عوامل بیماری زای بسیاری وجود دارند که می توانند منجر به ایجاد بیماری های مشترک بین انسان و حیوان شوند. به این بیماری ها زونا گفته می شود. افرادی که مشاغل مرتبط با حیوانات دارند و یا در محیط زیست حیوانات مشغول به کار اند، مانند کشاورزان، کارگران گشتارگاه ها، کارگران پشم چینی و دامپزشکان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های مشترک بین انسان و حیوان هستند. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام ما به بررسی بیماری های مشترک بین انسان و حیوان می پردازیم.
بیماری های مشترک بین انسان و حیوان
باکتری ها، تک یاخته ها، قارچ ها، ویروس ها و انگل ها که از جهات مختلف هم بر انسان و هم بر حیوانات تاثیر می گذارند، می توانند باعث بیماری های مشترک بین انسان و حیوان شوند. بنابراین هر فردی مانند دامپزشکان که با حیوانات سر و کار دارد، و یا به هر شکلی در نزدیکی حیوانات مختلف زندگی می کند، باید در مورد بیماری های مشترک بین انسان و حیوان و اقدامات احتیاطی که باید انجام دهد اگاهی داشته باشد تا خطر ابتلا به عفونت به حداقل برسد.
در جوامع شهری افراد در معرض خطر ابتلا به آن دسته از بیماری هایی که توسط حیوانات خانگی قابل انتقال هستند قرار دارند. گاهی اوقات عفونت می تواند از طریق تماس غیرمستقیم با حیوانات انتقال پیدا کند. مانند لیستریوز که ناشی از نوشیدن شیر غیر پاستوریزه بوده و یا لپتوسپیروز که ناشی از تماس با ادرار آلوده است و ممکن است در رودخانه ها و حوضچه های آب نیز وجود داشته باشد.
افرادی که تحت درمان های سرکوب سیستم ایمنی هستند، زنان باردار، الکلی ها و دیابتی ها، به دلیل وضعیت ایمنی بدن، مستعد ابتلا به بیماری زونا هستند. خوشبختانه بروز بیماری های مشترک بین انسان و حیوان غیر معمول است.
با در نظر گرفتن اقدامات احتیاطی از جمله موارد زیر قابل پیشگیری است:
- تمرین بهداشت شخصی خوب
- ارائه درمان سریع و مؤثر در کمک های اولیه برای بریدگی و خراش
- استفاده از وسایل محافظتی شخصی مانند لباس، دستکش، چکمه، عینک، پیش بند
- تمیز کردن و ضد عفونی کننده فضاهای کار و تجهیزات
- واکسیناسیون حیوانات خانگی و دام
- کنترل خزندگان و کرم ها
- کنترل جوندگان
- قرنطینه و درمان حیوانات بیمار.
توجه به این نکته که بیماری های مشترک بین انسان و حیوان هم از طریق حیوانات بیمار و هم از طریق حیوانات سالم منتقل می شوند، بسیار مهم است.
پیشینه تاریخی بیماری های مشترک بین انسان و حیوان
بیماری های مشترک بین انسان و حیوان نقش مهمی در توسعه جامعه داشته اند. به عنوان مثال، 5 مورد از 10 طاعونی که در کتاب مقدس ذکر شده است، احتمالاً ناشی از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان بوده اند. طاعون اول از طریق آلودگی آب و طاعون سوم و چهارم به وسیله حشراتی مانند پشه ها و مگس ها گسترش یافت. پنجمین و ششمین طاعون، آلودگی های مربوط به سیاه زخم بود که باعث جوش و مرگ و میر شد.
مرگ سیاه یا طاعون، بین قرن های 14 و 17 اروپا و آسیا را ویران کرد و یک چهارم تا یک سوم از مردم را از بین برد. بیشتر این افراد در مزارع یا در جوامع کوچک زندگی می کردند. طاعون توسط باکتری Yersinia pestis ایجاد می شود. این باکتری از طریق کک و از موش به انسان منتقل می شود. آنفولانزای اسپانیایی جان حدود 40 میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت که بیشتر این آمار را کودکان و جوانان تشکیل می دادند.
آنفولانزای اسپانیایی بعداً با شناسایی علت ویروسی آن و انتقال آن از گرازها، به آنفولانزای خوکی تغییر نام داد. بیماری های مشترک بین انسان و حیوان همچنان تهدید کننده محسوب می شوند، اما با پیشرفت دانش و بهبود بهداشت و توسعه آنتی بیوتیک ها، واکسن ها و سایر داروها، مقابله با بیماری های مشترک بین انسان و حیوان بسیار آسان شده است. با این حال، پیشگیری نیاز به توجه مستمر خود افراد دارد تا بتوانیم از خود، خانواده ها و جوامع خود محافظت کنیم.
