ماکروسفالی چیست؟ در مورد علائم این بیماری چه اطلاعاتی دارید؟ آیا میتوان آن را درمان کرد؟ اندازه سر در بچه ها متفاوت است. اما گاهی احتمال تورم غیر طبیعی جمجمه وجود دارد که منجر به بزرگ شدن سر در بچه ها می شود و ماکروسفالی نامیده شده است. این مسئله اغلب یک بیماری را نشان می دهد. علت ماکروسفالی در بچه ها چیست و چطور خانواده ها باید با این بیماری کنار بیایند؟ در این مقاله از بخش سلامت کودک و بیماری های دکتر سلام، با علت های بزرگ شدن سر در بچه ها و چگونگی درمان این بیماری، آشنا می شوید.
ماکروسفالی چیست؟
ماکروسفالی که همچنین سر بزرگ یا سندرم سر بزرگ نامیده می شود، یک شرایطی است که باعث افزایش غیر طبیعی محدوده سر کودک می شود. همه بچه ها دور سر یکسان ندارند، بنابراین متخصصین دور سر را به درصد های متفاوت تقسیم می کنند. اگر اندازه دور سر در رِنج سالم برای سن و جنس بچه قرار بگیرد، پس این اندازه سر بچه نرمال است. پزشکان متخصص، زمانی ماکروسفالی را تایید می کنند که اندازه سر بچه بزرگتر از 98 درصد باشد. علت های متفاوتی می تواند برای ماکروسفالی وجود داشته باشد.
علت ایجاد ماکروسفالی در بچه ها چیست؟
در زیرچندین علت احتمالی که یک بچه ممکن است مبتلابه ماکروسفالی شود ذکر شده است.
هیدروسفالی:
این شرایط زمانی ایجاد می شود که میزان مایع مغزی نخاعی بیش از حد در فضاهای مغز تولید می شود و در بین بطن ها تجمع می یابد. این یکی از رایج ترین اختلالات مغزی در دوران کودکی است. هدروسفالی ممکن است به علت های متفاوتی ایجاد شود، از یک هیدروسفال مادرزادی گرفته تا یک آسیب یا حتی عفونت.
عفونت سیستم عصبی:
عفونت نیز می تواند منجر به تورم مغز و جمجمه شود. برای مثال میتوان به مننژیت که عفونت پوشش غشاء مغز است و انسفالیت که التهاب شدید بافت مغز می باشد، اشاره کرد. عفونت می تواند به خاطر وجود پاتوژن هایی چون باکتری و ویروس ایجاد شود.
راشیتیسم:
راشیتیسم به علت کمبود ویتامین D در بدن ایجاد می شود. راشیتیسم باعث ناهنجاری های سیستم اسکلتی شامل استخوان جمجمه می شود. جمجمه ممکن است از سایز نرمال تجاوز کند و منجر به بزرگ شدن سر شود.
اختلالات مغزی:
بروز مشکلاتی در مغز، از جمله تومور می تواند منجر به ماکروسفالی در کودکان شود. بعضی از ناهنجاری های مادرزادی مغز که می توانند باعث پیشرفت ماکروسفالی شود، هیدراننسفالی و مگالنسفالی هستند.
اختلالات ژنتیکی:
ژن های معیوب می تواند منجر به ماکروسفالی شوند. یکی از قابل توجه ترین موارد، سندروم سوتوس است. این یک اختلال ژنتیکی است که روی اسکلت اثر گذاشته و منجر بزرگ شدن غیر طبیعی سر می شود. کودکان مبتلا به اتیسم نیز ممکن است در دوره ای از زندگی ماکروسفالی را بروز دهند.
جراحت (آسیب):
تروما و آسیب به جمجمه ممکن است باعث خونریزی و تورم مغز شود و ماکروسفالی موقت را نشان دهد. در این شرایط، ماکروسفالی طبیعی است. در این موارد، کودک علائم مرتبط با سلامتی را نمایش نمی دهد و به طور طبیعی رشد خواهد کرد. در این شرایط هیچ نگرانی وجود ندارد. بنابراین اگر به جمجمه کودک مشکوک شدید و احساس کردید که در حال خروج از شکل طبیعی است بدون تردید یک ملاقات با پزشک متخصص داشته باشید.
