سرطان دهانه رحم تقریبا جزو سرطان های نادر به شمار می رود و کمتر از 1 درصد از کل تشخیص های سرطان را به خودش اختصاص می دهد. انجمن سرطان آمریکا تخمن می زند که در سال 2020 چیزی حدود 13800 مورد جدید ابتلا به سرطان دهانه رحم در ایالات متحده آمریکا تشخیص داده شود.
چه عواملی باعث ایجاد سرطان دهانه رحم می شوند؟
دهانه رحم ارگانی کوچک، باریک و لوله ای شکل است که در انتهای رحم قرار دارد و به واژن متصل می شود. این دهانه گذرگاهیست که از طریق آن اسپرم به رحم می رود و ترشحات مرتبط با دوره قاعدگی نیز از آن خارج می شوند. علاوه بر این هنگام زایمان، دهانه رحم گشاد و باز می شود تا نوزاد بتواند از کانال زایمان عبور کند.
سرطان دهانه رحم زمانی شکل می گیرد که سلول های دهانه رحم دچار تغییرات غیر طبیعی بشوند. با گذشت زمان، این سلول های جهش یافته، خارج از کنترل رشد می کنند و باعث ایجاد تومور می شوند. غربالگری منظم پاپ اسمیر می تواند سلول های غیر طبیعی رحم را تشخیص بدهد و به درمان به موقع و زود هنگام آنها کمک کند. بنابراین به اکثر خانم ها توصیه می شود که از سن 21 سالگی به بعد تست پاپ اسمیر انجام بدهند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در آمریکا تخمین می زند که بیش از 90 درصد از کل سرطان های دهانه رحم در اثر عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شوند. با اینکه همه زنان مبتلا به HPV لزوما به سرطان دهانه رحم مبتلا نمی شوند اما درمان این عفونت با واکسن HPV به جلوگیری از بروز سرطان دهانه رحم کمک می کند.
عوامل خطرساز سرطان دهانه رحم
هر سال بیش از ۱۳۰۰۰ زن در ایالات متحده آمریکا به سرطان دهانه رحم مبتلا و تشخیص داده می شوند. هیچ زنی نمی داند که آیا به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شود یا نه، اما آزمایشات منظم پاپ اسمیر می تواند به تشخیص تغییرات غیر طبیعی دهانه رحم قبل از بروز سرطان کمک کند. به همین دلیل است که زنانی که به طور منظم تست پاپ اسمیر انجام نمی دهند بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.
عوامل خطر ساز سرطان دهانه رحم عبارتند از:
سابقه روابط جنسی
انواع خاصی از رفتار های جنسی مثل شروع زودرس فعالیت جنسی در سال های نوجوانی رابطه جنسی با چند شریک جنسی و یا برقراری تماس جنسی با کسی که شرکای جنسی متعددی داشته است است خطر بروز سرطان دهانه رحم و ابتلا به عفونت اچ پی وی را را افزایش می دهد.
سیگار کشیدن
زنانی که سیگار میکشند دو برابر بیشتر از از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند. زیرا عوامل سرطان زایی که از طریق سیگار استنشاق می شوند تا حدودی در مخاط دهانه رحم دفع می شوند و دهانه رحم را در خطر قرار می دهند.
ویروس HPV
با این که اغلب اوقات اچ پی وی باعث سرطان می شود اما ابتلا به این ویروس به معنی ابتلا به سرطان دهانه رحم نیست. نیست در اکثر مواقع ویروسHPV خود به خود از بین می رود و یا خانم هایی که به این عفونت مبتلا شدند برای از بین بردن سلول های غیر طبیعی دهانه رحم تحت معالجه قرار می گیرند.HPV نوعی عفونت پوستی است که از طریق تماس با پوست شخص آلوده به ویروس منتقل می شود.
سیستم ایمنی ضعیف
بدن بیشتر افرادی که دارای سیستم ایمنی سالمی هستند می تواند ویروسHPV را طی ۱۲ تا ۱۸ ماه از بدن پاک کند. اما افراد مبتلا به HIV و همین طور کسانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف یا سرکوب شده است مثل بیمارانی که پیوند انجام دادند و یا به بیماری های مزمن یا حاد دیگری مبتلا هستند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.
دی اتیل استیل بسترول (DES)
خانم هایی که مادران آنها بین سال های ۱۹۴۳ ۱۹۷۱ از داروی دی اتیل استیل بسترول برای جلوگیری از سقط جنین استفاده کردند بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.