چرا بیماری های مشترک بین انسان و حیوان مهم اند؟
بیماری های مشترک بین انسان و حیوان، زونا نامیده می شوند. اما چه چیزی درباره این بیماری ها مهم است؟ لارنس تی گلیكمن، پروفسور اپیدمیولوژی دامپزشکی و بهداشت محیط در دانشکده دامپزشکی دانشگاه پوردو و لافایت غربی، دو دلیل می آورد.
گلیكمن می گوید: “اگر به طور كلی از آمریکایی ها بپرسید كه مهمترین بیماری زونا چیست، بیشتر آنها به هاری اشاره می کنند و نسبت به آن ابراز ترس می کنند.” در ایالات متحده عموما 2 نفر در سال از بیماری هاری رنج می برند. هاری بیماری رایجی نیست اما بسیار جدی است. علاوه بر هاری، تولارمی، طاعون، میمون پوکس، لیستریا و آنتراکس، بیماری هایی هستند که ابتلا به آن ها بسیار جدی اما نسبتاً نادر است.
اما گلیكمن باز هم درباره اهمیت این بیماری ها خاطرنشان می كند که بیماری های مشترک بین انسان و حیوان درحالی كه معمولاً كشنده نیستند اما بسیار شایع هستند. به عنوان مثال، تب خارش گربه ای سالانه 20000 آمریکایی را آلوده می کند. و تقریباً 4 تا 20 درصد از کودکان ایالات متحده، عفونت های کرم های حلقوی را از سگ ها و گربه ها می گیرند. گلیکمن می گوید: “حتی این بیماری های ساده نیز می توانند کاملاً جدی باشند.”
در اینجا به چند مورد مهم اشاره شده است:
توکسوپلاسموز
گربه ها معمولا مجاز به پرسه زدن در بیرون از منزل هستند. انگل معروف به Toxoplasma gondii نیز اغلب گربه ها را به عنوان میزبان انتخاب می کند. اگرچه بدن گربه قبل از گسترش آلودگی با عفونت مبارزه می کند اما با این حال، تخم این انگل ها از طریق مدفوع گربه دفع می شود. به همین دلیل است که زنان باردار، کودکان، افراد دارای سیستم ایمنی آسیب دیده و افرادی که تحت شیمی درمانی قرار دارند باید از تمیز کردن جعبه های بستر گربه خودداری کنند.
معمولاً فردی که به توکسوپلاسموز مبتلا می شود علائم بسیار کمی از خود نشان می دهد. اما وقتی فرد به این بیماری مبتلا شود، باعث بروز علائمی مانند آنفولانزا و یا درد عضلانی و دردهایی می شود که به مدت یک ماه یا حتی طولانی تر باقی می ماند. گلیکمن می گوید: “شمار قابل توجهی از انسانها (حدود 30 تا 40 درصد) معمولا با خوردن گوشت پخته نشده به توکسوپلاسموز مبتلا می شوند.”
کلیگمن معتقد است: “اکثر افراد هرگز علامتی نداشته اند یا علائم بیماری در آن ها خفیف بوده است اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، این بیماری می تواند کشنده باشد. و بدترین حالت این نوع عفونت ممکن است در زنان باردار رخ دهد. طی این دوره حتی اگر جنین از بین نرود، مشکلات و آسیب های جدی به آن وارد می شود.
بیشتر بخوانید: تعریف ویروس هاری ، علائم و درمان
عفونت های باکتریایی
گاز گرفتگی حیوانات
عفونت باکتریایی ناشی از گاز گرفتن حیوانات، به خصوص در گربه ها و سگ ها، شایع ترین بیماری های مشترک بین انسان و حیوان در استرالیا را تشکیل می دهد. دهان سگ ها و گربه ها حاوی تعداد زیادی از گونه های خطرناک باکتری از جمله Pasteurella multocida است.
گاز گرفتن باعث نفوذ این باکتری ها به عمق پوست و بافت های زیرین شده و منجر به ایجاد عفونت و در نتیجه درد، التهاب و تورم می شود. درمان این گاز گرفتگی ها باید به صورت جدی پیگیری شود و در صورت ایجاد زخم، مراجعه به پزشک برای بررسی زخم توصیه می شود.
آنتراکس یا سیاه زخم
آنتراکس یا سیاه زخم نوعی بیماری حاد باکتریایی است که توسط باسیلوس آنتراکیس ایجاد میشود و یکی از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان در قسمت هایی از استرالیا از جمله ویکتوریا است. تقریباً در همه مبتلایان، میتوان علت بیماری را مستقیماً به تماس با حیوانات آلوده به ویژه گاوها، یا به طور غیرمستقیم از طریق تماس با خاک بسیار آلوده مرتبط کرد.
خطر ابتلا به بیماری در افرادی که با لاشه حیوانات سر و کار دارند(به خصوص اگر حیوان به طور ناگهانی مرده باشد) بیشتر است – به عنوان مثال مشاغل در کشتارگاه ها و پشم چینی، کشاورزان و دامپزشکان. انتقال این بیماری از طریق محصولات حیوانی مثل پشم و خز نیز صورت می گیرد.
