سرطان بیضه از جمله بیماری های مردانه به شمار می آید که ابتلا به آن خطرات بسیاری را برای سلامت فرد در پی دارد. بیضه ها از جمله اندام های جنسی در مردان هستند که درون یک کیسه و خارج از بدن نگهداری می شوند. قدرت تولید مثلی مردان وابسته به سلامت بیضه های آنها است. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.
این سرطان وقتی سلول های سرطانی در یک یا هر دو بیضه به بروز می کنند به وجود می آید. بیضه ها غده های تناسلی مردانه هستند که در پوششی به نام اسکروتوم قرار دارند. اسکروتوم، کیسه ای از جنس پوست است که بیضه ها در آن قرار دارند و دقیقاً زیر آلت تناسلی مردانه قرار دارد.
سرطان بیضه بیشتر در مردان جوان شایع است؛ ولی خوشبختانه یکی از درمان پذیرترین سرطان هاست. بیشتر از 95% از کسانی که با تشخیص سرطان بیضه مراجعه می کنند، از این بیماری جان سالم به در می برند.
علل ابتلا به سرطان بیضه
علت تومور های بيضه دقيقا معلوم نيست ولي هم عوامل مادرزادی و هم عوامل محيطي در بروز آن تاثير دارند. از جمله مهم‌ترين عوامل موثر، كريپتوركيدسيم است كه به معني عدم نزول بيضه به محل طبيعي خود در كيسه اسكروتوم (يا كيسه بيضه) است. در حالت طبيعي بيضه‌ها در دوره جنيني در داخل شكم تشكيل مي‌شوند و سپس مسير خود را به سمت كيسه بيضه طي كرده و داخل آن قرار مي‌گيرند، به طور‌ي‌كه وقتي نوزاد به دنيا مي‌آيد، بيضه‌ها در حين معاينه بايد داخل كيسه بيضه باشند.
اهميت اين موضوع به خاطر اين است كه درجه حرارت اسكروتوم يا كيسه بيضه حدود 1 درجه سانتي‌گراد سردتر از درجه حرارت بدن است و سلول‌هاي حساس اسپرم‌ساز را در دماي خنك‌تر نگه مي‌دارد. اگر بيضه‌ها داخل شكم باقي بمانند، به علت دماي بالاتر، سلول‌هاي اسپرم‌ساز از بين رفته و علاوه بر ناباروري مي‌توانند باعث ايجاد تغيير در سلول‌ها و سرطان شوند! به همين علت براي جلوگيري از خطرات بدخيمي، اگر بيضه‌ها تا سن 1 سالگي به داخل كيسه بيضه پايين نيايند، بايد اين كار با عمل جراحي انجام شود.
عوامل ديگري مثل نژاد هم در ابتلا به اين بيماري موثرند و مردان سفيدپوست نسبت به مردان سياه‌پوست در معرض خطر بالاتري هستند. كساني كه پدر يا برادر آنها به اين بيماري مبتلا شده‌اند و شغل‌هايي دارند كه درتماس با برخي مواد شيميايي هستند، افرادي كه در معادن كار مي‌كنند و آتش‌نشان‌ها بايد بيشتر مراقب باشند، چون اين عوامل شانس ابتلا به سرطان بيضه را بالا مي‌برند.
انواع سرطان بیضه
بیضه دارای انواع سلول های مختلفی است، که هر کدام از این انواع می توانند دچار یک یا چند نوع سرطان شوند. نوع سرطان، تعیین کننده ی نوع مناسب درمان بوده و بر پیش آگهی اثر دارد. سرطان بیضه به دو نوع ژرمینال یا غیر ژرمینال (استرومال) دسته بندی می شود؛ سرطان ثانویه و متاستاتیک نیز ممکن است ایجاد شود.
تومورهای ژرمینال
بیش از ۹۰% از تمام سرطان های بیضه ژرمینال هستند؛ تومورهای ژرمینال، خود به سمینوم یا غیرسمینوم تقسیم می شوند. این سرطان ها از سلول های تولید کننده ی اسپرم به وجود آمده اند. سمینوم ها به کندی رشد کرده و معمولاً در مردان بین ۳۰ تا ۴۰ سال دیده می شود. هر چند سمینوم می تواند به غدد لنفاوی انتشار پیدا کند، ولی سطان معمولاً در بیضه ها متمرکز است. سرطان غیرسمینوم غالباً از سلول های متفاوت ایجاد شده و براساس نوع سلولی که سرطان از آن رشد کرده، مشخص می شود سرطان غیرسمینوم بیضه شامل کوریوکارسینوما (نادر)، کارسینومای جنینی، تراتوما و نیز تومور کیسه ی زرد هستند. به دلیل تفاوت در پیش آگهی و درمان سرطان سمینوم و سرطان غیرسمینوم، افتراق بین این دو بسیار حیاتی است.
