فولیک اسید نوعی فولات است که به ساخت DNA و دیگر مواد ژنتیکی کمک کرده و در سلامت دوران بارداری نقش مهمی را ایفا می کنند. همچنین شرکت های تولید کننده مواد غذایی آن را به مکمل های ویتامین و غذاهای فرآوری شده اضافه می کنند.
فولات که با عنوان ویتامین B9 نیز شناخته می شود یک نوع ویتامین B محسوب می شود که به طور طبیعی در برخی از غذا ها یافت می شود. فولیک اسید نقش موثری در تولید گلبول های قرمز بر عهده دارد که این گلبول ها حامل اکسیژن در بدن می باشند. اگر بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نکند، فرد دچار کم خونی می گردد که باعث بروز خستگی و ضعف و چهره رنگ پریده در فرد می گردد.
مصرف اسید فولیک به مقدار کافی در دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کمبود اسیدفولیک در طول دوران بارداری می تواند منجر به نقص لوله عصبی در جنین گردد.
کمبود اسید فولیک باعث بروز عوارضی به شرح زیر می گردد:
-نقص لوله عصبی در دوران جنینی: مصرف مکمل های فولیک اسید در قبل و در طول دوران بارداری، می توانند به پیشگیری از بروز نقص لوله عصبی در جنین کمک کنند.
همچنین ممکن است خطر تولد زودرس، بی‌نظمی ضربان قلب و شکاف لب (لب شکری) را کاهش دهد.
طبق نظر سازمان مکمل های مواد غذایی، تمام زنانی که قصد بارداری دارند باید روزانه به میزان ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید مصرف کنند و یا فولیک اسید را از طریق مصرف مکمل‌های غذایی یا مواد غذایی فرآوری شده و از رژیم غذایی عادی خود دریافت کنند.
-افسردگی:
افرادی که سطح فولیک اسید در بدن آنها، پائین است، احتمال زیادی دارد که به افسردگی مبتلا شوند. با این حال، مصرف مکمل های فولیک اسید در اثر گذاری داروهای افسردگی، نقش دارند.
-اوتیسم:
برخی از تحقیقات نشان دهنده این موضوع هستند که مصرف فولیک اسید قبل از شروع بارداری و در طول دوران بارداری، ممکن است شانس ابتلای نوزاد به اختلال اوتیسم را کاهش دهد. با این وجود، تحقیقات بیشتری برای تعیین نقش بالقوه فولیک اسید لازم است.
-روماتیسم مفاصل
پزشکان، فولیک اسید را به همراه متوترکسات برای درمان رماتیسم مفاصل تجویز می کنند.
متوترکسات دارویی موثر برای درمان روماتیسم مفاصل است، ولی می تواند باعث دفع فولات از بدن شود و منجر به بروز علائم گوارشی شود. تحقیقات نشان می دهد که مکمل های فولیک اسید می تواند اختلالات گوارشی را تا 79٪ کاهش دهد.
چه کسانی باید فولیک اسید مصرف کنند؟
تمام زنان باردار و زنانی که قصد بارداری دارند، باید فولیک اسید را مصرف کنند.
فولیک اسید برای رشد اولیه جنین بسیار حیاتی و مهم است. ستون فقرات و نخاع یکی از اولین قسمت های بدن است که تشکیل می‌شود و کمبود فولیک اسید می‌تواند منجر به بروز نقص نخاعی شود.
برای اطلاعات بیشتر روی تصویر بالا کلیک کنید
میزان مصرف توصیه شده
تمام زنانی که باردار هستند و یا قصد بارداری دارند، روزانه باید بین 400 تا 800 میکرو گرم فولیک اسید مصرف کنند و افرادی که دارای سابقه اسپینا بیفیدا یا نقص لوله عصبی هستند باید 4000 میکروگرم در روز مصرف کنند. این میزان، در افرادی که به نوزادان خود شیر می دهند، باید روزانه 500 میکروگرم باشد.
بدن، فولیک اسید را از طریق مصرف مکمل ها و غذاهای فرآوری شده بهتر جذب می کند تا از طریق غذاهای طبیعی.
چنانچه فردی به هر یک از موارد زیر مبتلا باشد، باید قبل از مصرف فولیک اسید، با پزشک خود مشورت کند. این موارد عبارت هستند از:
- صرع
- دیابت نوع 2
- روماتیسم مفاصل
- لوپوس
- بیماری التهابی روده (IBD)
- بیماری سلیاک
افرادی که دیالیز کلیه انجام می دهند، ممکن است لازم باشد که از مصرف فولیک اسید اجتناب کنند.
موارد مصرف اسید فولیک
- کم خونی های ماکروسیستیک یا مگالوبلاستیک ثانویه به کمبود اسید فولیک، بیماری کبدی، الکلیسم، انسداد روده، همولیز بیش از حد
- جلوگیری از کم خونی مگالوبلاستیک در بارداری و صدمات جنینی
- به عنوان مکمل غذایی
اثرات درمانی و فارماکولوژی
فولیک اسید از ویتامین های گروه ب می باشد که در بعضی از مواد غذایی به خصوص سبزیجات موجود است. این ویتامین برای ساخت DNA و تعدادی از واکنش های کلیدی در متابولیسم نرمال بدن مورد نیاز است. فولیک اسید به عنوان یک ماده مغذی مهم جهت پیشگیری از نقایص لوله عصبی در دوران بارداری و همچنین کاهش خطر ابتلا به تصـلب شراییـن مربوط به سطح بالای هموسیستئین شناخته می شود. اسید فولیک تولید گلبول های قرمز و سفید خون و پلاکت ها را در بعضی از کم خونی های مگالوبلاستیک تحریک می کند.
کمبود فولات
زمانی که فولات به اندازه کافی در بدن وجود نداشته باشد، بدن دچارکمبود فولات می شود که می‌تواند منجر به بروز نوعی کم‌خونی با عنوان کم‌خونی مگالوبلاستیک (تعداد گلبول های قرمز پائین تر از حد نرمال است) شود.
در دوران بارداری، کمبود فولات می تواند خطر بروز نقص های مادرزادی را افزایش دهد.
برخی از علائم و نشانه های کمبود فولات عبارت هستند از:
- احساس ضعف
- خستگی
- بروز مشکل در تمرکز
- سردرد
- کج خلقی و زود رنجی
- تپش قلب
- بروز زخم بر روی زبان و در داخل دهان
- تغییر در رنگ پوست، مو یا ناخن ها
- کج خلقی، سردرد، تپش قلب و تنگی نفس
تداخلات دارویی
فولیـک اسـید مـی تواند متابولیسـم داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین و فنوباربیتال را افزایش دهد. فنی توئین و پیریمیدون ممکن است غلظتهای سرمی فولات را کاهش دهند و در صورت مصرف طولانی مدت، موجب بروز نشانه های کمبود فولیک اسید شوند. آنتاگونیست های فولیک اسید (پیریمتامین، تری متوپریم، تریامترن، کلرامفنیکل، متوتروکسات) و قرص های ضد بارداری، ممکن است موجب کمبود دی هیدروفولات ردوکتاز شوند و در نتیجه ممکن است در کاربرد فولیک اسید ایجاد اختلال کنند.
عوارض جانبی اسید فولیک
مصرف فولیک اسید، هیچ گونه عارضه جانبی جدی ندارد ولی در موارد خیلی نادر، افراد ممکن است دچار ناراحتی معده شوند.
چنانچه فردی بیشتر از حد لازم فولات مصرف کرده باشد، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. فولیک اسید، محلول در آب است و بنابراین مقدار اضافی آن به طور طبیعی از طریق ادرار دفع می شود.