بیماری سیاه زخم در 95 درصد موارد تنها به علائم پوستی محدود می شود. این ضایعه های پوستی ابتدا به صورت خارش بدون درد جوش ها دیده می شود که بعد ها به شکل زخم های سیاه در می آیند. سیاه زخم به ندرت به آسیب های ریوی یا گوارشی که بسیار جدی و کشنده هستند، می انجامد.
بروسلوز یا تب مالت
بروسلوز گاو یا تب مالت، یکی از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان است که ناشی از باکتری بروسلا abortus است. این بیماری در کمپین ریشه کنی تب مالت و سل (BTEC) استرالیا ریشه کن شده است. بروسلوز در انسان می تواند از طریق نوع دیگری از باکتری بروسلا ایجاد شود که از طریق خوک ها، به ویژه خوک های وحشی منتقل می شود و باعث بروز یک بیماری شدید آنفولانزا می شود.
تب خارش گربه ای
خارش گربه ای یکی از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان است که نزدیک به صد سال است که در انسان گزارش می شود اما عامل اتیولوژیک یعنی باکتری بارتونلا هانسلا در سال 1992 شناسایی شد. چندین گونه دیگر بارتونلا نیز مشخص شده اند که در بروز سندرم های مشابه نقش دارند. این باکتری از طریق خراشیده شدن پوست توسط گربه (یا گاز گرفتگی) منتقل می شود.
شکل گیری جوش ها و دانه های چرکی در اطراف محل عفونت از نخستین علائم این بیماری است. در صورت عدم بهبودی و التیام زخم، تب خارش گربه ای تا تورم غدد لنفاوی و تشکیل آبسه پیشرفت می کند. افرادی مانند دامپزشکان که در تماس مستقیم با گربه ها هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
باکتری (Escherichia coli O157 (E coli O157
این باکتری به طور طبیعی در روده گاو، گوسفند، بز، حیوانات اهلی و پرندگان وحشی وجود دارد و مواد گیاهی را تجزیه می کند. این باکتری بدون اینکه منجر به بیماری شود، در بدن آن ها زندگی می کند و این حیوانات تنها نقش حامل و ناقل را دارند، اما وقتی سموم تولید شده توسط این باكتری ها بدن انسان را آلوده کند، می تواند منجر به بروز بیماری های جدی مثل اسهال و نارسایی کلیه شده و گاها باعث مرگ شود.
این علائم می تواند از اسهال تا نارسایی کلیه متفاوت باشد و موارد مرگبار نیز گزارش شده است. عمل بهداشت شخصی بخصوص بعد از تماس با مدفوع حیوان بسیار مهم است، زیرا مقدار کمی از باکتری برای آلوده کردن انسان نیاز است.
لپتوسپیروز
لپتوسپیروز یکی دیگر از بیماری های باکتریایی است که از طریق استنشاق باکتری موجود در ادرار انتقال می یابد. دامداران، کارگران مرغداری ها و کارگران کشتارگاه ها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند اما در سایر افرادی که در محل زندگی این حیوانات کار می کنند نیز خطر ابتلا وجود دارد.
برای جلوگیری از رشد این باکتری و آلودگی شیر واکسن موثری به گاوها تزریق شده است و برای محافظت از دام و کارگران مزرعه باید در تمام گاوهای شیرده استفاده شود. این امر در طی چند سال گذشته باعث کاهش بروز این بیماری در ناحیه ویکتوریا استرالیا شده است.
افراد مبتلا عموماً از سردرد شدید، تب و تشنج، استفراغ یا درد شکمی رنج می برند. در 249 مورد از لپتوسپیروز انسانی که در استرالیا در سال 2001 گزارش شد، 40 مورد از آن ها در ویکتوریا بود. حیوانات ناقل ممکن است حامل های بدون علامت باشند اما علائم بالینی این بیماری از جمله خونریزی ادرار لکه دار، زردی و مرگ احتمالی را شامل می شود.
لیستریوز
باکتری لیستریا مونوسیتوژنزها بیشتر مربوط به نشخوارکنندگان است و منجر به بیماری هایی از جمله آنسفالیت، سقط جنین، سپتیسمی و ورم پستان می شود. این باکتری معمولا از طریق مصرف خوراک آلوده انتقال می یابد. لیستریا از طریق مخاط دستگاه تنفسی و زخم ها نیز می تواند منتقل شود.
