این اواخر چیزهای زیادی درباره کراتوم به گوش می رسد. این ماده گیاهی اغلب برای نجات افراد از اعتیاد به مواد مخدر قوی مثل هروئین و مواد افیونی (اپیوئید ها) که اخیرا به عنوان داروی بالقوه خطرناک از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) معرفی شده، به کار می رود. چرا؟ چون با وجود کارائی اش در جلوگیری از اعتیاد به مواد مخدر خاص، اکنون شواهدی وجود دارد که مصرف کنندگان می توانند به خود کراتوم اعتیاد پیدا کنند که حتی ممکن است خطرناک باشد. در این مقاله از بخش طب سنتی و داروهای گیاهی دکتر سلام به بررسی کراتوم و عوارض آن می پردازیم.
تحقیقات در مورد کراتوم چه می گویند؟
بررسی ها در سال 2018 حاکی از آن است که مصرف کراتوم، با عوارض جانبی نظیر اضطراب، زودرنجی، تپش قلب، علائم ترک اعتیاد و حتی مرگ همراه است. طبق گزارش مرکز مبارزه با بیماری آمریکا، 152 نفر از کسانی که از جولای 2016 تا دسامبر 2017، بیش از حد مواد مصرف کرده اند، تست این ماده برایشان مثبت ارزیابی شده و علت اصلی مرگ 60 درصد از این موارد تشخیص داده شده است.
با توجه به ماهیت آن به عنوان داروئی برای سو استعمال و نیز وجود ویژگی هایی که برای انسان مضر است، در حال حاضر توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) ممنوع و اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا (DEA) درباره دسته بندی آن بحث و رایزنی کرده است.
از نوامبر 2018، اداره بهداشت و خدمات انسانی نیز چنین ممنوعیتی را برای مواد شیمی ایی موجود در کراتوم مبنی بر شواهدی که یک ماده افیونی و مرتبط با مرگ ده ها نفر است، توصیه می کند.
از سوی دیگر، افراد مصرف کننده کراتوم، به شدت مخالف قانونگذاری برای این گیاه نجات بخش زندگی هستند. کراتوم هنوز به طور پیش فرض در ایالات متحده قانونی است و به عنوان یک ماده کنترل شده طبقه بندی نشده است و معمولا به صورت خرد شده و خشک در بسته های ویژه کراتوم، در فروشگاه های مخصوص در سراسر کشور عرضه می شود. این ماده حالتی مثل سرخوشی بیش از حد ایجاد می کند و علائم ناشی از ترک مواد مخدر را تخفیف می دهد. گزارشات حاکی از آنند که کراتوم برای افرادی که با دردهای ناتوان کننده و طاقت فرسا، اعتیاد به داروهای ضد درد و اعتیاد به هروئین دست و پنجه نرم می کنند، بسیار مفید است.
با همه گیر شدن بیماری اعتیاد به مواد افیونی که علت اصلی مرگ آمریکایی های زیر 50 سال شناخته شده است، به نظر می رسد یک ماده طبیعی مثل کراتوم ابزار مفیدی برای درمان اعتیاد باشد. اما این ماده، مورد بحث ترین موضوع در میان DEA، FDA، قانونگذاران و شهروندان آمریکایی است. با وجود درخواست هایی برای ممنوعیت کراتوم، بحث های داغی در هر دو طرف این مسئله به گوش قانونگذاران در دولت های ایالات متحده می رسد. امروزه بسیاری از مردم از خود می پرسند که آیا کراتوم مضر است یا مفید؟
کراتوم چیست؟
کراتوم دقیقا چیست و چه می کند؟ کراتوم، با نام علمی می تراگینا اسپکیوسا (Mitragyna speciose)، یک درخت استوایی از خانواده قهوه و بومی بخش هایی از آفریقا و جنوب آسیاست. گیاه کراتوم از قرن نوزدهم در طب سنتی با ارزش بوده و امروزه از آن برای تسکین درد، درمان خانگی ترک اعتیاد و کاهش علائم ترک اعتیاد استفاده می شود.
