی لغزش مهره ها می شود.
بیماری روماتیسم:
این بیماری ستون فقرات (اسپوندیلیت، آرتروز مچ دست) در بوجود آمدن اسپرز استخوان (زائده استخوانی) که در مفاصل فاست ایجاد می شود، نقش دارد.
اسپرز استخوان (استئوفیت):
این زائده های استخوانی به کانال نخاعی و یا ریشه های عصب کمر حمله می کند و کانال نخاعی و عصب های نخاعی را فشرده می کنند.
پارگی دیسک کمر:
ممکن است دیسک نزدیک سوراخ مهره ای، یک دریچه عصبی دچاربیرون زدگی شود و ریشه عصب نخاعی را فشرده یا مسدود می کند.
لغزش مهره:
بدنه یک مهره روی مهره ای که در زیر آن قرار گرفته به سمت جلو لیز می خورد.
اسکولیوز کمری دژنراتیو:
وقتی طناب نخاعی و ریشه های عصب فشرده شوند، درد و علائم دیگر اغلب بوجود می آیند.
علائم بالینی تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی به طور اهسته و مرموز پیدا می‌شود و علایم به تدریج، با ترومای خفیف و فعالیتهای سنگین بدتر می شوند. همیشه شدت علائم بالینی با شدت تنگی کانال نخاعی در رادیو گرافی ها رابطه مستقیم ندارد . یعنی در بعضی موارد علایم رادیوگرافی شدید است اما بیمار علایم بالینی کمی دارد یا بدون علامت است. و برعکس گاهی علائم رادیولوژیکی شدید نیست اما این بار علائم بالینی شدیدی دارد . اکثر بیماران درد ناحیه ی کمری دارند که از نوع مکانیکی است یعنی با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر می شود. در اکثر موارد درد به کمر ، با سن و پشت ران است و گاهی به زیر زانوو ساق پا تیر می کشدکه اصطلاحا به آن درد رادیکولر گفته مي‌شود.
حدود 3/1 بیماران از درد پشت ساق پاها ( درد رادیکولر ) شکایت می کنند که با راه رفتن تشدید می‌شود . در بیماران مبتلا به تنگ کمال نخاعی نشستن معمولاً موجب ایجاد درد نمی‌شود . اما راه رفتن و ایستادن موجب ایجاد ناراحتی برای بیمار می‌شود.
تشخیص تنگی کانال نخاعی
پزشک برای تشخیص تنگی کانال نخاعی ابتدا سابقه پزشکی بیمار را کاملاً بررسی می‌کند و معاینه جامعی را انجام می‌دهد، سپس در مورد علائم، عوامل تأثیرگذار بر تشدید یا تسکین آنها و مدت زمان بروزشان برای درمان تنگی کانال نخاعی سؤال می‌کند. برای تعیین شدت عارضه و این که آیا بیمار در نقاط خاصی از بدن دچار درد یا ضعف است یا خیر، حتماً باید معاینه بالینی انجام شود. رویارویی با ناهنجاری در میزان قدرت و حس بخش‌های معینی از بدن در معاینه عصبی شاخص‌ترین دلیل تحت فشار قرار گرفتن مزمن ریشه‌های عصبی در اثر تنگی کانال نخاعی است. به علاوه معاینه برای تشخیص افتراقی و حذف احتمال ابتلا به عارضه‌هایی چون مشکلات مرتبط با آرتروز زانو و لگن یا دیابت نیز به کار برده می‌شود.
هیچ تست آزمایشگاهی وجود ندارد که بتوان با اتکا بر آن ابتلا به تنگی کانال نخاعی را تایید یا رد کرد، اما این آزمایش‌ها در تشخیص علت‌های غیرمعمول اختلال و نقص عملکرد نخاع و ریشه‌های عصبی کاربرد دارند. در ام.آر.آی. یا سی.تی. اسکن کانال یعنی محل وجود عصب‌ها و میزان باریک شدن آن مشخص می‌شود و می‌توان از این روش‌های تصویربرداری برای از میدان حدس خارج کردن ابتلا به بیماری‌های دیگر استفاده کرد.
درمان تنگی کانال نخاعی
درمان با توجه به شدت علائم و میزان محدودیت فعالیتهای روزانه در اثر تنگی کانال نخاعی انجام می‌شود. در ادامه به معرفی چند روش درمانی می‌پردازیم که پزشک با توجه به میزان درد از آنها بهره می‌گیرد:
درمان‌های غیرجراحی:
در مواجهه با درد ملایم تا متوسط بیشتر به روش‌های درمانی محافظه کارانه و نگهدارنده، مانند مصرف دارو، فیزیوتراپی، تزریق استروئید، کشش ستون فقرات، لیزردرمانی و ماساژ، برای درمان تنگی کانال نخاعی روی آورده می‌شود.
جراحی بسته:
جراحی بسته در صورت شدید و مزمن بودن درد ناشی از عارضه و مقاوم بودن درد در برابر درمان‌های غیرجراحی انجام می‌شود.
جراحی کمر با حداقل تهاجم:
در صورت متوسط تا شدید بودن درد، برای از بین بردن فشار روی ریشه‌های عصبی عمل‌های جراحی با حداقل تهاجم مانند عمل ایجاد فاصله بین خاری (اینتراسپاینوس) انجام می‌شود.
جراحی باز کمر (روش قدیمی):
چنانچه درد متوسط تا شدید باشد و درمان‌های غیرجراحی نتواند درد را تسکین بدهد، به ناچار برای از بین بردن فشارجراحی بازانجام می‌شود یا عمل خشک کردن (فیوژن) مهره‌ها صورت می‌گیرد.
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
۸ حرکت برای خداحافظی با کمر درد
معرفی روش های کاهش درد و درمان کمر درد