حقایق بیشتر درباره HPV
بیش از ۱۰۰ نوع HPV وجود دارد که ۳۰ تا ۴۰ نوع آن از طریق تماس جنسی منتقل می شود. از این تعداد حداقل ۱۵ گونه HPV پرخطر هستند که می‌توانند باعث ایجاد سرطان دهانه رحم شوند. سایر انواع این ویروس ممکن است باعث بروز زگیل تناسلی شوند و یا علامتی ایجاد نکنند. حداکثر ۸۰ درصد از زنان و مردان درطول زندگی شان به ویروس HPV آلوده می شوند. در اکثر مبتلایانی که سیستم ایمنی سالمی دارند ویروس طی یک تا سه روز در بدن از بین میرود. اما برخی از افراد مبتلا به ویروس HPV که سیستم ایمنی ضعیفی دارند در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار می‌گیرند.
معمولا یک سیستم ایمنی سالم می تواند ویروس HPV و حتی انواع پر خطر آن را هم از بین ببرد.در واقع تنها درصد کمی از زنان مبتلا به HPV در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار می گیرند.
چه کسانی به سرطان دهانه رحم مبتلا می شوند؟
برخلاف بسیاری از سرطان های دیگر، سرطان دهانه رحم اغلب در خانم های جوان و میانسال بروز می کند. موسسه ملی سرطان آمریکا در این خصوص موارد زیر را اعلام کرده است:
- میانگین سنی زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم 50 سال است.
- بیش از یک سوم تشخیص های جدید سرطان دهانه رحم در زنان بین 20 تا 44 سال صورت گرفته است.
- حدود 80 درصد از کل تشخیص های سرطان دهانه رحم در زنان مربوط به خانم های کمتر از 65 سال است.
انواع سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم در افراد مختلف متفاوت است. سرطان از زمانی شروع می‌شود که سلولهای دهانه رحم دچار تغییرات غیر طبیعی می شوند. ممکن است این سلول های غیر طبیعی با گذشت زمان به حالت عادی برگردند و یا سرطان می شوند.غیرطبیعی بودن سلولهای دهانه رحم در اکثر زنان به سرطان منجر نمی شود.
دو نوع سرطان دهانه رحم اصلی وجود دارد:
- کارسینوم سلول های سنگفرشی: این مورد 90 درصد از کل موارد ابتلا به سرطان دهانه رحم را تشکیل می دهد.
- آدنوکارسینوما دهانه رحم: این نوع سرطان در سلول های غده ای تشکیل می شود و با اینکه کمی نادر است اما در دهه های اخیر شایع تر شده است.
برخی از تومورهای دهانه رحم ممکن است هم سلول های سنگفرشی و هم سلول های غده ای را درگیر کنند.
علائم سرطان دهانه رحم
معمولا سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه بیماری علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. بنابراین غربالگری روتین پاپ اسمیر برای بررسی سلولهای غیرطبیعی در دهانه رحم بسیار مهم است و می تواند بیماری را در مراحل اولیه تشخیص بدهد. از این رو در اکثر خانم ها توصیه می شود که از ۲۱ سالگی به بعد تست پاپ اسمیر را به صورت منظم به عنوان بخشی از برنامه غربالگری سرطان دهانه رحم دنبال کنند.
تست پاپ اسمیر یکی از مطمئن ترین و موثر ترین روش های غربالگری سرطان است اما با این حال ممکن است در برخی موارد سلول های غیر طبیعی دهانه رحم در این آزمایش تشخیص داده نشوند. آزمایش اچ پی وی نیز می تواند انواع پرخطر این ویروس که منجر به تومور دهانه رحم می‌شوند را تشخیص بدهد. این آزمایش برای زنان بالای ۳۰ سال انجام می شود.
اگرچه روش های غربالگری صددرصد دقیق و مطمئن نیستند اما معمولا این آزمایشات روشی موثر برای تشخیص سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه که بیماری بسیار قابل درمان است محسوب می‌شوند.