لیستریوز در انسان عمدتا یک بیماری ناشی از غذا است و باکتری لیستریا می تواند در غذاهایی مانند پنیرهای نرم، سبزیجات، گوشت و شیر، وجود داشته باشد. لیستریا مونوسیتوژنزها نسبت به سرما مقاومند و می توانند در دوره های طولانی سرما نیز زنده بمانند. این بیماری بالینی در انسان می تواند خفیف و مانند “آنفولانزا” باشد یا جدی تر بوده و باعث سقط جنین، بیماری نوزادان هنگام زایمان، مننژانسفالیت و مرگ شود.
مایکوباکتریوم عفونی (غیر سل)
گونه هایی از باکتری های مایکوباکتریوم که باعث سل نمی شوند می توانند باعث بروز بیماری های مشترک بین انسان و حیوان شوند. تعدادی از این موارد در استرالیا گزارش شده است. مایکوباکتریوم مارینوم عامل بیماری “گرانولوم” در ماهی های آکواریوم است که می تواند در انسان نیز گسترش یابد و باعث ایجاد ضایعه های پوستی مثل دانه های چرکی، گره های پوستی و جوش ها شود که اغلب جای زخم آن باقی می ماند.
این بیماری از طریق تماس مستقیم با محیط آکواریوم آلوده و ماهی های حامل، به انسان انتقال می یابد. مایکوباکتریوم آبیوم درون سلولی (MAC) گاهی باعث بیماری گرانولوماتوز در پرندگان و گاوها می شود، اما انتقال آن به انسان بسیار نادر است. عفونت حاصل از این بیماری می تواند باعث ایجاد تورم غدد در کودکان شود. مبتلایان ایدز نسبت به این بیماری کمترین مقاومت را نشان می دهند.
یک زیرمجموعه جداگانه از مایکوباکتریوم آبیوم به نام مایکوباکتریوم اِم آبیوم، عامل بیماری paratuberculosis است که در گاوها و گوسفندها مشاهده می شود. این باکتری به عنوان یک علت احتمالی بیماری کرون در انسان شناخته شده است، اما تا به امروز تحقیقات نتوانسته اند به طور قطعی این موضوع را نشان دهند.
بیشتر بخوانید: گرانولوماتوز وگنر چیست؟ + دلایل، عوامل خطر، تشخیص و درمان
Psittacosis
عامل این بیماری باکتری Chlamydophila psittaci است که از طریق پرندگان به انسان منتقل می شود. در سال 2005 تعداد 161 مورد ابتلا در استرالیا تشخیص داده شد كه از این تعداد 34 مورد در ویكتوریا بودند. انتقال این بیماری معمولاً با استنشاق گرد و غبار حاوی مواد آلوده موجود در مدفوع پرندگان صورت می گیرد. علائم بالینی در افرادی که سیستم ایمنی بدن آن ها سرکوب شده است، شدید است.
پرندگان حامل این بیماری می توانند سالم و یا بیمار باشند. همه پرندگان بیمار باید با دقت معاینه شوند و هیچ وقت اجازه ندهید که پرنده خانگی شما سر خود را نزدیک دهان شما کند. بهداشت شخصی خوب مانند شستن دست با صابون پس از دست زدن به پرنده و تمیز کردن کف قفس پرنده برای جلوگیری از گسترش مواد آلوده موجود در مدفوع در هوا، از انتقال این بیماری به انسان جلوگیری خواهد کرد.
تب Q
تب Q بیماری ای است که توسط باکتری به نام Coxiella burnetii ایجاد می شود. علائم بالینی این بیماری در انسان از علائم سرماخوردگی ساده تا سندرم های شدید آنفولانزا که ممکن است ماه ها ادامه داشته باشد، متغیر است. این باکتری در مایعات آلوده و ادرار گوسفندان، بزها، گاوها و حیوانات بومی وجود دارد و در هوا پخش شده و از طریق استنشاق به انسان انتقال می یابد. حیوانات مبتلا به نظر سالم اند و علائم خاصی نشان نمی دهند.
افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، کارگران گشتارگاه ها (خصوصاً افرادی که با جنین حیوانات سروکار دارند)، دامپزشکان و کارگران مزرعه هستند. واكسن موثری برای افراد در معرض خطر در دسترس است، اما بدون ابتلای اولیه به بیماری قابل استفاده نیست زیرا اگر فرد قبل از ابتلا به بیماری واکسینه شده باشد، یک واکنش شدید موضعی در محل تزریق رخ خواهد داد. در سال 2005، 355 مورد تب Q در سراسر استرالیا تشخیص داده شد.
سالمونلوز (گاستروانتریت)
باکتری های سالمونلا باکتری هایی هستند که در دستگاه روده حیوانات حامل گونه های زیادی از جمله دام، طیور و خزندگان زندگی می کنند. این باکتری در مدفوعات آلوده وجود دارد و هم حیوانات و هم انسان ها را می تواند از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با مواد آلوده مدفوع به بیماری گاستروانتریت مبتلا کند.