به طور سنتی کراتوم را خرد و از آن به عنوان چای و یا به صورت جویدنی و کشیدنی به خاطر تاثیرات شادی بخش آن، استفاده می کنند. امروزه، این گیاه به صورت کپسول و قرص و پودر مصرف می شود. در دسترس بودن کراتوم در آمریکا یکی از بحث های داغ اخیر به حساب می آید. گیاهی که توجهات بسیاری را به دلیل قوانین گیج کننده FDA به خود جلب کرده است. کراتوم شامل بیش از 40 ترکیب و 25 نوع آلکالوئید است.
آلکالوئیدهای اصلی فعال در کراتوم، میتراگینین و 7 هیدروکسی میتراگنین هستند که می توانند طیف وسیعی از اثرات هیجان و تحرک تا افسردگی را در خود داشته باشند. ترکیبات کراتوم نشان می دهند که این ماده اثر مسکن و ضد التهاب دارد.
چرا سازمان غذا و داروی آمریکا کراتوم را ممنوع کرده است؟
جز برخی ایالت ها که در حال بررسی ممنوعیت احتمالی تمام محصولات کراتوم هستند، این ماده در اکثر بخش های ایالات متحده قانونی است. به این معنی که هر کسی می تواند بدون ترس از دستگیر شدن، آن را بخرد، بفروشد یا همراه خود داشته باشد. همچنین نیازی به داشتن نسخه برای تهیه آن نیست.
با این حال، سازمان غذا و دارو در حال حاضر و به وضوح، فروش محصولات کراتوم را به خاطر محتوای آلکالوئید آن ممنوع کرده است. با این حال، هنوز می تواند به عنوان یک ترکیب تحقیقاتی فروخته شود. این محدودیت نشان می دهد که یک تامین کننده نمی تواند محصولات مکمل کراتوم را به عنوان یک مکمل سالم عرضه کند.
در اینجا برخی واقعیات قابل توجه درباره اینکه سازمان غذا و دارو و دیگر سازمان ها، طی چندین سال گذشته چطور درباره کراتوم رفتار کرده اند، آورده شده:
- کراتوم به طور فزاینده ای در بازار سلامت به عنوان یک ماده طبیعی، محبوب واقع شده و به عنوان یک ماده طبیعی در تسکین درد و کمک به رژیم غذایی مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین در دوران ریکاوری ترک مواد مخدر نیز به کار رفته است، اگرچه در حال حاضر خودش به عنوان یک ماده مخدر شناخته می شود.
- به خاطر عدم وجود مطالعات قابل اعتماد در زمینه امن بودن داروهای ترکیب شده با کراتوم که وارد می شدند، سازمان غذا و دارو در سال 2014 اخطاریه ای برای اداره مبارزه با مواد مخدر(DEA) صادر کرد تا هر گونه محموله ارسال شده با کشتی که ممکن بود حاوی مواد افزودنی باشد را توقیف کند. اداره مبارزه با مواد مخدر، اسامی خیابان هایی که بر اساس کراتوم نامگذاری شده بودند را گزارش داد مثل: تانگ (thang)، کتوم (ketum)، توم (thom)، بیاک (biak)، کاکوآم (kakuam).
- در ژانویه 2016، مارشال های ایالات متحده بنا به درخواست سازمان غذا و دارو، مکمل های غذایی محصولات طبیعی دوردنایز ایلینویز، به ارزش 400000 دلار که حاوی کراتوم بحث آفرین بودند را توقیف کردند. در ماه های بعد محموله های بیشتری از کراتوم به دلیل نگرانی مقامات بابت ماهیت کنترل نشده این ماده، ضبط شدند.