در صورت بروز علائم سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه، این علائم شامل موارد زیر می شوند:
- خونریزی از واژن بین دوره های قاعدگی و یا بعد از مقاربت
- خونریزی از واژن پس از یائسگی
- ترشحات واژن
- درد لگن
سرطان دهانه رحم ممکن است در لگن وگره های لنفاوی گسترش یابد (متاستاز شود) یا تومورهایی در قسمت های دیگر بدن ایجاد کند. علائم سرطان پیشرفته دهانه رحم شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن
- خستگی
- کمردرد
- درد پا یا تورم
- نشت ادرار از واژن
- شکستگی استخوان
مراحل سرطان دهانه رحم
تصمیم گیری درباره روند برنامه درمانی سرطان دهانه رحم بر اساس میزان پیشرفت بیماری یا مرحله آن انجام می گیرد. مرحله سرطان دهانه رحم یکی از مهمترین عوامل در ارزیابی گزینه های درمانی است. سرطان دهانه رحم با استفاده از سیستم TNM مرحله بندی می شود.
- T (تومور): اندازه تومور اصلی را توصیف می کند.
- N (گره): نشان می دهد که آیا سرطان در غدد لنفاوی وجود دارد یا خیر.
- M (متاستاز): به اینكه سرطان در سایر قسمت های بدن نیز شیوع داشته باشد اطلاق می شود.
هنگامی که نمرات T ، N و M مشخص شد می توان برای سرطان دهانه رحم یک مرحله کلی در نظر گرفت. به طور کلی مراحل سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر می شوند:
مرحله اول سرطان دهانه رحم
مرحله IA1: در این مرحله احتمال سرطان بسیار کم است و تومور کمتر از 3 میلی متر عمق و کمتر از 7 میلی متر عرض دارد. در این شرایط سلول های غیر طبیعی فقط زیر میکروسکوپ قابل مشاهده هستند.
مرحله IA2: تومورسرطانی بین 3 تا 5 میلی متر عمق دارد و عرض آن نیز کمتر از 7 میلی متر است.
مرحله IB1: در این مرحله تومور سرطانی بدون میکروسکوپ نیز قابل مشاهده است اما اندازه آن بزرگتر از 4 سانتی متر نیست.
مرحله IB2: تومور سرطانی بدون میکروسکوپ دیده می شود و اندازه آن بیشتر از 4 سانتی متر است.
مرحله دوم سرطان دهانه رحم
این مرحله به این معناست که تومور سرطانی از دهانه رحم فراتر رفته است اما هنوز به دیواره های لگن یا قسمت تحتانی واژن نرسیده است. در این مرحله، سرطان دهانه رحم غدد لنفاوی یا قسمت های دورتر بدن را درگیر نکرده است. مرحلهه دوم سرطان دهانه رحم دو زیر مجموعه دارد:
- مرحله IIA: سرطان به بافت های مجاور دهانه رحم سرایت نکرده است اما ممکن است در قسمت فوقانی واژن رشد کرده باشد.
- مرحله IIB: سرطان به بافت های کنار و مجاور دهانه رحم رسیده است.
مرحله سوم سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم در مرحله سوم در قسمت های تحتانی واژن یا دیواره های لگن گسترش پیدا می کند اما به نقاط دورتر نمی رود. این مرحله نیز شامل دو زیر مجموعه می شود:
- مرحله IIIA: در این مرحله تومور سرطانی نه تنها در قسمت تحتانی واژن یا دیواره های لگن گسترش پیدا می کند بلکه ممکن است باعث انسداد مجرای ادراری (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند) نیز برسد و غدد لنفاوی را هم درگیر کند.
- مرحله IIIB: سرطان در دیواره های لگن پخش شده و یا هر دو مجرای ادراری را مسدود کرده اما هنوز به نقاط دور دست نرسیده است.
مرحله چهارم سرطان دهانه رحم
در این مرحله سرطان دهانه رحم به بافت های مجاور و اطراف و یا سایر نقاط بدن نیز سرایت کرده است. مرحله چهارم این نوع سرطان شامل دو زیر مجموعه می باشد:
- مرحله IVA: سرطان به مثانه یا روده بزرگ کشیده شده اما هنوز به نقاط دورتر نرفته است.
- مرحله IVB: سرطان در اندام های فراتر از لگن مثل ریه ها و یا کبد گسترش پیدا کرده است.
سرطان دهانه رحم عود کننده
سرطان عود کننده دهانه رحم زمانی رخ می دهد که سرطان ماه ها یا سال ها پس از اتمام یک دوره درمانی اولیه سرطان که ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی و یا شیمی درمانی باشد مجددا عود کند. عود سرطان دهانه رحم ممکن است موضعی باشد و در همان دهانه رحم اتفاق بیفتد و یا متاستاز شود.