باکتری Streptococcus suis
استرپتوکوک سوئیس یک عفونت باکتریایی است که توسط خوک ها به انسان منتقل می شود. به نظر می رسد خوک های حامل این باکتری سالم اند و تنها حامل محسوب می شوند. انسان ها اغلب از طریق زخم های پوستی به این بیماری مبتلا می شوند و آلودگی از طریق استنشاق نیز به ندرت اتفاق می افتد. بیماری ایجاد شده توسط این باکتری ها می تواند کشنده باشد و ممکن است مننژیت را نیز شامل شود. نکته مهم در جلوگیری از گسترش این بیماری، شناسایی حیوانات حامل در میان گله است.
بیماری سل
سل گاوی از طریق کمپین ریشه کن کردن تب مالت و سل (BTEC) در استرالیا ریشه کن شده است، اما باید به یاد داشت که این بیماری زونا بسیار جدی است و هنوز در بسیاری از کشورها وجود دارد. بیشتر افراد در دوران کودکی با ایمن سازی BCG واکسینه می شوند که مصونیت قابل ملاحظه ای به عمل می آورد اما همیشه به طور قطعی کار نمی کند.
قبل از سفر به هر مقصد خارجی که سل گاوی در آن هنوز رایج است، انجام واکسیناسیون و اقدامات بهداشتی لازم است. رعایت این نکات هنگام کار با گاوهای مشکوک به عفونت نیز بسیار مهم است اما این موضوع شامل نوشیدن شیر خام (غیر پاستوریزه) نمی شود.
یرسینیوز (Yersinia enterocolitica)
باکتری Yersinia enterocolitica می تواند در دمای یخچال نیز تکثیر شود و به چند گونه مختلف به نام سروتیپ تقسیم می شوند. در انسان، سروتیپ های 3 و 9 بیشتر منجر به بروز بیماری می شوند. این باکتری از جمله عوامل بیماری های مشترک بین انسان و حیوان هستند که در سگ ها، گربه ها و خوک ها شایع هستند.
انتقال به انسان از طریق تماس با مدفوع آلوده حیوانات خانگی صورت می گیرد. تماس مستقیم با خوک ها و یا مصرف گوشت خوک پخته نشده نیز می تواند منجر به بروز بیماری شود. چند مورد دیگر از گونه باکتری Yersinia sp باعث بیماری های روده در انسان و بیماری گرانولوماتوز سیستمیک در گربه ها می شوند.
بیماری های ناشی از تک سلولی ها
Cryptosporidiosis
تک سلولی Cryptosporidiosis در روده و مدفوع تعدادی از گونه های دام از جمله گوساله، بره، بز و گوزن وجود دارد و از طریق تماس مستقیم و غیر مستقیم با مدفوع این حیوانات یا از طریق آب آشامیدنی آلوده، به انسان منتقل می شود. شنا در آب آلوده نیز می تواند منجر به بروز عفونت شود.
کودکان و افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مثل مبتلایان ایدز، بیشتر در معرض خطر ابتلا به Cryptosporidiosis هستند. در افرادی که سیستم ایمنی بدن قوی دارند، علائم معمولاً به بیماری “آنفلوانزا” همراه با اسهال و درد شکم محدود شده و حداکثر تا شش هفته ادامه می یابد اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این بیماری می تواند کشنده باشد.
جیاردیا
تک سلولی Giardia intestinalis یا duodenalis نوعی تک سلولی تاژکدار است که در دستگاه روده بسیاری از گونه های جانوری اهلی و وحشی وجود دارد و باعث بیماری اسهال می شود. عفونت هم در انسان و هم حیوانات از طریق مصرف آب آلوده رخ می دهد.
گونه هایGiardia نسبت به سرما مقاومند و می توانند در برخی سیستم های ضدعفونی کننده نیز زنده بمانند. Giardia همچنین می تواند از طریق تماس مستقیم گسترش یابند. گربه ها و سگ های آلوده خطر ابتلای انسان به بیماری های مشترک بین انسان و حیوان را افزایش می دهند.
توکسوپلاسموز
توكسوپلاسموز نوعی بیماری تک سلولی انگلی است که بر بسیاری از گونه های جانوری تأثیر می گذارد. احتمالا انتقال بیماری به انسان در اثر تماس با مدفوع گربه های خانگی صورت می گیرد. گربه ها بعد از خوردن پرندگان، جوندگان یا گوشت خام به این انگل آلوده می شوند سپس آن را در مدفوع خود دفع می کنند. بنظر می رسد که گربه ها تقریبا بلافاصله پس از آلودگی، این تک سلولی را به صورت مدفوع دفن می کنند.
توکسوپلاسما گوندی اغلب در 4 ماه اولیه بارداری و در افرادی که سیستم ایمنی سرکوب شده دارند (از جمله سالمندان، افراد تحت مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، مبتلایان به ایدز) باعث ایجاد بیماری های بالینی می شود. همچنین می تواند روی جنین تأثیر بگذارد و ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری در جنین شود.