- در آگوست 2016، اداره مبارزه با مواد مخدر، طرح های خود برای انتقال کراتوم و آلکالوئید میتراگینین آن به جدول وضعیت شماره یک، که نوعی طبقه بندی برای موادی مثل هروئین و ال اس دی است، ارائه دادند. مواد مخدر در طبقه بندی جدول شماره 1، به عنوان موادی با مصرف غیر دارویی و دارای پتانسیل بالا برای سو استعمال توصیف شده است.
- اعلامیه اداره مبارزه با مواد مخدر، منجر به واکنش و مخالفت شدید از سوی بیمارانی که تجربه مثبت و موفقیت آمیزی در مدیریت ترک مواد افیونی و کنترل درد مزمن داشته اند، شد. بعد از تظاهرات در کاخ سفید، درخواستی به رئیس جمهور باراک اوباما و چندین عضو کنگره فرستاده که باعث شد سناتورها و اعضای کنگره از اداره مبارزه با مواد مخدر درخواست تجدید نظر در وضعیت جدید کراتوم کنند. اداره مبارزه با مواد اعلام کرد که این ممنوعیت به حالت تعلیق در آورده می شود.
- در اکتبر 2016، اداره مبارزه با مواد مخدر تصمیمش را مبنی بر صرف نظر از ممنوع کردن کراتوم و آلکالوئید اصلی آن، به خاطر نظرات متعدد از سوی افرادی که اثرات دارویی این گیاه را مثبت ارزیابی کرده اند، اعلام کرد.
- در نوامبر 2017، سازمان غذا و دارو اعلامیه دیگری درباره کراتوم منتشر کرد. طبق این اطلاعیه، سازمان قویا به مصرف کنندگان هشدار می دهد تا از میتراگینا اسپکیوسا یا کراتوم استعمال نکنند. سازمان غذا و دارو به شدت نگران خطر اعتیاد، سو استعمال و وابستگی به این ماده است چرا که گیرنده های مغزی مواد افیونی مثل مورفین را هدف قرار می دهد. به علاوه، این سازمان از مصرف کنندگان می خواهد تا مراقب ترکیبات روانگردان میتراگینین و هیدروآلکالوئید-7 کراتوم باشند و از مصرف هر گونه محصول حاوی مشتقات آن اجتناب کنند. هیچ تائیدیه ای از سوی سازمان غذا و دارو، برای مصرف کراتوم و ترکیبات آن وجود ندارد و این سازمان نگران سلامت این گیاه است.
آیا کراتوم در آینده قانونی می شود؟
اگرچه در حال حاضر هیچ ممنوعیتی برای کراتوم و محصولات حاوی این گیاه وجود ندارد و برای ساکنان ایالات متحده در دسترس است، دانستن اینکه این محصولات کاملا کنترل نشده هستند و مصرف کنندگان نمی توانند به سادگی از مقدار دوز مصرفی آن مطمئن باشند، اهمیت دارد. گزارشات نشان می دهند کراتوم به منظور شدت بخشیدن به اثرات، به طور بالقوه با مواد سمی ترکیب شده است. عدم وجود مقررات و استاندارد سازی محصولات حاوی کراتوم، برای کسانی که به آنها برای مبارزه با درد مزمن یا علائم ترک مواد وابسته اند، بسیار خطرناکتر است.
- سازمان غذا و دارو بیانیه ای را در فوریه سال 2018 منتشر کرد که نشان داد ترکیبات موجود در کراتوم در واقع همان اجزای مواد افیونی یا اپوئیدها هستند. دانشمندان این سازمان ساختار شیمی ایی اجزای کراتوم را با استفاده از کامپیوتر آنالیز کردند. تحلیل ها نشان داد کراتوم گیرنده هایی در مغز که به اپوئیدها واکنش نشان می دهند را فعال می کند. این داده ها، همراه با دیگر داده های تجربی پیشین، تایید کردند که دو مورد از پنج ترکیب اصلی شایع برای فعال کردن گیرنده های اپوئیدها، شناخته شده اند.
