پایان زندگی و مرگ

سفر هر فرد به مرگ منحصربه‌فرد است. بعضی از افراد به‌تدریج به مقصد مرگ می‌رسند و بعضی دیگر سریع به پایان این سفر می‌رسند. همان‌طور که مرگ در حال نزدیک شدن است، نقش شما این است که با کلمات آرامش‌بخش و با انجام اقداماتی که آرامش و ارزش عزیز شما را حفظ می‌کنند همواره کنار عزیز خود باشید و برای او آرامش و اطمینان خاطر ایجاد کنید.
مراقبت آسایشگاهی:
وقتی‌که تیم مراقبت از سلامتی عزیز شما تشخیص داد که او احتمالا در ظرف 6 ماه خواهد مرد، ممکن است به شما پیشنهاد کند که عزیز خود را به آسایشگاه (Hospice) ببرید. آسایشگاه جایی است که در آن مراقبت‌های تخصصی بیشتری برای افراد دارای بیماری لاعلاج در حال موت ارائه می‌شود. در چنین جاهایی نه‌تنها عزیز شما درمان لازم برای تسکین علائم خود را دریافت می‌کند، بلکه کارکنان آسایشگاه هم به فرد بیمار و هم نزدیکان او حمایت عاطفی و معنوی ارائه می‌کنند.
نشانه‌هایی که می‌گویند مرگ نزدیک است
وقتی‌که بدن یک فرد بزرگسال شروع به توقف می‌کند تغییراتی را در او مشاهده می‌کنید. این تغییرات بخش نرمال مردن هستند. کودکان و نوجوانان نیز فرایند مشابهی دارند، اما پیش‌بینی مرگ آن‌ها سخت‌تر است. کودکان غالبا فعال باقی می‌مانند و پرسش سوال‌های خود را ادامه می‌دهند.
1 تا 3 ماه پیش از مرگ، عزیز شما احتمالا:
بیشتر می‌خوابد و بیشتر چرت می‌زند.
کمتر می‌خورد و می‌آشامد.
خود را از دیگران کنار می‌کشد و از انجام کارهایی خودداری می‌کند که قبلا لذت می‌برد.
کمتر صحبت می‌کند (اگر کودک باشد بیشتر صحبت می‌کند)

1 تا 2 ماه پیش از مرگ، عزیز شما بیشتر مواقع احساس خستگی و ضعف خواهد کرد، به حدی که دوست ندارد از رختخواب بلند شود. علاوه بر این، ممکن است نشانه‌های زیر را داشته باشد:
الگوهای خواب-بیداری متفاوت
اشتها و تشنگی کم
اجابت مجاز کم‌تر و کوچک‌تر و ادرار کمتر
درد بیشتر
تغییر در فشارخون، تنفس و ضربان قلب
بالا و پایین رفتن‌های دمای بدن که می‌تواند باعث سردی، گرمی، رطوبت و رنگ‌پریدگی پوست شوند.
مشکل در تنفس به دلیل انباشت تنفس در پشت گردن
گیجی یا سردرگمی

مشکل تنفسی یک عزیز ممکن است برای دیگر اعضای خانواده ناراحت‌کننده باشد، اما غالبا مشکل تنفسی آن‌ها دردناک نیست و می‌توان مدیریت کرد. درد را نیز می‌توان درمان کرد. اما عزیز شما ممکن است به هنگام مصرف قرص دچار مشکل باشد و به‌سختی قرص را مصرف کند. وهم‌ها و خواب‌وخیال‌های یک عزیز، مخصوصا در مورد عزیزانی که سال‌ها قبل مرده‌اند می‌تواند برایش آرامش‌بخش باشند. اگر دیدن یا صحبت کردن با یک عزیزی که واقعا در آنجا حضور ندارد باعث خوشحالی عزیز در حال موت می‌شود، سعی نکنید که او را متقاعد به خواب‌وخیال دیدن کنید. اگر سعی در متقاعد ساختن آن‌ها به خواب‌وخیال دیدن کنید او ناراحت می‌شود و با شما بحث و مبارزه می‌کند.
چند روز یا چند ساعت پیش از مرگ عزیز شما ممکن است نشانه‌های زیر را داشته باشد:
هیچ نوشیدنی و هیچ غذایی نمی‌خواهد.
دیگر ادرار و اجابت مزاج نمی‌کند.
از درد اخم می‌کند، آه و ناله می‌کند یا ترشرویی می‌کند.
علاوه بر این، ممکن است با نشانه‌های دیگری همچون موارد زیر مواجه شوید:
اشک چشم یا مات شدن چشم
نبض و ضربان قلب نامنظم یا سختی در احساس کردن و شنیدن
افت دمای بدن
پوست زانو، پا و دوست‌ها صورتی متمایل به آبی خال‌خالی می‌شود (غالبا در 24 ساعت آخر چنین چیزی رخ می‌دهد)
به دلیل نفس‌نفس زدن تنفس دچار اختلال می‌شود و درنهایت به‌طور کامل قطع می‌شود.
وقتی‌که نفس قطع می‌شود و عزیز شما بی‌هوش می‌شود شاید همچنان بتواند بشنود و احساس کند.
در پایان
در روزها یا ساعت‌های پایانی عزیز شما ممکن است بی‌قرار و گیج و دچار توهم شود، درنتیجه ناراحت کردن او می‌تواند باعث فریاد و حمله او شود. کنار آن‌ها بمانید. سعی کنید که با استفاده از موسیقی آرامش‌بخش و نوازش ملایم او را آرام نگه‌دارید. گاهی از اوقات در چنین لحظاتی داروها می‌توانند مفید باشند. نور اتاق باید در حد کافی و نه زیاد باشد. اتاق باید تا حد امکان ساکت و آرامش‌بخش باشد. دائم به عزیز خود اطمینان دهید که کنار او هستید. ازقضا این امکان وجود دارد که در ساعت‌های پایانی عزیز شما تیزهوش شود.
چه زمانی باید خداحافظی کرد

یکی از سخت‌ترین تصمیم‌ها این است که چه زمانی باید به دیگران اطلاع داد که برای خداحافظی پیش عزیز خود بیایند. به‌محض اینکه نزدیکی مرگ عزیز شما بسیار آشکار شد به اعضای خانواده و دوستان نزدیک خود اطلاع دهید. تیم مراقبتی می‌تواند شما را برای شرایط پیش رو آمده کند. کنار یکدیگر بودن این امکان را به اعضای خانواده می‌دهد که از یکدیگر حمایت کنند. جمع شدن در اطراف عزیز در حال موت به این معنا نیست که تا پایان مرگ کنارش خواهید بود. غالبا یک شخص نمی‌میرد مگر آنکه افرادی که برای ساعت‌ها در کنارش بودند او را ترک کنند. گویی تا زمانی که عزیزان فرد در کنارش هستند او قادر به مردن نیست.
مصطفی صداقت رستمی