به زنانی که قصد بارداری دارند، توصیه می شود که آزمایش خون انجام دهند، تا بررسی شود که آیا قبلاً در معرض این تک سلولی قرار گرفته اند یا خیر. بین 25 تا 50 درصد از زنان در سن بارداری تحت بررسی قرار گرفته اند و به همین دلیل مصون هستند. با این حال، رعایت اقدامات احتیاطی ساده برای همه لازم است تا احتمال ابتلا به عفونت به حداقل برسد.
همه انواع گوشت ها را به خوبی طبخ کنید – تا 65 درجه سانتیگراد – این کار باعث از بین رفتن تک سلولی هایی که ممکن است در گوشت و فرآورده های گوشتی وجود داشته باشد، می شود. سینی مدفوع گربه های خانگی را به خوبی تمییز کنید – توصیه می شود هر 12 ساعت اینکار را انجام دهید.
تک سلولی موجود در مدفوع گربه تا 24 ساعت پس از دفع عفونی نیست. هنگام باغبانی از دستکش استفاده کنید تا از قرار گرفتن در معرض مدفوع گربه که ممکن است در خاک وجود داشته باشد جلوگیری کنید. اجازه ندهید که گربه ی شما، موش، پرنده یا گوشت نپخته بخورد.
بیماری های ناشی از قارچ
کچلی
کچلی یک اصطلاح عمومی است که برای توصیف تعدادی از عفونت های قارچی پوستی حیوانات و انسان ها استفاده می شود. به دلیل مشخصه های ظاهری و رنگ قرمز این قارچ که باعث عفونت در انسان می شود، به آنها “زنگ کرم” نیز گفته می شود ولی این به آن معنا نیست که عامل آن کرم است!
کودکان بیشتر از همه در معرض ابتلا به این عفونت قارچی قرار دارند، اگرچه افراد در هر سنی ممکن است علائم این عفونت ها را بروز دهند. این طیف از بیماری های قارچی با تماس با ارگانیسم های قارچی در افراد پخش می شود. اما لازم نیست که مستقیم با حیوان آلوده تماس برقرار شود، زیرا اسپورهای قارچی می توانند ماه ها در تخت خواب، برس مو و غیره زندگی کنند.
با مراقبت دقیق از حیوانات خانگی و با استفاده از محصولات محافظت کننده پوست و بهداشت شخصی خوب می توان از عفونت های قارچی جلوگیری کرد. همچنین باید به خاطر داشت که کرم زنگ می تواند از افراد آلوده به حیوانات سرایت کند! درمان عفونت قارچی کچلی هم برای انسان و هم برای انسان وجود دارد.
بیماری های ناشی از انگل ها
بیماری هیداتید
بیماری هیداتید ناشی از کرم های نواری کوچک (اکینوکوکوس گرانولوز) است که در روده سگ ها، دینگوها و روباه ها زندگی می کنند. این کرم ها در میان سگ ها فقط به عنوان یک میزبان واسطه پخش می شود – معمولاً گوسفند ها، گنجشک و یا کانگورو نیز می توانند میزبانی برای این کرم ها باشند.
گوسفندان تخم های این کرم ها را از مراتع آلوده به مدفوع سگ، که کیست های این کرم ها در آن ها قرار دارند، می خورند. این کیست ها معمولاً در خارج از بدن (به خصوص کبد و ریه) هستند و هنگامی که گوسفند آن ها را می خورد چرخه زندگی کرم کامل شده است. بیماری هیداتید در انسان به عنوان کیست های بزرگ در اندام های مختلف دیده می شود و بر اندام های داخلی به ویژه کبد تأثیر می گذارد.
انسان ها از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با مدفوع سگ، آلوده می شوند. رعایت نکات بهداشتی عمومی، مانند شستن دست ها با صابون پس از باغبانی یا دست زدن به سگ و شستن سبزیجات که احتمالاً به مدفوع سگ آلوده شده اند، در پیشگیری از این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است.
عدم دسترسی سگ به گوشت گوسفندان آلوده یا کانگوروها، مانع از ادامه چرخه زندگی این کرم ها می شود. معالجه سگ ها با مصرف قرص های ضد انگل که حاوی praziquantel (یک ماده ضد انگل مخصوص) هستند امکان پذیر است. این قرص ها چرخه زندگی این انگل ها را در سگ می شکند. در سال 1999، از 27 مورد بیماری هیداتید که در انسان تشخیص داده شده بود، 17 نفر از در ویکتوریا بودند.
لارو های مهاجر
لارو های مهاجر عاملین یک بیماری انگلی هستند که در درجه اول کودکان را درگیر می کنند. این بیماری ناشی از گونه ای از کرم ها به نام نماتد (Toxocara canis یا T. cati) است که در روده سگ ها و گربه ها زندگی می کند. این بیماری بیشتر در کودکانی شیوع دارد که سهواً تخم کرم موجود در مدفوع سگ یا گربه را می خورند. در هنگام مبتلا شدن حیوان، ممکن است تخم های کرم موجود روی پوست حیوان خانگی به دست کودک و سپس به دهان منتقل شود.