- هشت مرگ مرتبط با مصرف کراتوم از نوامبر 2017 رخ داده است و شمار تلفات گزارش شده از 36 به 44 نفر افزایش یافته است. در بین این افراد، تنها برای یک کشته، هیچ شواهدی مبنی بر استفاده از مواد افیونی یا اپوئیدی دیگر وجود نداشته است. در حالیکه وضعیت سایر تلفات نشان می دهد کراتوم با مواد مخدری که بر مغز تاثیر می گذارند مثل اپوئید های تجویز شده، داروهای بدون نسخه و مواد مخدر قاچاق ترکیب شده است.
- علاوه بر هشدارهای سازمان مبنی بر اینکه کراتوم نباید برای درمان در شرایط پزشکی استفاده گردد یا نباید جایگزین اپوئیدهای تجویزی شود، هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد کراتوم برای استفاده دارویی، موثر و ایمن است. و این ادعا که کراتوم فقط یک گیاه است پس بی خطر است، کوته بینانه و سطحی است.
در فوریه 2018، کراتوم با شیوع سالمونلا در بیست و هشت مورد عفونی در سراسر 20 ایالت مرتبط بود. از این 28 مورد، در 11 تای آن جذب کراتوم به صورت قرص، چای یا به شکل پودر گزارش شده است. مراکز کنترل و پیشگیری بیماری در حال حاضر مشغول بررسی چگونگی ارتباط کراتوم با شیوع بیماری سالمونلاست. این بیماری معمولا از خوردن غذاهای آلوده به مدفوع حیوانات که حامل باکتری هستند، به وجود می آید.
در صورتیکه یک فرد سالم در تماس با فردی مبتلا به سالمونلا قرار گیرد، این آلودگی می تواند سرایت کند. با اینکه تحقیقات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری در حال انجام است، سازمان غذا و دارو همچنان به مردم هشدار می دهد تا از مصرف کراتوم اجتناب کنند.
از نوامبر 2018، وزارت بهداشت و خدمات انسانی ممنوعیت مواد شیمیایی یافت شده در کراتوم را توصیه کرده است که آن را درست مثل هروئین و ال اس دی غیر قانونی می کند. این وزارت به اداره مبارزه با مواد مخدر پیشنهاد داد تا کراتوم را در لیست جدول شماره یک مواد مخدر قرا دهد. توصیه آنها بر اساس این واقعیت بود که مواد شیمیایی موجود در کراتوم پتانسیل بالایی برای سو استعمال دارند و اینکه در حال حاضر هیچ استفاده دارویی قابل قبولی برای آنها ذکر نشده است.
اداره مبارزه با مواد مخدر هنوز به یک حکم رسمی در مورد نحوه طبقه بندی کراتوم نیاز دارد. به گفته برخی متخصصان این فرآیند ممکن است ماه ها طول بکشد. بسته به تصمیم آنها، کسی که خریداری می کند، می فروشد یا قصد دارد از کراتوم در آینده استفاده کند، ممکن است با مجازات از جمله حبس رو به رو گردد. هر کس بخواهد درباره مواد شیمیایی یافت شده در کراتوم تحقیق کند، مانند دانشمندانی که به دنبال یافتن روش هایی برای کمک به درمان افراد معتاد به اپوئیدها هستند، باید از اداره مبارزه با مواد مجوز مخصوص بگیرند.
آیا کراتوم بی خطر است؟ با توجه به هشدارها و عوارض جانبی احتمالی، آیا همچنان کراتوم ایمن است؟
در حالی که کراتوم به راحتی برای خرید آنلاین موجود است، عوارض جانبی بسیاری برای کراتوم وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.