تومورهای غیرژرمینال
تومورهای غیرژرمینال کمتر از ۱۰% سرطان های بیضه را تشکیل می دهند. سرطان بیضه ممکن است در سلول های نگهدارنده یا سلول های تولید کننده ی هورمون یا استروما ایجاد شود. دو نوع اصلی از تومورهای استرومال شامل تومور سلول های لایدیگ و نیز تومور سلول های سرتولی (یا سلول هایی که اسپرماتوبلاست را به وجود می آورند) می باشد. هر چند این تومورها به ندرت به خارج از بیضه انتشار می یابند، تعداد کمی از آنها نیز متاستاز داده و در مقابل شیمی درمانی و پرتودرمانی مقاوم هستند.
تومورهای ثانویه ی بیضه
تومورهای ثانویه بیضه، تورموهایی هستند که از سایر اندام ها به بیضه متاستاز داده اند. لنفوم شایع ترین علت سرطان ثانویه بیضه است. سرطان ممکن است که از پروستات، ریه، پوست (ملانوم)، کلیه و سایر اندام ها به بیضه گسترش یابد. معمولاً پیش آگهی در این تومور ها ضعیف است، چون سرطان به سایر قسمت ها نیز منتشر شده است. درمان به نوع سرطان خاص، بستگی دارد.
علائم ابتلا به سرطان بیضه
سرطان از جمله اختلالاتی است که تشخیص به موقع آن نقش تعیین کننده ای در بهبود و رهایی از این بیماری دارد. فرد مبتلا به سرطان پس از ابتلا به این بیماری علائمی را در خود خواهد یافت که قبلا وجود نداشته اند. پی بردن به علائم وجود این اختلال باعث خواهد شد تا روند درمان بسیار سریع تر پیش برود.
1- برجستگی کوچک غیردردناک
معمولا تومور احتمالی توسط خود فرد تشخیص داده می شود، چون به شکل یک برجستگی یا برآمدگی سفت، گرهی و سخت است که در یکی از بیضه ها خود را نشان می دهد.
قطر و اندازه ی این تومورها از چند میلی متر تا چند سانتی متر متغیر است که به تدریج بزرگ شده و به چند سانتی متر می رسد.این نوع برآمدگی ها معمولا با درد همراه نیستند.
چه باید کرد؟
بهترین روش این است که آقایان جوان هر ماه یک بار خود را معاینه کنند. به این ترتیب که هر بیضه را بین دو انگشت شست و اشاره گرفته و با حرکات دورانی آرام و بدون فشار معاینه کنند.
در اینصورت اگر هر نوع برآمدگی غیرطبیعی در آنها وجود داشته باشد را احساس خواهند کرد.
2- افزایش اندازه بیضه
در برخی موارد نه تنها گرهکی در بیضه شکل می گیرد، بلکه خود بیضه هم بزرگ و حجیم می شود. این مسئله نشان می دهد که تومور در داخل بیضه بزرگ شده است.
چه باید کرد؟
در صورت مشاهده ی هر گونه تغییر در اندازه و حجم بیضه ها، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش ها و بررسی های لازم مانند اسکن، آزمایش خون و غیره انجام شود.
در برخی موارد، سرطان بیضه در حین انجام آزمایش های نازایی کشف می شود. باید بدانید که احتمال وجود تومور در بیضه ها نیز می تواند باعث بروز عقیمی در مردها شود.
3- هر نوع احساس سنگینی یا ناراحتی در ناحیه ی اسکروتوم (کیسه ی بیضه)
در اینصورت یکی از کیسه های بیضه، به طور غیرعادی ورم کرده و حجیم می شود. اسکروتوم که به کیسه ی بیضه نیز معروف است همان کیسه ی پوستی دور بیضه هاست که وظیفه ی حفاظت از آنها را دارد و با حفظ دمای آنها در شرایط مطلوب، به تولیدمثل و حفظ جنبندگی منی کمک می کند.
