به دلیل کوچک بودن فک برخی افراد امکان رشد دندان عقل فراهم نمی شود و این دندان نهفته ممکن است دردها و آسیب هایی به دندان های مجاور وارد نماید ،به همین دلیل دندانپزشکان از روش عصب کشی و جراحی دندان عقل استفاده می نمایند.
دندان عقل چیست؟
دکتر نوروززاده در این باره توضیح دادند: در دهان یک انسان بالغ ۳۲ دندان وجود دارد، چهار عدد از آنها که بعد از بقیه دندانها در آخر قوسهای دندانی رویش می‌یابند دندانهای عقل نامیده می‌شوند، سن تقریبی شروع تشکیل آنها در استخوان فک ۹-۱۰ سالگی بوده، تاج در ۱۴ سالگی کامل شده و در سالهای آخر دوره نوجوانی شروع به رویش در داخل استخوان نموده و بعد از ۱۶ سالگی در دهان ظاهر می‌گردند. وجه تسمیه این دندان زمان رویش آنها به داخل حفره دهان است که مصادف با بلوغ فکری است.
در طی رشد و تکامل فکین معمولاً جا برای رویش این دندانها فراهم می‌گردد. دندان عقل اگر درست و بجا رویش یابد، مثل بقیه دندانها مفید و مؤثر در سیستم جونده بوده و علیرغم تصور غلط عامیانه در این موارد نباید کشیده شوند.
مشکلاتی که دندان های عقل ایجاد می کنند
1 – عفونت لثه؛ لثه پوشاننده دندان نهفته‌ای که تعدادی از آن به محیط دهان باز شده بطور مکرر دچار عفونت و التهاب شده و دردناک می‌گردد.
2 – عفونت استخوان
3 – آبسه و سلولیت؛ اگر عفونت لثه درمان نشود به استخوان رسیده و باعث تخریب دندان و استخوان می‌گردد. اگر عفونت از استخوان بگذرد و به بافتهای نرم گونه، گردن، حلق و زیر زبان سرایت کند ایجاد آبسه و یا تورم منتشر بافت نرم را که سلولیت نامیده می‌شود می‌کند که توام با درد، تب، تورم ، قرمزی و مشکل در بازکردن دهان خواهد بود.
4 – صدمه به دندان مجاور؛ دندان نهفته با فشار بر ریشه دندان مجاور ممکن است باعث تحلیل ریشه آن شود.
5 – ایجاد کیست؛ کیسه نازکی تاج دندان رویش نیافته را در استخوان فک در برگرفته است که بعد از رویش دندان به داخل حفره دهان از بین می رود. اگر دندان رویش نیابد ممکن است بزرگ شده و تبدیل به کیست گردد. کیست‌ها تدریجاً بزرگ شده و سبب تخریب و تضعیف استخوان و مشکلات بعدی می‌گردند.
6 – درد؛ یک دندان عقل نهفته می‌تواند ایجاد دردهای با علت نا مشخص و منتشر به نواحی سر و گردن نماید.
7 – حرکت دندانی؛ اعتقادی وجود دارد که ممکن است فشار ناشی از این دندانها سبب بی نظمی در ردیف دندانها شود که از نظر علمی ثابت شده نمی‌باشد.
کشیدن دندان عقل
دکتر نوروززاده در ادامه توضیح دادند: مانند بسياري از تئوري‌هاي ديگر پزشكي، اين سوال هم جواب قاطعي ندارد و چندين اما و اگر سر راه آن است. دندان عقلي كه در يك فك بزرگ و جادار، رويش كاملي پيدا كرده است و به خوبي و با توجه و دقت خاص مسواك مي‌خورد و از آن مراقبت مي‌شود، نه تنها نبايد از دهان خارج شود، بلكه سرمايه دنداني خوبي خواهد بود. دندان‌هاي عقل نيمه نهفته و يا با رويش‌هاي نابه‌جا و افقي، كانديداهاي مناسبي براي نگهداري نيستند و بايد از دهان خارج شوند. يكي از عوارضي كه به خصوص در مورد دندان‌هاي نيمه نهفته شايع است، عارضه‌اي به‌نام (پري‌كرونيت) است.
در اين عارضه،خرده‌هاي مواد غذايي و همچنين باكتري‌هاي دهاني در لثه ناحيه رويش دندان عقل، ايجاد عفونت مي‌كنند و التهاب و درد شديدي را باعث مي‌شوند. دندان‌هاي عقلي كه بنا به تشخيص دندان‌پزشك،نيازي به كشيده شدن ندارند و مي‌‌توانند در دهان نگهداري شوند، بايد به خوبي مسواك بخورند. در اغلب مواقع مسواك‌هاي معمول به ناحيه انتهايي نمي‌رسد و بايد مسواك كوچك‌تري براي نظافت دندان‌هاي عقل به‌طور خاص تهيه شود. براي اين‌كار مي‌توانيد از يك مسواك بچه استفاده كنيد و يا موهاي يك مسواك معمولي را كوتاه كرده و يك مسواك مخصوص براي دندان عقلتان بسازيد.