اگرچه این ماده در چند سال اخیر تنها وارد بازار ایالات متحده شده است، اما عصاره آن قرن هاست که گرفته می شود و بسیاری، تاثیرات منفی آن بر روی بدن را ثبت کرده اند. بسیاری از اثرات مثبت ثبت شده در استفاده از کراتوم ممکن است به اثرات معکوس و منفی بر روی بدن تبدیل شود. همچنین مستنداتی مبنی بر خماری کراتوم وجود دارد که با علائمی شبیه به خماری الکل سنتی همراه است.
عوارض جانبی:
- اعتیاد
از زمانیکه استعمال کراتوم در اروپا و ایالات متحده آمریکا رواج پیدا کرد، گزارش هایی در مورد اینکه افراد به طور فیزیکی به آن وابسته شده و اعتیاد پیدا کرده اند به دست می رسد. اخیرا مطالعات مستندی نیز وجود دارد که نشان می دهد ویژگی های ماهیتی کراتوم چطور می تواند مصرف کنندگان را به دام بیندازد. اثرات مسکن شبه اپوئید دلیل اصلی برای اعتیاد احتمالی است. اثرات سر خوشی کراتوم به طور کلی کم شدت تر از تریاک و شبه افیون هاست. با این وجود، هنوز هم مطلوب مصرف کنندگان مواد مخدر است.
مصرف بیش از حد داروهای ضد درد مزمن با اثرات جانبی جدی یا غیر معمول کراتوم مرتبط است که از انواع این تاثیرات می توان به هایپر پیگمنتیشن یا لک پوستی گونه ها، لرزش، بی اشتهایی، کاهش وزن و جنون اشاره کرد. اغلب مطالعات منتشر شده پیرامون اعتیاد به کراتوم، گزارش های مربوط به مصرف کنندگان همیشگی و وسواسی هستند.
در هر مورد، فرد تحمل قابل توجهی را نسبت به اثرات کراتوم از خود نشان داده و علائم آشکار حاصل از ترک اعتیاد را هنگام توقف استفاده مجدد بروز داد. علائم ترک شبیه آنهایی بود که از ترک مواد افیونی سنتی حاصل می گردد، مانند زودرنجی، بی قراری، حالت تهوع، افزایش فشار خون، بی خوابی، خمیازه کشیدن، آبریزش بینی، درد عضلانی، اسهال و درد مفاصل.
موارد مرگ بسیاری ناشی از مصرف بیش از حد و یا اعتیاد گزارش شده است. معتادان به مواد مخدر اغلب سعی دارند تا خود را با کراتوم درمان کنند که می تواند مهلک باشد.
- مشکلات دستگاه گوارش و کبد
استفاده از کراتوم منجر به عوارض جانبی ناگوار مثل ایجاد معده عصبی و استفراغ می گردد. همچنین گزارشاتی وجود دارند که تشنج، مشکلات کبدی همراه با تهوع شدید و کم آّب شدن بدن را از عوارض آن می دانند.
تحقیق منتشر شده در ژورنال پرشکی سم شناسی دارویی، موردی از یک مرد جوان گزارش داد که بعد از استعمال کراتوم پس از دو هفته در غیاب مصرف هرگونه ماده انگیزشی دیگر، دچار یرقان و پرویتوس (خارش شدید) شده بود.
- پیامدهای دائمی یا بلند مدت مصرف کراتوم
ممکن است از در ابتدای مصرف دوز بالای 10 تا 25 گرم از برگ های خشک شده کراتوم، حالت هایی مثل عرق کردن، سرگیجه، تهوع و بی قراری به وجود آید اما این اثرات ظرف مدت کوتاهی که تنها 6 ساعت طول می کشد، با آرامش و احساس شعف و سرخوشی و حالتی مثل دیدن رویا جایگزین می شود. برای مصرف کنندگان همیشگی کراتوم، از دست دادن وزن، خستگی، یبوست و هایپرپیگمنتیشن گونه می تواند از اثرات منفی قابل توجه مصرف کراتوم باشد.