چطور این بیماری در کودک تشخیص داده می شود؟
متخصصین قد، وزن و اندازه دور سر کودک را اندازه گیری می کنند و قادر هستند ماکروسفالی را طی یک دوره چکاپ روتین و مرتب در اولین سال زندگی کودک تشخیص دهند. پزشکان از روش ها و ابزارهای گوناگونی برای تشخیص این بیماری استفاده می کنند از جمله:
معاینه فیزیکی:
پزشک سر کودک را از نظر شکل خارجی معاینه می کند و قادر است فونتانل ها روی سر بچه (نقاط نرم روی سر نوزاد) را احساس کند. بعضی از اختلالات مغزی مثل هیدرننسفالی می تواند با روشن کردن جمجمه با نور روشن تشخیص داده شود. دکتر همچنین سر کودک را برای تشخیص علامت های خونریزی داخلی که ممکن است منجر به ترومای مغزی شود، معاینه می کند.
مشاهده دیگر علائم:
دکتر تحریک پذیری کودک را معاینه می کند، اینکه آیا بی تفاوتی بیش از حد نشان می دهد و آیا هیچ یک از نقاط عطف رشد را از دست داده است یا خیر؟ این علائم می تواند نشان دهنده یک ناتوانی و اختلال ژنتیکی باشد.
سونوگرافی:
سونوگرافی می تواند یک تجزیه و تحلیل سریع از آن چه در زیر جمجمه در حال وقوع است به ما بدهد. این به دکتر کمک خواهد کرد در مورد مراحل آزمایش تصمیم بگیرد.
سی تی اسکن:
اسکن توموگرافی کامپیوتری یا CT اسکن، برای ایجاد تصویر سه بعدی، عکس های چند گانه و متفاوت از جمجمه می گیرد. این تصویر به بررسی بهتر نمای کلی جمجمه کمک می کند و هر گونه تغییر شکل را نشان می دهد.
MRI:
تصویر برداری روزانس مغناطیسی یا MRI از یک میدان مغناطیسی برای ایجاد تصویر بسیار دقیق از داخل جمجمه، استفاده می کند. با وجود اینکه MRI یک تصویر دقیق از ماکروسفالی به ما می دهد، برای گرفتن این عکس نیاز است شخص برای مدتی بدون حرکت در محل بماند. بنابراین پزشک ممکن است کمی آرامبخش تجویز کند تا بتوانند کودک را داخل اسکنر MRI نگه دارد. چندین بیمارستان در حال حاضر MRI سریع بدون نیاز به آرامبخش انجام می دهند. این برای بیماران خردسال قابل توجه و مورد استفاده است.
آزمایش خون و جمع آوری مایع:
آزمایش خون به ارزیابی درصد مشکلات ژنتیکی کمک می کند. پزشک همچنین می تواند یک نمونه از مایع مغزی نخاعی از پایه ستون فقرات جمع آوری کند. مایع ممکن است از لایه بالایی مغز جمع آوری شود که این مسئله به شرایط جمجمه بستگی دارد. پس از تشخیص پزشک متخصص بهترین روش درمان را پیشنهاد خواهد کرد.
ماکروسفالی چطور درمان شده است؟
درمان ماکروسفالی به علت و شرایط بیماری بستگی دارد. گزینه های درمانی عبارتند از:
جراحی:
جراحی اغلب تنها گزینه انتخابی برای درمان ماکروسفالی است. نوع جراحی با توجه به علت ایجاد و محدوده متورم شده متفاوت است. برای نمونه، هیدروسفالی با تخلیه مایع مغزی نخاعی به داخل شکم، جایی که بدن بتواند آن را جذب کند، کنترل می شود. اما این شرایط درمان نخواهد شد زیرا هیدورسفالی یک شرایط دائمی است. درمورد ترومای مغز، جراحی ممکن است مشکل را کاملاً اصلاح کند.
داروهای خوراکی:
پزشک ممکن است داروهای خوراکی را برای کنترل تورم بافت مغز تجویز کند. مشخصاً بیماری هایی مثل راشیتیسم با دادن دوزی صحیح از مواد مغذی به کودکان قابل درمان است.
چندین کودک با ماکروسفالی غیر قابل درمان با برخی عوارض چون ناتوانی فیزیکی همراه با تشنج مواجه شده اند. شما می توانید با سازمان های حمایت و مربیان که در برخورد با کودکان دارای معلولیت تخصص دارند، تماس بگیرید. همچنین از منابعی بهره ببرید که می توانند به والدین در مورد کنار آمدن با شرایط و بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی کودکان کمک کنند.
بزرگی سر در کودکان ممکن است طبیعی یا نتیجه یک بیماری جدی باشد که در هر دو مورد پزشک فرزندتان، قادر است شرایط را طی ارزیابی دوره ای در اولین سال زندگی تشخیص دهد. کنترل ماکروسفالی در شرایطی که علت غیر قابل درمان است بسیار سخت خواهد بود. از منابع در دسترس استفاده کنید تا بتوانید زندگی باکیفیت تری برای فرزند خود حاصل کنید.