این تخم ها در روده کودک تخم می گذارند و به قسمت های مختلف بدن مهاجرت می کنند و باعث ایجاد ضایعات داخلی می شوند. در بدترین حالت، این کرم ها می توانند به داخل شریانی که جریان خون را به شبکیه چشم تأمین می کند، منتقل شوند و در بعضی موارد باعث کوری موقت یا دائمی شود.
رعایت اصول بهداشت عمومی، شستن دست ها با صابون (پس از باغبانی و پس از لمس کردن سگ یا گربه)، پوشاندن گلدان های شن و ماسه برای جلوگیری از آلودگی حیوانات خانگی و از همه مهمتر، اقدام برای معالجه سگ ها و گربه های آلوده (که توصیه می شود هر سه ماه به دامپزشک مراجعه کنید) از بروز این بیماری جلوگیری می کند.
بیماری های ناشی از ویروس ها
ویروس های هندرا، نیپا و مننگل
هر سه این ویروس ها اخیراً کشف شده اند و جزو پارامکسیوویروس ها محسوب می شوند و از خفاش های میوه خوار به عنوان میزبان استفاده می کنند. اگرچه ابتلا به ویروس نیپا در استرالیا گزارش نشده است، اما گزارشات حاکی از آن اند که در مالزی این ویروس باعث ایجاد بیماری در خوک ها و سپس انتقال آن از خوک ها به انسان شده است. بیماری حاصل از آلودگی به این ویروس در انسان نوعی آنسفالیت بسیار کشنده است.
ویروس مننگل نیز باعث ایجاد بیماری در خوک ها می شود و در استرالیا نیز رخ داده است، اما تا به امروز فقط تعداد کمی از کارگران مزرعه های پرورش خوک باعث ایجاد بیماری شده اند. برخلاف نیپا و مننگل، هندرا به عنوان یک ویروس بیماری زا به طور قطعی تشخیص داده شده است و در اسب ها منجر به یک بیماری تنفسی بسیار کشنده می شود.
ویروس در هنگام تماس مستقیم از اسب به انسان منتقل می شود و تا کنون جان دو نفر را با ایجاد اختلالات تنفسی و آنسفالیت گرفته است. اگرچه در ویکتوریا هیچ موردی از آلودگی و ابتلا به هندرا نه در اسب و نه در انسان تشخیص داده نشده است، اما باید همیشه به دلیل وجود دوره احتمالی نهفتگی (دوره ای که ویروس تا برقراری شرایط مناسب غیرفعال می ماند) گونه های حیوانی حاضر در این ایالت مورد بررسی قرار گیرند.
ویروس لیسا و هاری
ویروس لیسا که از خفاش ها منتقل می شود ویروسی از همان گروه ویروس های هاری است و در جمعیت خفاش های استرالیا وجود دارد. این ویروس نخستین بار در سال 1996 در یک خفاش میوه خوار سیاه از نیو ساوت ولز تشخیص داده شد. اکنون مشخص شده است که هر دو خفاش بزرگ (خفاش های میوه خوار) و خفاش های بسیار کوچک (خفاش هایی که در حال خوردن حشرات هستند) می توانند این ویروس را حمل کنند و ممکن است آن را به انسان منتقل کنند.
تماس انسان با خفاش ها به ندرت اتفاق می افتد، اما ماهیت جدی این بیماری الزام می دارد که همه افرادی که مسئولیت تماس با آنها را دارند و یا ممکن است با خفاش ها در تماس باشند، برای این بیماری واکسینه شوند. خفاش های حامل ویروس ممکن است سالم به نظر برسند.
ویروس و بیماری هاری در بسیاری از کشورهای جهان و در بسیاری از قاره ها وجود دارد. در حال حاضر ژاپن، نیوزلند، بریتانیا، تعدادی از کشورهای جزیره و استرالیا تنها کشورهایی هستند که به نظر می رسد عاری از ویروس هاری هستند. فقط دو مورد از ابتلا به بیماری هاری انسانی در استرالیا گزارش شده است.
اولین مورد در سال 1867 یک پرونده مستند ضعیف بود که در تاسمانی رخ داد و شامل مرگ یک کودک و یک سگ شد. مورد دوم هنگامی اتفاق افتاد كه پسری ده ساله در سال 1987 به دلیل گاز گرفتگی یک میمون در هندوستان آلوده شد و درگذشت. به طور سنتی در اروپا و آمریکا نام سگ ها با هاری همراه است، زیرا می توانند به عنوان ناقل بیماری برای انسان عمل کنند.