عوارض کشیدن دندان عقل در سنین بالا از زبان دکتر نوروززاده
کسانی که در سنین بزرگسالی و حتی سالمندی می خواهند اقدام به کشیدن دندان عقل کنند باید بدانند که در این سن ممکن است با عوارض زیر روبرو شوند:
1-ریشه های دندان عقل در سنین بالاتر قطعا قطور تر شده و همین باعث می شود تا کشیدن ان همراه با درد و رنج بیشتری باشد.
2-بعد از کشیدن دوران التیام یافتن دندان ها طولانی تر خواهد شد.
3-احتمالا چون دیر اقدام به کشیدن دندان نموده اید دندان های مجاور نیز دچار پوسیدگی شده اند.
4-در این حالت امکان فک جوش شدن نیز وجود دارد.
5-در افراد مسن تر حتی احتمال شکسته شدن استخوان در حین عمل جراحی نیز وجود دارد.
معمولا اگر قرار باشد دندان عقل رشد کند تا قبل از 20 سالگی در دهان شما اثاری از آن خواهید دید. اما گاهی اوقات ممکن است حتی در 40 سالگی اثری از این دندان در دهان شما نباشد و اگر تا این سن مشکلی برای دهان و دندان شما ایجاد نشده دیگر نیاز نیست زیاد به فکر خارج کردن این دندان باشید.در این حالت بهتر است هر یک سال و یا دو سال یک بار از دندان های خود عکس گرفته و به یک متخصص نشان دهید تا بررسی دقیقی بروی آن داشته باشد.
روش عصب‌کشی دندانهای عقل
عصب‌کشی دندانهای عقل، ممکن و قابل‌انجام ولی به چند علت دشوار است. اولین دلیل، دسترسی دشوار به این دندان‌هاست. این دندانها در انتهای ردیف دندانی دهان قرار دارند و دندان‌پزشک به‌راحتی نمی‌تواند ابزارهایش را به آنها برساند و عصب‌کشی کند. دومین دلیل این است که مورفولوژی و تعداد کانال‌های این دندانها متغیر است و درمان عصب‌کشی آنها به تجربه و مهارت بیشتری نیاز دارد. باوجود این، در بسیاری از موارد متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) می‌تواند با صرف وقت و مهارت بیشتر، دندان عقل قابل نگهداری را درمان ریشه (عصب‌کشی) کند.
دندان‌پزشک قبل از اینکه پیشنهاد عصب کشی دندان عقل را مطرح کند، درمورد نقش آن در جویدن، امکان تجمع موادغذایی پشت دندان، وجود ۲ دندان آسیای دیگر و نیاز برای باقی‌ماندن این دندان، بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و بعد نظر خود را درباره کشیدن یا نگهداشتن این دندان می‌گوید. بعد از تایید این موارد، دندان عقل می‌تواند مانند هر دندان دیگری عصب‌کشی یا پر شود و در دهان شما باقی بماند.
مراقبت های بعد از جراحی دندان عقل
شما ممكن است بعد از جراحي دندان عقلتان، اين وقايع را تجربه كنيد:
– تورم از عوارض شايع پس از جراحي است. براي بهبود آن در 42 ساعت اول بعد از جراحي از كمپرس سرد استفاده كنيد. اين كمپرس را 02 دقيقه بر روي موضع قرار داده و 02 دقيقه برداريد. پس از 42 ساعت دهان‌شويه آب نمك گرم 1 (قاشق چايخوري نمك در يك ليوان آب گرم) مفيد است.
– ممكن است در باز كردن كامل دهانتان مشكل داشته باشيد. اين عارضه پس از 7 تا 01 روز برطرف مي‌شود.
– درد يك عارضه شايع پس از جراحي است.
– چگونه مي‌توانيد به خودتان كمك كنيد
– از مسكن‌ها مانند آسپرين، ايبوبروفن و يا استامينوفن استفاده كنيد.
– استراحت كنيد.
– شب بعد از جراحي از يك بالش اضافي جهت بالا نگهداشتن سر و كاهش خونريزي استفاده كنيد.
– از تف كردن آب دهانتان خودداري كنيد تا لخته تشكيل شده كنده نشود.
– سيگار نكشيد. استفاده از مشروبات الكلي نيز مضر است.