عود متاستاتیک زمانی اتفاق می افتد که سرطان در اندام های دیگر مثل کلیه، مثانه یا غدد لنفاوی گسترش پیدا کند. این عود هنگامی بروز می کند که سلول های سرطانی دهانه رحم از تومور اصلی جدا می شوند و از طریق سیستم لنفاوی یا گردش خون به قسمت های دیگر بدن منتقل می شوند. سپس این سلول ها در مکان جدید به یکدگیر نتثل می شوند. زمانی که بیماری در قسمت دیگری از بدن به جز دهانه رحم ایجاد می شود به آن عود منطقه ای یا از راه دور گفته می شود. علائم عود سرطان دهانه رحم در افراد مختلف متفاوت است.
علائم عود منطقه ای سرطان دهانه رحم می تواند شامل موارد زیر شود:
- خونریزی بین دوره های قاعدگی، بعد از مقاربت جنسی یا بعد از یائسگی
- خونریزی شدید و غیر معمولی در قاعدگی
- ترشحات غیر معمول واژن که آبکی ، صورتی یا بد بو هستند
- درد لگن یا درد در حین مقاربت
- بی اختیاری یا نشت ادرار از واژن
- درد لگن یا درد در حین مقاربت
علاوه بر این عود مجدد سرطان دهانه رحم ممکن است با علائم زیر نیز همراه باشد:
- کاهش وزن
- خستگی
- کمردرد
- درد یا تورم پا
- درد استخوانی مداوم
تشخیص سرطان دهانه رحم
آزمایشات و ابزارهای مورد استفاده در تشخیص سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر می شوند:
- تست پاپ اسمیر و معاینه لگن
- کولپوسکوپی
- بیوپسی
- تست های تصویربرداری
- آزمایشات آزمایشگاهی
تست پاپ اسمیر
معمولا اولین قدم برای تعیین سلامت دهانه رحم انجام تست پاپ اسمیر است که اغلب به عنوان بخشی از غربالگری روتین انجام می شود. به اکثر خانم ها توصیه می شود تست پاپ اسمیر را از 21 سالگی شروع کنند. بسته به سن و میزان خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم درشما، پزشک ممکن است آزمایش دیگری را نیز برای تشخیص عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) پیشنهاد کند چون انواع پر خطر عفونت HPV با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم مرتبط است.
آزمایش لگن
در طی انجام این آزمایش، پزشک با دست واژن، دهانه رحم، رحم، لوله های فالوپی، تخمدان ها و رکتوم را از نظر وجود مواردی مانند ندول یا برجستگی معاینه می کند. این موارد ممکن است با استفاده از فناوری تصویربرداری با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار بگیرند.
کولپوسکوپی
پزشک در حین انجام کولپوسکوپی برای معاینه دهانه رحم از میکروسکوپ مخصوصی به نام کولپوسکوپ استفاده می کند. کولپوسکوپ به گونه ای طراحی شده است که نمایی بزرگتر از نواحی مورد بررسی ایجاد می کند و به پزشک امکان مشاهده هر نوع بافت غیر طبیعی را می دهد. در صورت شناسایی بافت غیر طبیعی، از این بافت بیوپسی و نمونه گیری می شود.
بیوپسی
دو نوع بیوپسی مورد استفاده برای تشخیص سرطان دهانه رحم عبارتند از: بیوپسی مخروطی / LEEP و بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان.
بیوپسی مخروطی / LEEP: اگر نتایج آزمایش پاپ و کولپوسکوپی نشان دهنده سرطان دهانه رحم باشند پزشک برای تأیید تشخیص از بیوپسی مخروطی / LEEP استفاده می کند. طی انجام بیوپسی مخروطی، پزشک با استفاده از ابزار مخصوص یک قطعه مخروطی شکل را وارد دهانه رحم و از آن نمونه برداری می کند.. حین انجام بیوپسی LEEP نیز یک از یک حلقه سیم الکتریکی برای نمونه گیری از بافت استفاده می شود. سپس بافت نمونه به پاتولوژیست ارسال می شود.
بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان: این آزمایش شامل شناسایی، نمونه برداری و بررسی غدد لنفاوی نگهبان می باشد. سلول های سرطانی به احتمال زیاد پس از تشکیل شدن به گره های لنفاوی نگهبان سرایت می کنند. بنابراین بیوپسی از این غددمی تواند در تعیین اینکه آیا سرطان به این قسمت ها گسترش یافته است یا نه کمک کند. تست های تصویربرداری
سی تی اسکن: سی تی اسکن تصویری دقیق و 3 بعدی از دهانه رحم و شکم را نشان می دهد. پس از معاینه فیزیکی، یک سی تی اسکن برای یافتن تومور قبل از عمل انجام می شود. همچنین از سی تی اسکن برای تعیین اندازه تومور و تشخیص سایر اندام ها و غدد لنفاوی درگیر سرطان استفاده می شود.
PET / CT اسکن: پزشک ممکن است به عنوان بخشی از ارزیابی سرطان دهانه رحم PET / CT اسکن را سفارش دهد. در این روش روش پیشرفته تصویربرداری هسته ای، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) و توموگرافی کامپیوتری (CT) دریک دستگاه ترکیب می شود. PET / CT اسکن اطلاعات مربوط به ساختار، عملکرد سلول ها و بافت های بدن را در طی یک جلسه تصویربرداری جداگانه نشان می دهد. علاوه بر این، این روش می تواند میزان سرایت سرطان دهانه رحم به غدد لنفاوی مجاور و سایر ارگان ها مانند ریه ها یا کبد را هم تشخیص دهد.
MRI: از MRI برای تعیین اینکه سرطان دهانه رحم به مثانه، رکتوم یا بافت های مجاور دهانه رحم سرایت کرده است یا نه استفاده می شود. گاهی اوقات این آزمایش به جای سی تی اسکن و یا علاوه بر آن تجویز می شود.
آزمایشات آزمایشگاهی
اصلی تست آزمایشگاهی برای تشخیص سرطان دهانه رحم آزمایش ژنومی پیشرفته تومور است که تومور را از نظر وجود تغییرات در DNA سلول ها که باعث بروز سرطان می شوند بررسی می کند. با شناسایی جهش هایی که در ژنوم سلول سرطانی رخ می دهد می توان رفتار تومور را بهتر شناسایی کرد و بر اساس این یافته ها بتوانیم گزینه های درمانی مناسب بیمار را تعیین نمود.
معاینه بدنی و سابقه پزشکی
طی دو روز اول ورود شما به بیمارستان ها یا مراکز مراقبت های سرپایی، مجموعه کاملی از آزمایش های تشخیصی روی شما انجام خواهد گرفت و سوابق پزشکی و تاریخچه سلامتی شما کاملا بررسی خواهد شد. پزشک نیز احتمالا از شما معاینه فیزیکی به عمل می آورد. این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا توصیه های درمانی متناسب با شما و نیازهای شما را تدوین کند.
درمان سرطان دهانه رحم
در برنامه درمان سرطان دهانه رحم از انواع روش های درمانی برای هدف قرار دادن این بیماری استفاده می شود. یک تیم متشکل از متخصصان انکولوژی و سرطان شناسی گزینه های درمانی را بر اساس تشخیص منحصر به فرد هر بیمار توصیه می کنند.
ممکن است در طی روند درمان سرطان دهانه رحم، شما تحت عمل جراحی برای برداشتن یا کوچک کردن تومور قرار بگیرید شیمی درمانی و یا پرتو درمانی برای شما تجویز شود. همه بیماران مبتلا به سرطان دهانه رحم تحت عمل جراحی قرار نمی گیرند. برخی از آنها ممکن است با درمان هدفمند یا ایمونوتراپی درمان شوند. برنامه شخصی هر بیمار شامل درمان ها و فن آوری های پزشکی مبتنی بر شواهد به همراه خدمات مراقبت های حمایتی برای کاهش عوارض جانبی و حفظ استقامت و قدرت بدنی، ذهنی و روحی بیمار است.
درمان های متداول سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر است:
انکولوژی زنان و زایمان
به عنوان یک بیمار مبتلا به سرطان دهانه رحم، شما باید تحت نظر یک پزشک متخصص زنان و زایمان با تخصص سرطان شناسی یا انکولوژی قرار بگیرید. پس از بررسی سوابق پزشکی و تاریخچه سلامتی و انجام معاینات لگنی، پزشک آزمایشات تشخیصی مناسب برای تعیین دوره لازم درمان تجویز می کند. این آزمایشات شامل بیوپسی، اسکن تصویربرداری و همچنین آزمایش خون هستند.