- تاثیرات روانی
در حالیکه ممکن است برخی از علائم فیزیکی ظاهر شوند و در عرض یک هفته از بین بروند، اثرات روانی می تواند به همان اندازه معمول و گاهی خطرناک باشند. این ها می توانند شامل توهم، از دست دادن میل جنسی، اضطراب، نوسانات خلقی شدید، ترس اپیزودیک یا رویدادی، از دست دادن اشتها، گریه کردن، رخوت، اختلالات روانی، رفتارهای پرخاشگرانه، اعتیاد و سوظن باشند.
- علائم ترک اعتیاد در نوزادان
نتایج تحقیقات منتشر شده در نوامبر 2018 نشان داد که اثرات شبه افیونی می تواند منجر به بروز عوارض جانبی قابل توجهی در نوزادان شود. این موضوع برای دو مورد در آمریکا گزارش شده است و در نتیجه نگرانی ها در مورد استفاده از کراتوم در دوران بارداری افزایش می یابد. متخصصان در حال حاضر درباره گرایش گسترده تر زنان باردار برای یافتن جایگزینی برای مسکن های افیونی نظیر مورفین، هروئین و اکسی کدون (نوعی داروی مخدر) نگران هستند.
در یک مطالعه موردی، 33 ساعت پس از تولد، نوزاد علائمی شبیه به ترک اعتیاد مانند عطسه، لرزیدن، شیر خوردن بیش از حد، خراشیدن پوست ناحیه صورت و کج خلقی را از خود بروز داد.
بنا بر گزارش ها، مادر نوزاد در دوران بارداری برای کمک به روند خواب، از چای کراتوم استفاده می کرده است.
کاربردهای سنتی کراتوم
در مورد نحوه استفاده از کراتوم و نحوه تولید آن چیزی می دانید؟ برگ های آن از درخت هایی که می توانند بسته به آب و هوا همی شه سبز و بی خزان بمانند، تهیه و اغلب قبل از استفاده خشک و پودر می شوند. جویدن مستقیم برگ ها یکی از مصارف بومی این گیاه است.
هنگامی فرآوری برگ ها، معمولا آنها را به صورت پودر یا چای در می آورند. بیشتر پودر این ماده به صورت کپسول فروخته می شود. این پودرها به رنگ سبز مایل به قهوه ای و همین طور در بسته های فرموله شده با عصاره های گیاهان دیگر آماده خرید آنلاین هستند. این پودر گاهی اوقات در آب جوشانده شده تا فرم خمیر به خود بگیرد که برای زخم ها یا استعمال دهانی کاربرد دارد.
به طور معمول از لیمو برای مزه دار کردن چای برای کمک به استخراج آلکالوئیدها استفاده می شود. این برگ های خشک را همچنین می توان کشید.
تاثیر برگ ها به دوز این ماده بستگی دارد. مقادیر کم تا 10 گرم، بیشتر اثرات سرشوق آوردن، مثل مواد افیونی را به همراه دارد. در حالیکه مصرف مقدار زیاد عصاره گیاهی کراتوم ، یعنی از 10 گرم به بالا، می تواند تاثیر آرامبخش و مسکن داشته باشد.
روش های سنتی جویدن برگ ها اغلب منجر به تحریک اثرات می شوند. در تایلند، اکثر مردان بین 10 تا 60 برگ را در یک روز می جوند. در برخی مطالعات، مشخص شد که تقریبا 70 درصد مردان تایلندی این ماده می جوند. این گیاه در مالزی به شکل بومی خود شناخته می شود، آنها اغلب ساقه ها را جدا کرده و بر روی برگ ها نمک می پاشند تا عامل ایجاد یبوست از بین برود.
برای آنهایی که از این ماده برای کاهش اضطراب استفاده می کنند، مصرف دوز متوسط مناسب است. چرا که برخی نژادها در دوزهای پایین انرژی بسیار بالایی ایجاد می کنند، در حالیکه در دوزهای بالا تحمل و بردباری به وجود آمده، این اثر را کاهش می دهد.