وقتی که حجم بیضه افزایش پیدا می کند باعث می شود که احساس کشیدگی و سنگینی در این کیسه ایجاد شود. توجه داشته باشید اگر گرهک یا برآمدگی احتمالی داخل پوست کیسه بیضه باشد نه در داخل بیضه، نشان دهنده ی بیخطری و خوش خیمی آن است. امکان دارد این گرهک یک کیست بوده و یا اینکه ناشی از مشکل هیدروسل (آب آوردن بیضه) باشد.
4- درد در ناحیه پایین شکم
معمولا درد ناشی از این بیماری بروز نمی کند، اما در صورت بروز، فرد از درد زیر شکم و کشاله ی ران شکایت می کند. این دردها ناشی از درد بیضه هستند که طناب اسپرماتیک می پیچد و به کشاله ی ران می زند.
5- کشش در ناحیه سینه ها
در اینصورت فرد متوجه رشد بیش از اندازه ی غدد پستانی شده و سینه هایش بزرگ می شود. این مسئله ناشی از تغییرات هورمونی و بخصوص ترشح «هورمون اچ سی جی» از طریق تومور می باشد.
6- کمردرد و سرفه در مراحل پیشرفته
به تدریج که تومور رشد کرده و بزرگتر می شود، علائم دیگری علاوه بر علائم ذکر شده بروز می کند که می توان به کمردرد، تجمع مایع در شکم یا آسیت به همراه نفس نفس زدن، سرفه های مداوم با خلط خونی یا بدون آن اشاره کرد. این علائم نشان می دهد که تومور به بخش ها و ارگان های دیگر بدن نیز سرایت کرده، یعنی متاستاز استخوانی و احشایی صورت گرفته است.
روش های تشخیص
روش های تشخیصی مختلفی برای پی بردن به سرطان بیضه وجود دارد. بافت سرطانی باعث ایجاد برخی تغییرات ظاهری و متابولیسمی در فرد می شود. تشخیص این اختلال می تواند به صورت برخی معاینات بالینی و همچنین تجویز برخی آزمایشات صورت پذیرد که موارد زیر رایج ترین روش ها هستند.
معاینه بیمار به منظوربررسی بزرگی بیضه و یا وجود غده در شکم
انجام سونوگرافی بیضه و سی تی اسکن شکم و ریه
انجام آزمایش خون برای بررسی بعضی مواد که از بعضی از سرطان ها ترشح می شود و وارد خون می شود و به آن مارکر سرطان گویند نظیر:
آلفا فیتو پروتئین (AFP)
بتا گونادوتروپین کوریونیک (B-HCG)
درمان
در مراحل اولیه سرطان یا STAGE 0 شامل:
– اشعه درمانی
– پی گیری بیمار
– خارج کردن بیضه (اورکیکتومی)
– در مرحله بعدی یا STAGE 1
بر اساس اینکه نوع سرطان سمی نوما یا غیرسمی نوما باشد، درمان فرق می کند.
اگر سمی نوما باشد شامل:
– برداشتن بیضه با پی گیری دقیق بیمار
– اگر بیمار درمان بسیار جدی بخواهد، برداشتن بیضه و شیمی درمانی می باشد.
و اگر غیر سمی نوما باشد شامل:
– برداشتن بیضه و پی گیری طولانی مدت
– برداشتن بیضه و غدد لنفاوی شکم (رتروپریتون) با پی گیری طولانی
– بعد از جراحی، شیمی درمانی برای بیمارانی که شانس عود سرطان در آنها وجود دارد.
– STAGE 2 سرطان بیضه
اگر سرطان سمی نوما باشد درمان شامل:
اگر تومور ۵ سانتی متر یا کوچک تر باشد، جراحی برداشتن بیضه و اشعه درمانی به غدد لنفاوی لکن و شکم و یا جراحی برداشتن بیضه و غدد لنفاوی شکم و اگر بزرگتر از ۵ سانتی متر باشد برداشتن بیضه با اشعه درمانی و شیمی درمانی و پی گیری طولانی مدت است.
درمان غیر سمی نوما STAGE 2:
– برداشتن بیضه و غدد لنفاوی و پی گیری طولانی
– برداشتن بیضه و غدد لنفاوی و سپس اشعه درمانی و شیمی درمانی
– درمان عود سرطان بیضه
– اشعه درمانی و شیمی درمانی
– تجویز مقدار زیاد شیمی درمانی
– برداشتن سرطان عود شده، اگر پس از دو سال عود کرده باشد و یا سرطان در یک محل عود کرده باشد.
در این باره بیشتر بخوانید: عواملی که سبب ایجاد درد بیضه می شود
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