پس از شروع درمان سرطان دهانه رحم ، تقریبا هر سه تا چهار هفته یکبار باید به پزشک مراجعه کنید و هر بار یک آزمایش کامل خون از شما خواسته می شود و تحت معاینه جسمی نیز قرار می گیرید. در زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه، جراحی حفظ کننده باروری یکی از گزینه های درمانی محسوب می شود. در این جراحی تخمدان ها و رحم بیمار نگه داشته می شوند تا فرد قدرت باروری اش را از دست ندهد. انکولوژی زنان و زایمان روی تشخیص و درمان سرطان های مرتبط با اندام تولید مثل زن از جمله تخمدان ها ، آندومتر، رحم، دهانه رحم، لوله فالوپ و واژن تمرکز دارد. یک انکولوژیست زنان و زایمان، پزشکی است که در زمینه تشخیص و درمان انواع سرطان های مربوط به زنان تخصص دارد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی نقش مهمی در کوچک کردن اندازه تومورها دارد و برای درصد قابل توجهی از خانم های مبتلا به سرطان دهانه رحم توصیه می شود. در بیمارانی که در درجه اول با پرتودرمانی تحت درمان قرار می گیرند شیمی درمانی بعد از پرتو درمانی به روند درمان اضافه می شود تا به بهبود رویه درمانی بیمار کمک کند.
عوارض جانبی احتمالی شیمی درمانی اغلب ناخوشایند است و شامل حالت تهوع، استفراغ، ریزش مو و زخم های دهانی می شود. پزشک برای کمک به کاهش یا تعدیل علائم مرتبط با شیمی درمانی اقدامات مختلفی را انجام می دهد.
قبل از شیمی درمانی برای سرطان دهانه رحم از شما خواسته می شود تا داروهایی مصرف کنید که به تحمل بهتر علائم این روش درمانی کمک کنند. در طول روند درمان نیز پزشم توصیه هایی برای کاهش عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی ارائه می دهد.
درمان هدفمند
درمان هدفمند برای شناسایی و خنثی کردن خصوصیات منحصر به فرد سلول های سرطانی خاص طراحی شده است. داروهای درمان هدفمند با اتصال خود به پروتئین یا گیرنده موجود روی سلول های سرطانی یا با از بین بردن این سلول ها و یا با کمک به سایر روش های درمانی مثل شیمی درمانی عمل می کنند. از جمله داروهای مورد استفاده در درمان هدفمند داروهایی هستند که در اصطلاح به آنها مهارکننده های آنژیوژنز گفته می شود. این داروها به منظور جلوگیری از رشد سلول های سرطانی در عروق خونی تغذیه کننده تومورها طراحی شده اند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی نوعی روش درمانی برای تقویت سیستم ایمنی بدن در جهت مبارزه با سرطان است. در این روش از داروهای تولید شده برای تحریک سیستم ایمنی بدن به منظور مبارزه با سلول های سرطانی خاص استفاده می شود.
این داروها با هدف تحریک سیستم ایمنی بدن برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی خاص و به منظور درمان بیماری های ملانوما ، سرطان کلیه و یا ریه ها مورد تأیید قرار گرفته اند و آزمایش های مربوط به انواع سرطان های دیگر در دست بررسی است. ترکیب ایمونوتراپی با سایر روش های درمانی ممکن است روی نتایج درمان برخی از بیماران مبتلا به سرطان دهانه رحم تاثیر مثبت داشته باشد.
عمل جراحي
بسته به نوع و مرحله سرطان دهانه رحم و همچنین نگرانی های مربوط به توانایی باروری بیمار از روش های جراحی مختلفی استفاده می شود که عبارتند از:
هیسترکتومی: در طی این نوع جراحی سرطان دهانه رحم ، رحم و دهانه رحم برداشته می شوند.
هیسترکتومی رادیکال: می توان گفت به جز درصد بسیار کمی از زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه ، هیسترکتومی رادیکال برای همه بیماران مبتلا به این بیماری ضروری است. این روش شامل برداشتن رحم و دهانه رحم و همچنین تمام بافت های اطراف آن (پارامترای) و قسمت فوقانی واژن است. طی این روش، غدد لنفاوی موجود در لگن نیز برداشته می شوند. در خانم های جوان، برای حفظ عملکرد تخمدان و حفظ قدرت باروری بیمار تخمدان ها باقی می مانند اما در خانم های مسن تر این اندام ها نیز برداشته می شود.