اما در حال حاضر، منشا اصلی آلودگی در این مناطق حیات وحش است. روباه ها، گرگ ها، مونگووزها، اسكونك ها و خفاش های خون آشام به عنوان ناقل بیماری عمل می کنند. به طور معمول، انتقال ویروس از حیوان آلوده به انسان در نتیجه نیش زدن یا گاز گرفتن اتفاق می افتد.
ارف (دهان کچلی، اگزمای مسری)
ارف (دهان کچلی، اگزیم مسری) ناشی از بیماری آبله مرغان است و یک بیماری نسبتا شایع در گوسفندان استرالیا است. از طریق واکسیناسیون گوسفندان آلوده به ویروس، در ناحیه عفونت، می توان از آن پیشگیری کرد.
به طور معمول ضایعات در افراد بر روی دست ها بوجود می آید هنگامی که ویروس از طریق خراشیدگی ها و بریدگی های پوستی از گوسفند آلوده به انسان انتقال می یابد، این ضایعات می توانند در قسمت های مختلف بدن پخش شوند. این ضایعه ها با گذشت زمان بزرگ شده و زخم هایی ظاهر می شود که تا شش هفته بهبود نمی یابد.
بیشتر بخوانید: حیوانات خانگی چرا به بچه ها حساسیت میدهند
پیشگیری و کنترل بیماری های مشترک بین انسان و حیوان
اگرچه سایر بیماری های مشترک بین انسان و حیوان نیز تهدید کننده حیوانات و انسان ها محسوب می شوند، اما باید دانست که با رعایت بهداشت عمومی و شخصی و مراقبت صحیح از حیوانات، می توان از این بیماری ها جلوگیری کرد. اقدامات ایمنی زیر می تواند به جلوگیری و کنترل خطرات سلامتی مرتبط با بیماری های مشترک بین انسان و حیوان کمک کند.
از یک منبع آب ایمن استفاده کنید.
تمام تلاش خود را بکنید تا آب آشامیدنی ایمن برای خانواده و حیوانات خانگی خود فراهم کنید. چاه ها باید به درستی ساخته شوند تا از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان محافظت شود. کلرزنی یا اتصال به سیستم آب روستایی روش هایی برای تأمین منابع آب سالم در نظر گرفته می شوند.
زباله های حیوانی را با روش های بهداشتی دفع کنید.
بسیاری از بیماری ها می توانند توسط ضایعات حیواناتی که به داخل آب نشت می کنند و یا از بدن حیوانات مرده که به درستی این عوامل بیماری زا را دفع نکرده اند، حمل شوند.
از سلامت گوشت اطمینان حاصل کنید.
به افرادی که به طور خانگی کالباس، سوسیس خوک و گوشت گوزن و سایر محصولات گوشتی را درست می کنند، توصیه می شود که گوشت را کباب کرده و در دمای پایین منجمد کنند. این کار باعث می شود تا لاروهای تریکینا که ممکن است در گوشت وجود داشته باشد، از بین برود.
تماس با حیوانات بیمار را کاهش دهید.
با درمان و معالجه حیوانات اهلی و حیوانات خانگی می توان از گسترش کرم های حلقوی و در نتیجه از شیوع عفونت های انگلی جلوگیری کرد. لباس هایی بپوشید که از تماس پوست با ضایعات کرم حلقوی جلوگیری کند. لانه حیوانات و قفس ها را تمیز نگه دارید، زیرا قارچ ها و کرم های حلقوی در خاک، آوار و بسترهای آلوده نیز زنده مانده و رشد می کنند.
همه گربه ها و سگ ها باید علیه هاری واکسینه شوند. در مورد گاوهایی که بیش از حد بزاق تولید می کنند باید به داشتن بیماری هاری مشکوک باشید و بر همین اساس با آن ها برخورد کنید. حیوانات وحشی و حیواناتی که رفتارهای عجیب و غریب نشان می دهند را به عنوان حیوانات خانگی نگهداری نکنید.
کنه ها را از بین ببرید.
هنگامی که در مناطق آلوده به کنه هستید، به طور مکرر کنه ها را از خود و حیوانات خود جدا کنید تا از ابتلا به بیماری لایم و سایر بیماری های ناشی از کنه مانند تب کلرادو و تبخال کوهی جلوگیری کنید. توصیه می شود که لباس هایی بپوشید که سطح بدن را کامل بپوشاند.
استفاده از شیر پاستوریزه.
پاستوریزاسیون، باکتری هایی را که می توانند باعث سل، تب مالت، اشرشیاکلای 0157، لیستریوز، سالمونلوز و غیره شوند را از بین می برد. هرگز شیر خام ننوشید. با این حال، سلامت بهتر حیوانات و انسان از طریق حفظ بهداشت محیط و رعایت بهداشت عمومی حاصل می شود که بهترین و موثرترین راه برای پیشگیری از بروز بیماری های مشترک بین انسان و حیوان است.