خارج کردن لگن: برداشتن لگن در خانم های مبتلا به سرطان عود کننده یا پیشرفته دهانه رحم نیز یکی دیگر از گزینه های درمانی می باشد. طی این جراحی، پزشک رحم، دهانه رحم، واژن، تخمدان ها ، مثانه، روده و غدد لنفاوی مجاور را خارج می کند. برای ترمیم واژن از بافت قسمت دیگری از بدن استفاده می شود و ادرار و مدفوع نیز به کیسه های خارجی منتقل می شوند.
درمان سرطان پیشرفته دهانه رحم
گزینه های درمانی برای زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم پیشرفته یا متاستاز شده متفاوت است. این گزینه ها شامل موارد زیر می شوند:
- ترکیب پرتونگاری با شیمی درمانی
- ترکیب داروهای ایمونوتراپی با سایر روش های درمانی
- برداشتن رحم، دهانه رحم، مهبل، تخمدان ها، مثانه، روده و غدد لنفاوی مجاور رحم در یک عمل جراحی به نام برداشتن لگن
پرسش های متداول درباره سرطان دهانه رحم
چطور می توان خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش داد؟
پزشکان تاکید می کنند که همه خانم ها باید آزمایشات غربالگری سرطان دهانه رحم را جدی بگیرند. به خانم های 21 تا 65 سال توصیه می شود که هر سه سال یک بار تست پاپ اسمیر را انجام بدهند. خانم های 30 تا 65 ساله نیز باید آزمایش ترکیبی پاپ اسمیر و اچ پی وی را هر 5 سال یک بار به طور جدی دنبال کنند. تست پاپ اسمیر یکی از مطمئن ترین و مؤثرترین آزمایش های غربالگری موجود برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم محسوب می شود.
علاوه بر این، واکسن HPV نیز که در سال 2006 توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده تأیید شده است می تواند از شما در برابر سرطان دهانه رحم و چندین سرطان دیگر محافظت کند. محدود کردن تعداد شرکای جنسی، استفاده از کاندوم و عدم مصرف دخانیات نیز از جمله روش های دیگر پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم به شمار می روند.
چه مدت طول می کشد تا سرطان دهانه رحم گسترش پیدا کند؟
سرطان دهانه رحم از زمانی شروع می شود که سلول های طبیعی در قسمت پایین رحم دچار تغییر یا جهش می شوند. این سلول ها اولین سلول هایی هستند که به سرطان مبتلا می شوند. هنگامی که سلول های پیش سرطانی از کنترل خارج می شوند، در بافت های اطراف و همچنین سایر قسمت های بدن گسترش می یابند و در صورت عدم درمان به توده یا تومور تبدیل می شوند. روند رشد سلول های پیش سرطانی که به سلول های سرطانی تبدیل می شوند اغلب سال ها طول می کشد. سرطان دهانه رحم بیشتر در زنان بین 35 تا 55 سال تشخیص داده می شود و تشخیص آن در زنان زیر 20 سال غیر معمول است. حدود 20 درصد از موارد ابتلا به سرطان دهانه رحم نیز در زنان بالای 65 سال تشخیص داده می شود.
چطور بفهمم به سرطان دهانه رحم مبتلا شده ام؟
اگر دچار علائمی مثل خونریزی یا لکه بینی بین دوره های قاعدگی، ترشحات غیرمعمول یا خونی، احساس درد هنگام رابطه جنسی، خونریزی در طول یا بعد از رابطه جنسی و یا خونریزی بعد از یائسگی شده اید سریعا به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان دهنده شرایط کم خطرتری مثل عفونت باشند اما در عین حال ممکن است علائم سرطان دهانه رحم نیز باشد. تشخیص سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه گزینه های درمانی شما را افزایش می دهد و نتایج درمان را بهبود می بخشد. طبق اعلام انجمن سرطان آمریكا، با تشخیص زودهنگام، سرطان دهانه رحم به یكی از قابل درمانترین سرطان ها تبدیل می شود.
چطور می توانم کیفیت زندگی ام را در حین درمان حفظ کنم؟
نکته مهم این است که در طول روند درمان با پزشکتان در مورد احساستان و واکنش بدنتان نسبت به شیمی درمانی، درمان هدفمند و یا پرتودرمانی و همین طور درباره وضعیتتان در دوران بهبودی پس از عمل جراحی گفتگو کنید. مهم است که از قبل بدانید چه نوع عوارض جانبی را ممکن است تجربه کنید تا آمادگی لازم را داشته باشید و بتوانید آنها را مدیریت کنید.
متخصص تغذیه می تواند به بیمارانی که تحت شیمی درمانی یا پرتونگاری قرار می گیرند و دچار اسهال یا یبوست می شوند کمک کند تا رژیم غذایی مناسبی داشته باشند. مراقبت های حمایتی مانند گفتگو درمانی، مراقبه، طب سوزنی، کایروپراکتیک ، مدیریت درد و پشتیبانی معنوی نیز می تواند در مدیریت مسائل جسمی و روانی مثل استرس و بی خوابی به شما کمک کند.
آیا در صورت داشتن عوامل خطر ساز سرطان دهانه رحم حتما باید جراحی های پیشگیرانه را انجام بدهم؟
خیر. بر خلاف سرطان سینه یا تخمدان ، هیچ روش جراحی پیشگیرانه ای برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم وجود ندارد. اما یک قدم مهم که همه خانم ها می توانند بردارند پیروی از دستورالعمل های غربالگری پزشکی است. در این دستورالعمل ها از خانم های 21 تا 29 ساله خواسته می شود هر سه سال یکبار تست پاپ اسمیر انجام بدهند و بعد از 30 سالگی علاوه بر تست پاپ اسمیر آزمایش HPV را هم مد نظر داشته باشند. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا ، خانم های بین 30 تا 65 سال باید هر 5 سال یک بار تست مشترک یعنی تست پاپ اسمیر و آزمایش HPV را به طور همزمان انجام بدهند.
زنانی که در گروه های پرخطر قرار دارند یعنی افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است یا سابقه دیسپلازی دهانه رحم دارند نیز به آزمایش های مکرر نیاز دارند و باید توصیه های غربالگری پزشکشان را دنبال کنند. توجه به این نکته حائز اهمیت است که حتی اگر واکسن HPV دریافت کرده اید باز هم باید دستورالعملهای غربالگری را برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم دنبال کنید.
عوارض جانبی روش های درمان سرطان دهانه رحم چیست؟
عوارض جانبی این روش ها بین بیماران مختلف متفاوت است و به نوع و دوز داروها و یا پرتوهای مورد استفاده در طول درمان بستگی دارد. عوارض جانبی شایع شیمی درمانی شامل خستگی، حالت تهوع و یا استفراغ، ریزش مو ، بی اشتهایی و زخم های دهانی است. بیماران ممکن است افت تعداد گلبول های قرمز یا سفید خون را هم تجربه کنند که باعث بروز عوارضی مثل اسهال، تنگی نفس، خونریزی یا کبودی در اثر جراحات جزئی ویا ضعف سیستم ایمنی می شود.
عوارض جانبی پرتو درمانی نیز شامل خستگی، حالت تهوع، استفراغ یا ناراحتی معده ، اسهال و سوزش پوست است. عوارض جانبی طولانی مدت این روش شامل تنگ شدن واژن، خشکی واژن ، تضعیف استخوان ها، لنفودم، حساسیت در واژن و تحریک مثانه باشد که باعث ناراحتی و ترشح ادرار می شود. در مورد راه های کاهش عوارض جانبی می توانید با پزشکتان صحبت کنید.
عوارض جانبی درمانی هدفمند شامل خستگی، فشار خون بالا، کاهش اشتها، لخته شدن خون و سایر مشکلات مربوط به خونریزی و همچنین مشکلات مربوط به بهبود زخم ها می شود. نوروپاتی که عبارت است از ضعف، بی حسی، سوزن سوزن شدن و درد در انگشتان دست و پا، در اثر آسیب به سیستم عصبی محیطی بروز می کند و یکی از عوارض جانبی پرتودرمانی و برخی از روش های شیمی درمانی محسوب می شود. تخمین زده می شود 10 تا 20 درصد از بیماران سرطانی نوروپاتی محیطی را تجربه می کنند که ممکن است با داروهای بدون نسخه برای کاهش درد درمان شود و یا پزشک از سایر داروهای قوی تر برای درمان این عوارض استفاده کند. طب سوزنی، کایروپراکتیک و تکنیک های توانبخشی انکولوژی مانند فیزیوتراپی نیز می توانند برای بهبود تعادل، تحرک و دامنه حرکتی بیمار استفاده شوند.
